غير عرب ، پيشتازان علم و فرهنگ - سلمان فارسی نسخه متنی

ابن عباس به امام حسن - عليه السلام - نامه اى نوشته در آن گفته است : (( مى دانى كه مردم از پدرت على روى گرداندند و به معاويه گرايش پيدا كردند؛ زيرا پدرت اموال بيت المال و مالياتها را على السويه بين آنها تقسيم كرد.. )) .(321)

بلكه همه عرب در مقابل على - عليه السلام - موضع منفى داشته اند.

خود آن حضرت در نامه اى كه به برادرش عقيل نوشته در اين باره چنين آورده است : (( عرب بر جنگ با برادرت اجماع كرده بود. آنچنان كه پيش از اين به جنگ با رسول الله - صلى الله عليه و آله - اجماع كرده بود. پس حق برادرت را ندانسته ، برترى او را انكار كردند و به دشمنى با او برخاستند و عليه او جنگ برپا كردند و همه تلاش خود را به كار بردند و لشگر (( احزاب )) به سوى او روانه ساختند... )) .(322)

پيامد مثبت سياست علوى اين بوده كه مى بينيم غير عرب به على و اهل بيت او - عليهم السلام - و شيعيان ايشان كه به طور فديه تعاليم اسلام را در آنها مجسم يافتند، متمايل شده گرايش پيدا كردند و طبيعى بود كه با آنها پيمان دوستى ببندند و ديده تعظيم و تكريم بدانها بنگرند و در همه سختيها، ايشان را ملجاء و پناهگاه بيابند. در اين باره ذكر شواهد ذيل كافى است :

1 - در قيام مختار كه خونخواهى امام حسين - عليه السلام - را شعار قرار داده بود ياران او (( موالى )) بودند و به طورى كه به نظر مى رسد همين ،سبب اين بود كه عرب او را يارى نكردند.(323)

2 - عثمان برده اى داشت آن برده نزد على - عليه السلام - آمد تا نزد عثمان وساطت كند تا با او (( مكاتبه )) كند (قرارداد آزادى در مقابل اخذ مقدار معينى مال ببندد) على - عليه السلام - وساطت كرد و عثمان با او قرارداد مكاتبه بست .(324)

سيد امير على گفته است : (( امام على - عليه السلام - از آغاز دعوت اسلامى به فارسيان كه اسلام را با آغوش باز پذيرفتند احترام و دوستى تمام نشان داد. سلمان فارسى - يكى از صحابه معروف پيامبر - صلى الله عليه و آله - يار و دوست على بود. و رسم و عادت امام اين بود كه سهميه نقدى خود از انفال (غنايم ) را به فديه دادن براى آزاد كردن اسيران اختصاص ‍ مى داد. و موارد بسيارى با اظهار نظر خود، خليفه دوم عمر را قانع مى كرد از جمله او را راضى كرد كه ماليات مردم فارس (ايران ) بكاهد... و مردم فارس ‍ فرزندان او را دوست داشته اند، اين دوستى معلوم و روشن بوده است . ).(325)

4 - (( فان فلوتن )) معتقد است : (( يكى از علل گرايش خراسانيان و ديگر ايرانيان به علويون اين بوده است كه جز در زمان حكومت امام على عليه السلام با آنها خوشرفتارى نشده بود و عدالتى نديده بودند. ).(326)

5 - و بالاخره ... سياهان - كه عرب نبودند - به يارى (( ابن حنفيه )) برخاسته و عليه (( ابن زبير )) قيام كردند (( رباح )) غلام ابن عمر در ميان آنها بود چون ابن عمر متعجبانه علت و سبب شركت او در شورش را از او پرسيد رباح بدو گفت : (( به خدا سوگند! قيام كرديم تا شما را از باطلتان به سوى حق خود بازگردانيم ... ).(327)

مهمتر اين كه اين سياست اسلامى ناب ، در حفظ اصول اسلام و تثبيت قواعد آن براى دراز مدت و شناساندن كسانى كه بخاطر اسلام در انديشه اسلام هستند نه به خاطر منافع شخصى و نه به منظور تحقق بخشيدن به آرزوى چيرگى و سلطه بر ديگران و بهره گيرى از آنها، و معرفى كسانى كه با اسلام به عنوان يك انديشه ، راه ، خاستگاه و هدف زندگى مى كنند و آن را پيامى خدايى و انسانى آكنده از مفاهيم عاليه و مضامين پربار و استوار مى دانند به مردم ، سهم خود را اداء كرد.

غير عرب ، پيشتازان علم و فرهنگ

على رغم اين سياست بيرحمانه امويان در مقابل غير عرب اجحاف و ستم كرد و آنان را از ساده ترين حقوق انسانى و قانونى محروم ساخت ،اين مردم بدانچه كه مهمتر و سود آن گسترده تر بود روى آوردند و از طريق علم و معرفت به بزرگى و سرافرازى دست يافتند و به صورتى شگفت آور به اسلام روى آوردند و از سرچشمه آداب و معارف آن سيراب و در درياهاى علوم و حقايق آن غوطه ور شدند. تا آن جا كه در مدتى كوتاه علماى امت ، قاريان و مبلغان اسلام گشتند. به نصوص تاريخى ذيل توجه بفرماييد:

1 - ابوهلال عسكرى راجع به (( حجاج )) چنين گفته است : (( او نخستين كسى بود كه نام هر كس را بر دستش نوشت و او را به قريه و موطن خود برگرداند. و (( موالى )) را از ميان عرب بيرون كرد - تا آن جا كه گفته است :