2- با توبه آغاز كنيم
اگر ما خود را واحدي از اجتماع ميدانيم، براي بازسازي اجتماع، بازسازي خويشتن را بايد در اولويت قرار دهيم. آنكه به دنبال تربيت افراد جامعه است سزاوار است كه تربيت خويشتن را بر ديگران مقدم دارد.[1] در اين راستاست كه بايد معيارها و ميزانها، امرها و نهيها، بايدها و نبايدها را به دقّت شناخته و خود را بر آنها عرضه كنيم و در هر مورد كه رفتار و كردار خود را مغاير با آنها ميبينيم، به اصلاح عملي خويشتن بپردازيم.آنان كه از عهده اصلاح و تربيت و بازسازي خويشتن به خوبي برآيند، اصلاح و بازسازي ديگران، براي آنان امكانپذيرتر است، چرا كه تربيتِ خود، بمراتب دشوارتر از تربيت ديگران است. آنانكه خود را ساختهاند، بسيار است بدون آنكه سخني بگويند، با كردار و مشي خويش حركتها و تحولات در ديگران ميآفرينند.[2]بنابراين منطقي و بجاست كه بحث «توبه» قبل از بحث «امر به معروف و نهي از منكر» بيان شود. البته تلاش در زمينه امر به معروف و نهي از منكر را نبايد تا اصلاح كامل خويش ترك كرد و اساساً در امر به معروف و نهي از منكر، عامل بودن خويشتن به تكاليف، از شرايط امر به معروف و نهي از منكر نيست.[3] از اينرو عمل به تكاليف در هر دو زمينه باشد به موازتهم صورت گيرد.
در اين مجموعه كه هم اكنون در دست شماست به بحث توبه ميپردازيم و براي روشن شدن ميزانها و معيارها به برخي از واجبات و محرمات نيز اشاره خواهيم داشت.تكيهگاه ما در مباحث مختلفي كه خواهيم داشت فتاواي حضرت امام رضوان الله تعالي عليه ميباشد.
در دفتر بعدي كه با خواست خدا در فرصتي مناسب ارائه خواهد شد به بحث امر به معروف و نهي از منكر خواهيم پرداخت.
[1] . از اميرالمؤمنين ـ عليه السّلام ـ روايت شده است كه: آنكس كه خود را براي مردم پيشوا قرارميدهد، پس بر اوست كه قبل از تعليم ديگران به تعليم خويش اقدام كند و ادب كردن او بر كردارش، مقدّم بر ادب كردن او با زبانش باشد و كسي كه خود را تربيت و ادب ميكند، بزرگداشت و تجليل او سزاوارتر است از كسي كه ديگران را تعليم و ادب ميكند. رجوع شود به وسايل الشيعه، ج 6، ص 419.[2] . از با ارزشترين، لطيفترين و مؤثّرترين موارد امر به معروف و نهي از منكر، آنست كه از كسي صادر شود كه خود به معروف عمل ميكند و از منكر دوري ميگزيند.
رجوع شود به تحرير الوسيلة حضرت امام ـ رحمة الله عليه ـ ، ج 1، كتاب الامر بالمعروف و النّهي عن المنكر، المرتبه الثالثه، مسئله 15.[3] . در آمر و ناهي عدالت شرط نيست و نيز شرط نيست كه خود بجا آورنده كاري كه بدان امر ميكند باشد و يا تارك آنچه ازآن نهي ميكند باشد. پس اگرچه تاريك واجبي باشد، امر به آن (در صورت وجود شرايط) بر او واجب است، همانگونه كه برخود او واجب است آنرا بجاي آرد. و نيز اگر چه بجاآورنده كار حرامي باشد، واجب است كه ديگران را از آن نهي كند همانگونه كه انجام آن بر خود او حرام است. رجوع شود به تحريرالوسيلة حضرت امام ـ رحمة الله عليه ـ ، ج 1، كتاب الامر بالمعروف و النّهي عن المنكر، الشّرط الرّابع، مسئله 20.