فلسفه اشك - فلسفه اشک (1) نسخه متنی

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

فلسفه اشک (1) - نسخه متنی

احمد لقمانی

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

فلسفه اشك

احمد لقماني

پژوهشي نو درباره فلسفه گريه، آثار و انواع آن

و تحليلي بر روايت گريه بر امام حسين عليه‏السلام




  • ربّنا ما زارعان آيه‏ايم
    گريه را در بغض خود دم مي‏كنيم
    ما همه خنياگران چامه‏ايم
    جاهليّت ترك شبنم گفتنست
    جاهليّت بي‏نيايش خفتن است1



  • تاجران رود و ابر و سايه‏ايم
    روي مژگان كشت شبنم مي‏كنيم
    ساكن اشك و زيارتنامه‏ايم
    جاهليّت بي‏نيايش خفتن است1
    جاهليّت بي‏نيايش خفتن است1



پرسشهاي بسياري درباره «گريه» به چشم مي‏خورد كه دست يابي به پاسخ آن، نگاهي نو و معرفتي بيشتر به انسان مي‏بخشد و در رهيابي به فتوحات معنوي، توفيقي چشمگير عطا مي‏كند. با هم پاره‏اي از اين پرسشها را مي‏نگريم:

گريه چيست؟ منشأ، آثار، انواع و ابعاد آن كدامند؟

رابطه اشك با قلب، عقل و احساسات چگونه است؟ و آيا موجب ضعف و زبوني انسان نخواهد بود؟

ديدگاه پروردگار متعال و پيشوايان معصوم در روايات و دعاها چيست؟

رواياتي كه قطره‏اي ناچيز از اشك را موجب خاموشي انبوه آتش نافرماني مي‏داند و يا شهادت امام حسين عليه‏السلام را علّت گريه مؤمنان مي‏شمرد چگونه مي‏توان پذيرفت؟

گريه حيوانات و حتّي جمادات در عزاي سيّد شهيدان اباعبداللّه‏ عليه‏السلام ـ كه در بسياري از روايات به چشم مي‏خورد ـ قابل قبول است يا خير؟ چرا و چگونه؟

گريه از ويژگي‏هاي انسانها است و عمر زياد و سلامتي بسيار به همراه داشته و افراد را از اندوه و ناراحتي‏ها تهي مي‏سازد.

گريه چيست؟

ريزش اشك از ديدگان انسان همراه با غم و زاري و گاه با سخن و زمزمه، گريه ناميده مي‏شود،2 زلال جاري كه به وسيله آن مشعل چشمان روشن مي‏شود و نسيم آرام‏بخش كه سرزمين وجود بدان از غبار و كدورت پاك مي‏شود. حقيقتي شگفت‏آور كه امام صادق عليه‏السلام درباره آن فرمود:

گريه موهبتي الهي است كه توسط آن رطوبت مغز انسان ـ كه موجب دردهاي بسياري خواهد شد ـ جدا مي‏شود و افراد را از كوري ايمن مي‏سازد، سلامتي و تندرستي بدن را به همراه مي‏آورد و سرانجام حالت نشاط، سبكبالي و طراوت روح به آدمي مي‏بخشد.3

از اين رو گريه از ويژگي‏هاي انسانها است و عمر زياد و سلامتي بسيار به همراه داشته و افراد را از اندوه و ناراحتي‏ها تهي مي‏سازد. آنان كه با سخنان تأثيربخش و اشعار احساس

آفرين خويش، اين چشمه نهفته را جوشان مي‏سازند حقي والا و منّتي بسيار بر گريه كنندگان دارند و آنان را در فضايي فراتر از جلوه‏هاي فريباي زندگي پرواز مي‏دهند.4

منشأ گريه و آثار آن




  • گواه عشق ما اين ديده و دل
    هنوز اشك عزا پيوسته جاري است
    رواق چشممان آيينه‏كاري است5



  • رساند اشك و غم ما را به منزل
    رواق چشممان آيينه‏كاري است5
    رواق چشممان آيينه‏كاري است5



سرچشمه گريه عاطفه و احساس است كه به دنبال شوق و عشق، شكست و تنگدلي، محروميت و يأس، پيروز و شادكامي و يا حزن و اندوه از چشمان انسان جاري مي‏شود.6 آنجا كه امام عصر عليه‏السلام سخن از مصايب جدّ بزرگور

سرچشمه گريه عاطفه و احساس است كه به دنبال شوق و عشق، شكست و تنگدلي، محروميت و يأس، پيروز و شادكامي و يا حزن و اندوه از چشمان انسان جاري مي‏شود.

خويش اباعبداللّه‏ الحسين عليه‏السلام مي‏كند و لب به بيان عشق و علاقه خود مي‏گشايد، چنين مي‏فرمايد:

اي جد عزيز! در مصايب و بلاهايي كه بر تو فرود آمد، هر صبح و شام سرشك غم و اشك اندوه از چشمان خود مي‏ريزم و چون اشكم تمام شد، براي تو خون گريه مي‏كنم.7

آنجا كه آثار اجتماعي گريه را مي‏يابيم، تلطف و مهرباني، همدلي و هم سويي و شكل‏گيري حالات روحي

به چشم مي‏خورد و چون به آثار سياسي گريه مي‏نگريم، ادامه دادن راه و حركت محبوب شركت در حماسه شهيد و يا عزيز از دست رفته، تصميم به تقويت هدف و آرمان وي و همدلي با افكار و خواسته‏هاي او را مي‏بينيم.

اشك چشم را نشان نورانيت قلب و گيرندگي دل آدمي مي‏دانند.

زيرا گريه مظهر شديدترين حالات احساسي انسان است، از ژرفاي وجود سرچشمه مي‏گيرد8 و عشقي روزافزون در رسيدن به صفات محبوب و دريافت پيامهاي او فراهم مي‏كند كه در رهگذر زندگاني چون كيميايي درخشان رواق وجود انسان را آينه كاري و شفاف و نوراني مي‏كند.

ابعاد گريه و انواع آن

گريه از مختصات انسان ـ و اعراض خاص او ـ است كه دانشمندان علوم مختلف نسبت به آن پژوهشها و دقتهاي فراواني داشته‏اند:

پزشكان، آثار جسماني زيادي براي گريه شمرده‏اند و روان شناسان از تأثير آن بر روح و روان مطالب بسياري نوشته‏اند. آنجا كه علماي اخلاق نسبت به طهارت روح و پاكي باطن دستورالعمل‏هايي مي‏دهند اشك چشم را نشان نورانيت قلب و گيرندگي دل آدمي مي‏دانند و جامعه شناسان، تسلط سخنران را بر گريه و خنده مخاطبان خود، تسلط بر تمامي قلب آنان مي‏دانند؛ چرا كه گريه طوفاني عظيم در سرزمين وجود افراد به پا مي‏كند و چون ريزش آبشاري از احساس و عاطفه است كه همگان را به سوي خويش مي‏كشاند.

«دارون» در كتاب «بيان احساسات و تألّمات در انسان و حيوان 1890 ميلادي» ريزش اشك را براي حيوانات همچون فيل بيان مي‏كند اما برخي ديگر اين سخن را رد كرده و گريه را ويژگي خاص آدمي شمرده‏اند كه برخاسته از ژرفاي وجود او خواهد بود.9

انديشمندان گريه را داراي انواع گوناگوني دانسته‏اند كه برخي از آنها عبارتست از:

گريه شوق، گريه حزن، گريه ضعف و زبوني، گريه پيروزي و سربلندي و گريه دروغين.

آري اشك عاشقانه زبان دل است و گريه واقعي فريادي است در سكوت؛ فريادي كه نشان از ضعف و زبوني نيست. و سخن احساس و عشق آدمي است، در آنجا كه قلم توان نوشتن ندارد و در بيان ياراي ترسيم نيست؛




  • هرچند نيست درد دل ما نوشتني
    از اشك خود، دو سطر به ايما نوشته‏ايم10



  • از اشك خود، دو سطر به ايما نوشته‏ايم10
    از اشك خود، دو سطر به ايما نوشته‏ايم10



/ 5