فلسفه اشك
احمد لقماني پژوهشي نو درباره فلسفه گريه، آثار و انواع آنو تحليلي بر روايت گريه بر امام حسين عليهالسلام
ربّنا ما زارعان آيهايم
گريه را در بغض خود دم ميكنيم
ما همه خنياگران چامهايم
جاهليّت ترك شبنم گفتنست
جاهليّت بينيايش خفتن است1
تاجران رود و ابر و سايهايم
روي مژگان كشت شبنم ميكنيم
ساكن اشك و زيارتنامهايم
جاهليّت بينيايش خفتن است1
جاهليّت بينيايش خفتن است1
گريه چيست؟
ريزش اشك از ديدگان انسان همراه با غم و زاري و گاه با سخن و زمزمه، گريه ناميده ميشود،2 زلال جاري كه به وسيله آن مشعل چشمان روشن ميشود و نسيم آرامبخش كه سرزمين وجود بدان از غبار و كدورت پاك ميشود. حقيقتي شگفتآور كه امام صادق عليهالسلام درباره آن فرمود:گريه موهبتي الهي است كه توسط آن رطوبت مغز انسان ـ كه موجب دردهاي بسياري خواهد شد ـ جدا ميشود و افراد را از كوري ايمن ميسازد، سلامتي و تندرستي بدن را به همراه ميآورد و سرانجام حالت نشاط، سبكبالي و طراوت روح به آدمي ميبخشد.3از اين رو گريه از ويژگيهاي انسانها است و عمر زياد و سلامتي بسيار به همراه داشته و افراد را از اندوه و ناراحتيها تهي ميسازد. آنان كه با سخنان تأثيربخش و اشعار احساس آفرين خويش، اين چشمه نهفته را جوشان ميسازند حقي والا و منّتي بسيار بر گريه كنندگان دارند و آنان را در فضايي فراتر از جلوههاي فريباي زندگي پرواز ميدهند.4منشأ گريه و آثار آن
گواه عشق ما اين ديده و دل
هنوز اشك عزا پيوسته جاري است
رواق چشممان آيينهكاري است5
رساند اشك و غم ما را به منزل
رواق چشممان آيينهكاري است5
رواق چشممان آيينهكاري است5
ابعاد گريه و انواع آن
گريه از مختصات انسان ـ و اعراض خاص او ـ است كه دانشمندان علوم مختلف نسبت به آن پژوهشها و دقتهاي فراواني داشتهاند:پزشكان، آثار جسماني زيادي براي گريه شمردهاند و روان شناسان از تأثير آن بر روح و روان مطالب بسياري نوشتهاند. آنجا كه علماي اخلاق نسبت به طهارت روح و پاكي باطن دستورالعملهايي ميدهند اشك چشم را نشان نورانيت قلب و گيرندگي دل آدمي ميدانند و جامعه شناسان، تسلط سخنران را بر گريه و خنده مخاطبان خود، تسلط بر تمامي قلب آنان ميدانند؛ چرا كه گريه طوفاني عظيم در سرزمين وجود افراد به پا ميكند و چون ريزش آبشاري از احساس و عاطفه است كه همگان را به سوي خويش ميكشاند.«دارون» در كتاب «بيان احساسات و تألّمات در انسان و حيوان 1890 ميلادي» ريزش اشك را براي حيوانات همچون فيل بيان ميكند اما برخي ديگر اين سخن را رد كرده و گريه را ويژگي خاص آدمي شمردهاند كه برخاسته از ژرفاي وجود او خواهد بود.9انديشمندان گريه را داراي انواع گوناگوني دانستهاند كه برخي از آنها عبارتست از:گريه شوق، گريه حزن، گريه ضعف و زبوني، گريه پيروزي و سربلندي و گريه دروغين.آري اشك عاشقانه زبان دل است و گريه واقعي فريادي است در سكوت؛ فريادي كه نشان از ضعف و زبوني نيست. و سخن احساس و عشق آدمي است، در آنجا كه قلم توان نوشتن ندارد و در بيان ياراي ترسيم نيست؛
هرچند نيست درد دل ما نوشتني
از اشك خود، دو سطر به ايما نوشتهايم10
از اشك خود، دو سطر به ايما نوشتهايم10
از اشك خود، دو سطر به ايما نوشتهايم10