مسجد- شماره54، بهمن و اسفند 1379

ولد البيت (فرزند کعبه)

فرزند کعبه

آيت الله سيد مرتضي نجومي

حماد بن عيسي از حريز از امام صادق نقل مي­کند که فرمودند: «نظر به کعبه، به والدين و به سوي امام، عبادت است». همچنين فرمودند: «هر که به سوي کعبه نظر کند، براي او حسنه­اي نوشته شود و ده سيئه از او محو گردد [حر عاملي، وسائل الشيعة، ج9، 363].

و مستحب است که طائف کعبه مکرمه در شوط هفتم، بيت را از محل مستجار ـ که ملتزم و متعوّذش نيز گويند ـ استلام کند، شکم خود را به ديوار کعبه بچسباند و دعاهاي منقول و مأثور را بخواند. روايات استحباب التزام به مستجار، متعدد و در باب26 از ابواب طواف وسائل منقول است. مستجار ملتزم و متعوّذ ـ همه به فتح ما قبل آخر ـ اسم مکان است؛ چه آنکه اسم مکان در ثلاثي مزيد فيه، بر وزن اسم مفعول است. هر سه کلمه در مقام، تقريباً به يک معنا و به معاني مکان و مقام پناه جستن، و التزام به لطف و رحمت حق است.

اين بنده هنگامي که ـ به عنايت و لطف خداوندي ـ توفيق زيارت بيت الله الحرام روزي ام شد، خيلي زياد در مسجد الحرام براي نگاه به کعبه و ديدن منظره روح بخش طواف حجاج به نظاره مي­نشستم. قضا را، که هميشه با عشق و التفاتي دروني و کششي عيني، مقابل مستجار مي­نشستم و بيشتر از هر جاي مسجد و کعبه، من به‌اين محل مبارك فريفته­ام. رفقايم هم که ميعادگاه مرا مي­دانستند، به کمترين وقتي و زحمتي مرا پيدا مي­کردند. منافاتي هم ندارد که آدمي در هر دو مقام حطيم و مستجار ـ که آن همه روايات در شأن آنها وارد شده است ـ دعاهاي مخصوص را بخواند، اما در مقابل مستجار به نظاره کعبه شريف بنشيند. من در روايات نديده­ام که مستجار همان محلي است، که فاطمه بنت اسد به درد وضع حمل به داخل خانه رفته باشد. اما به سابقه ذهني، مستجار را مولد امير مؤمنان علي (ع) مي­دانستم؛ و شايد جايي ديده باشم. به هنگام تشرف به زيارت کعبه مکرمه، ديدم عربها آنجا را مولد علي مي­گويند. مستجار طبق روايات، درب سابق کعبه و در پشت کعبه مقابل در فعلي بوده است. فاطمه بنت اسد هم مطابق با روايات وارده، از پشت کعبه وارد شده است. شايد هم تسميه مستجار، به استجاره آن بانو به خداوند بوده باشد. و تقارن باز شدن مجدد محل و ديوار سنگي همان در به‌اين عنايت و اعجاز الهي با ولادت ابوالعجائب و الغرائب اميرالمؤمنين (ع)، خود تشريفي بر آن در واکرامي بر اين مولود است. سليقه­ها، ذوقها و حالها متفاوت است. اين هم، ذوق و حال حقير بود. براستي، اگر نظر به کعبه و استجاره به بيت شريف مستحب است، چه بهتر که به مستجارش باشد. اگر در دل دوست به هر حيله رهي بايد يافت، چه بهتر که به وسيله ولي اوليائش باشد. اگر مستجيران را مستجاري بايد، چه بهتر که‌اين مقام رفيع باشد. و اگر صاحب خانه را فرزندي شايد، چه بهتر که او علي (ع) ملجأ الانبياء و الاولياء، باشد.

آيت الله فقيد سعيد سيد اسماعيل شيرازي، والد معظم آيت الله حاج سيد عبدالهادي شيرازي، در اين باره چنين سروده است [اميني، الغدير، ج6، 23 ـ 29]:

و براستي، اين چه فضيلتي است که هيچ انسان مکرمي را نصيب نگشته است. مادر پيغمبر بزرگوار مسيح (ع) را به هنگام زادن عيسي (ع)، امر کنند که به بارداري از بيت المقدس بيرون رو، زيرا اينجا بيت العباده است نه بيت الولاده. و اين مادر را به درون کعبه ـ که افضل از بيت المقدس است ـ خوانند، که‌اين ولادت تشريفي و شرافتي است مرکعبه را. زندگي او از اين حسن مطلع شروع شده، و او بين دو حسن مطلع و ختام مظهر العجائب و مظهر الغرائب است. و براستي، آيا اين همه عجايب و غرايب، سبب نبوده است که خانه زاد حق را به مرتبه الوهيت برسانند؛ چنانکه شافعي گويد:

سبحان الله! بنده­اي ممکن و نيازمند که مجسمه خضوع، خشوع و عبوديت درگاه خداوندي است، چگونه توان گفت که او خداست. پس، لابد اين ساده دلان اگر علي را شناخته­اند، خداوند را نشناخته­اند. گويند که در مجلس ميرزاي بزرگ شيرازي، صحبت اين شد که چگونه علي اللهيان علي را خدا مي‌دانند. هر کس از تعجب خود در اين قضيه سخني گفت. ختم‌المقال را ميرزا چنين فرمود: اينان علي را شناخته­اند، اما خدا را نشناخته­اند. خدا را به‌اينان بشناسانيد.

عجبا! با اين همه پرده­ها و حجابها که بر چشم و دل دوستان و دشمنانش بوده است، چگونه خدايش دانستند. و چه بجاست حسن مطلع قصيده غراء و بلند آيت الله شيخ حسين نجف در شأن اميرالمؤمنين(ع):

و چه نيکو سروده شده است:

ولادت حضرت امير (ع) در داخل کعبه مکرمه، فضيلتي مخصوص خود او است، که به هيچ انسان ديگري ارزاني نشد. تواتر ولادت آن جناب در کعبه مکرمه، نزد شيعه و سنت مسلم و ثابت است.

علامه سيد هاشم بحراني در مدينة المعاجز مي­گويد که محمد بن علي بن شهر آشوب در مناقب آورده است: «شيعه اجماع و اتفاق کرده است که آن حضرت در کعبه زاده شد».

شهاب الدين ابوالثناء سيد محمود آلوسي، صاحب تفسير روح البيان، در شرح بيت معروف عبدالباقي عمري:

چنين گويد: «زاده شدن امير ـ کرم الله وجهه ـ در بيت و کعبه مکرمه، امري مشهور در دنياست، که در کتب فريقن، سنت و شيعه، مذکور است. و چنين امري، جز براي آن جناب، درباره کسي ديگر شهر نيافته است. و شايسته امام الائمه نيز آن است که ولادتش در آنجا باشد، که قبله مؤمنان است. منزه است خداوندي که هر چيزي را به جاي شايسته خود مي­نهد؛ و او احکم الحاکمين است».

علامه بزرگوار سيد حيدر بن علي حسيني آملي، صاحب کتاب الکشکول فيما جري علي آل الرسول، چنين مي­مي نگارد: «علي (ع) را مناقبي مسلم در نزد فريقين شيعه و سنت است، که يکي از آنها ولادت آن جناب در کعبه است. احدي قبل از او و احدي بعد از او، به چنين عنايتي فائز نگرديده است».

علامه بزرگوار سيد هاشم توبلي بحراني در غاية المرام مي­گويد: «قصه ولادت اميرالمؤمنين (ع) در کعبه، به حد تواتر رسيده و در کتب عامه و خاصه معلوم و مسلم است».

نقل اين گونه تصريحات در کلمات اعلام فريقين، آنقدر زياد است که تأليف کتابي مستقل مي­خواهد. خيلي از آنان که به خبر واحد اعتماد ندارند و جز به خبر متواتر عمل و اعتماد نمي­کنند، اين مطلب را از مسلمات و از متيقنات شمرده­اند.

شيخ مفيد و شيخ شهيد هر دو در مزارشان، و سيد ابن طاوس در مصباح الزائر در زيارت اميرالمؤمنين (ع) در روز ولادت پيغمبر اکرم، 17 ربيع الاول ـ که امام صادق (ع) ثقه جليل القدر محمد بن مسلم را تعليم فرمودند ـ چنين دارد: «السلام عليک يا من ولد في الکعبة و زوج في السماء بسيده النساء».

ماجراي ولادت اميرمؤمنان علي (ع) در کعبه مشرفه، در زمان شاعران و مادحان ائمه طاهرين (ع) که معاصر با آن سروران بوده­اند، از ارسال مسلمات بوده است.

علامه بزرگوار بي­نظير قرن اخير حاجي نوري در کتاب لؤلؤ و مرجان مي­نويسد: «اخبار بيشمار و نص علماي اخيار و مضامين خطب و اشعار در تمام اعصار [است]، که ولادت با سعادت آن حضرت در داخل کعبه معظمه بود. و اين، از خصايص آن جناب است، که احدي از انبياء و اوصياء در آن شرکت ندارند. و بعيد نيست که از ضروريات مذهب اماميه باشد، که پيوسته به آن افتخار مي­کنند» [نوري، لؤلؤ و مرجان، 149].

شيخ علامه بزرگوار و حافظ ثقه رشيد الدين محمد بن علي بن شهر آشوب سروي مازندراني بعد از روايت احاديث ولادت، چنين مي­گويد: «پس، فرزند طاهر از طاهر توليد يافت، در موضع طاهر. و چه کسي را چنين کرامتي نصيب گردد، زيرا اشرف بقعه‌ها، حرم و اشرف حرم، مسجد و اشرف بقعه­هاي مسجد، کعبه [است]. و هيچ مولودي جز او، در کعبه زاده نشد. و چنين مولودي را، نهايت شرافت است. و هيچ مولودي در سيد روزها، روز جمعه، در شهر حرام، رجب، و در بيت حرام، کعبه، جز اميرالمؤمنين (ع) نيست».

و امثال اين کلمات و تصريحات را در کتب اعلام طائفه، مي­توان يافت. و اکنون، به جاست که به کتبي که‌اين فضيلت اميرالمؤمنين (ع) در آنها مندرج است و آن را مورد اتفاق و تسالم فريقين شمرده­اند، اشاره­اي تفصيلي بنماييم.

مهمترين کتب اهل سنت که‌اين واقعه را ثبت کرده­اند، عبارتند از:

1. مروج الذهب، ابوالحسن مسعودي هذلي (ج2، ص2)

2. تذکرة خواص الامة، سبط ابن جوزي حنفي

3. الفصول المهمة، ابن صباغ مالکي (ص14)

4. السيرة النبوية، نورالدين علي حلبي شافعي (ج1، ص 150)

5. شرح الشفا، شيخ علي قادي حنفي (ج1، ص 151)

6. مطالب السؤل (ابوسالم محمد بن طلحه شافعي (ص11)

7. محاضرة الاوائل، شيخ علاء الدين سکتواري (ص 120)

8. مفتاح النجا في مناقب آل العبا، ميرزا محمد بدخشي

9. مناقب، امير محمد صالح ترمذي

10. مدارج النبوة، شيخ عبدالحق دهلوي

11. نزهة المجالس، عبدالرحمن صفوري شافعي (ج2، ص 204)

12. آيينه تصوف، شاه محمد حسن جشتي

13. روائح المصطفي، صدرالدين احمد بردواني (ص 10)

14. کتاب الحسين، سيد علي جلال الدين (ج1، ص 16)

15. نورالابصار، سيد محمد مؤمن شبلنجي (ص76)

16. کفاية الطالب، شيخ حبيب الله شنقيطي (ص 37)

اما جمعي از بزرگان و اعلام شيعه که‌اين فضيلت را يادآور شده­اند، عبارتند از:

1. حسن بن محمد بن حسن قمي، که در تاريخ قم که آن را در سال 378 ه‍ . ق تأليف کرد و به صاحب بن عباد تقديم داشت، اين مطلب را بازگفت. شيخ حسن بن علي بن حسن قمي آن را در سال 865 ه‍ . ق، به فارسي ترجمه کرد (ص 191).

2. شريف رضي (د. 406 ه‍ . ق)، که در خصائص الائمة گفته است: «ما مولودي را در کعبه غير او نمي­دانيم».

3. شيخ امت اسلامي و معلم البشر ابو عبدالله مفيد (د. 413 ه‍ . ق)، که در مقنع و مسار الشيعة (ص 51 طبع مصر) و ارشاد (ص 3) تأکيد کرد: «نه در قبل و نه در بعد، مولودي در خانه خدا، جز او نبوده است».

4. شريف مرتضي (د. 436 ه‍ . ق)، که در شرح قصيده بائيه حميري (ص 51 طبع مصر)

گفته است: «او را نظير و مانندي در اين فضيلت نيست».

5. نجم الدين شريف ابوالحسن علي بن ابي الغنائم محمد معروف به ابن صوفي در المجدي

6. شيخ ابوالفتح کراچکي (د. 409 ه‍ . ق) در کنزالفوائد (ص 115)

7. شيخ حسين بن عبدالوهاب، معاصر شريف مرتضي در عيون المعجزات

8. شيخ الطائفه محمد بن حسن طوسي (د. 460 ه‍ . ق) در تهذيب (ج2)، مصباح المتهجد (ص 560) و امالي (صص80 ـ 82)

9. امين الاسلام فضل بن حسن طبرسي (د. 548 ه‍ . ق)، صاحب مجمع البيان در اعلام الوري (ص 93)

10 ـ ابن شهر آشوب مروي (د. 588 ه‍ . ق) در مناقب (ج1، ص 359 و ج 2، ص 50)

11. ابن بطريق شمس الدين ابوالحسين يحيي بن حسن حلي (د. 600 ه‍ . ق) در کتاب العمدة

12. رضي الدين علي بن طاوس(د. 664 ه‍ . ق) در الاقبال (ص 141)

13. عماد الدين حسن طبرسي آملي، صاحب کامل در تحفه الابرار (فصل هشتم از باب رابع)

14. بهاء الدين اربلي (د. 694 ه‍ . ق) در کشف الغمة (ص 19)

15. ابوعلي بان قتال نيشابوري در روضة الواعظين (ص 67)

16. هندوشاه بن عبدالله صاحبي نخجواني در تجارب السلف (ص 37)

17. علامه حسن بن يوسف حلي (د. 726 ه‍ . ق) در کشف الحق و کشف اليقين (ص 5)

18. جمال الدين بن عنبه (د.828 ه‍ . ق) در عمدة الطالب (ص 41)

19. شيخ علي بن يونس عاملي بياضي (د. 877 ه‍ . ق) در الصراط المستقيم

20. سيد محمد بن احمد بن عميد الدين علي حسيني در المشجر الکشاف للسادة الاشراف (ص 230 طبع مصر)

21. شيخ تقي الدين کفعمي در مصباح (ص 512)

22. احمد بن محمد بن عبدالغفار قزويني در تاريخ نگارستان

23. قاضي شهيد نورالله مرعشي در احقاق الحق

24. شيخ عبدالنبي جزائري (د. 1021 ه‍ . ق) در حاوي الاقوال

25.شيخ محمد بن شيخ علي لاهيجي در محبوب القلوب

26. ملا محسن کاشاني (د. 1091 ه‍ . ق) در تقويم المحسنين

27. شيخ نظام محمد بن حسين تفرشي ساوجي، شاگرد شيخ بهائي، در تکملة جامع عباسي

28. شيخ ابوالحسن شريف (د. 1100 ه‍ . ق) در کتاب ارزنده و گرانقدر ضياء العالمين

29. سيد هاشم توبلي بحراني (د. 1107 ه‍ . ق) مؤلف کتب نفيسه، در غاية المرام

30. علامه مجلسي (د. 1110 ه‍ . ق) در جلاء العيون (ص 80) و بحار الانوار

31. سيد نعمت الله جزائري (د. 1112 ه‍ . ق) در الانوار النعمانية

32. سيد عليخان شيرازي (د. 1118 يا 1120 ه‍ . ق) در الحدائق الندية في شرح الفوائد الصمدية

33. سيد محمد طباطبائي، جد آيت الله بحرالعلوم ، در رساله مربوط به تواريخ مواليد و وفيات ائمه

34. سيد عباس بن علي بن نورالدين موسوي حسيني مکي (د. 1179 ه‍ . ق) نزهة الجليس (ج1، ص 68)

35. ابوعلي حائري (د. 1215 ه‍ . ق) در منتهي المقال (ص 46)

36. سيد محسن اعرجي (د. 1227 ه‍ . ق) در عمدة الرجال

37. شيخ خضربن شلال عفکاوي نجفي (د. 1255 ه‍ . ق) در ابواب الجنان و بشائر الرضوان

38. سيد حيدر حسني حسيني کاظمي (د. 1265 ه‍ . ق) در عمدة الزائر

39. سيد مهدي قزويني (د. 1300 ه‍ . ق) در فلک النجاة (ص 326)

40. مولي سيد محمود بن محمد علي بن محمد باقر در تحفة السلاطين (ج2)

41. ملاسلطان محمد بن تاجر الدين حسن در تحفة المجالس (ص 88)

42. سيد ميرزا حسن زنوزي خوئي در کتاب ارزنده بحرالعلوم

43. حاج ملاشريف شيرواني، از شاگردان صاحب رياض، در شهاب ثاقب در مناقب علي بن ابي طالب

44. ملا علي اصغر بروجردي در عقائد الشيعة (ص 31)

45. حاج ميرزا حبيب الله خوئي در شرح نهج البلاغه (ج1، ص 71، چاپ سنگي)

46. ابوعبدالله جعفر بن محمد جعفر حسيني اعرجي در مناهل الضرب في انساب العرب

47. حاج شيخ عباس قمي (د. 1359 ه‍ . ق)در سفينة البحار (ج2، ص 229)

48. سيد محسن امين حسيني عاملي در اعيان الشيعة (ج 3، ص 3)

49. شيخ جعفر نقدي در نزهة المحبين في فضائل اميرالمؤمنين (صص 2 ـ 8)

50. شيخ بزرگوار و علامه متقي ميرزا محمد علي اردوبادي در کتاب علي وليد الکعبة که خاص اين موضوع تأليف کرده است. اين کتاب در قم از طبع نجف، به طور افست چاپ شد.

نجاشي و شيخ الطائفه يادآور شدند که قاضي ابوالبحتري، کتابي خاص در مولد اميرالمؤمنين (ع) تأليف کرده بود. خطيب بغدادي در تاريخ بغداد (ج7، ص 419) گويد: ابومحمد علوي حسن بن محمد بن حجر محمد بن سامي از رجاء بن سهل صنعاني، آن کتاب را از ابوالبحتري روايت مي­کند».

نجاشي در فهرست خود (ص 279) نيز کتابي در مولد اميرالمؤمنين را، به شيخ بزرگورا، ابن بابويه، نسبت مي­دهد. در طول قرون گذشته به همراهي علماي اعلام، شعرا نيز در اشعار خود، اين فضيلت را ذکر کردند که به بعضي از آنان نيز اشارتي مي­رود.

1. سيد اسماعيل حميري (د. 173 ه‍ . ق)

2. محمد بن منصور سرخسي، در ابياتي مذکور در مناقب ابن شهرآشوب (ج1، ص 360)

3. خواجه معين جشتي اجميري (د. 632 ه‍ . ق)

4. ملاي رومي مشهور به جلال الدين محمد (د. 672 ه‍ . ق)

5. ملا محمد بن عبدالله کاتبي نيشابوري (د. 889 ه‍ . ق)

6. ملا اهلي شيرازي (د. 942 ه‍ . ق)

7. سيد عبدالعزيز بن محمد بن حسن بن ابي نصر حسيني سريجي اوالي (د. حدود 750 ه‍ . ق)

8. ميرزا محمد علي صائب تبريزي (د. 974 ه‍ . ق) ديوان صائب (قصائد، صص 4 ـ 8)

9. سيد محمد باقر بن محمد حسيني استر آبادي معروف به ميرداماد (د. 1041 ه‍ . ق)

10. مولي محمد مسيح معروف به مسيحا فسوي شيرازي (د. 1127 ه‍ . ق)

11. سيد نصرالله مدرس حائري شهيد (د. 1160 ه‍ . ق)

12. ملارضاي رشتي متخلص به محزون

13. ميرزا نصرالله متخلص به شهاب

14. شرف الدين محمد بن فلاح کاظمي در قصيده کراريه

15. شيخ محمد رضاي نحوي (د. 1226 ه‍ . ق)

16. آيت الله شيخ حسين نجف (د. 1252 ه‍ . ق)

17. ميرزا عباس دامغاني هزار جريبي متخلص به نشاطي (د. 1262 ه‍ . ق)

18. سيد محمد تقي قزويني (د. 1270 ه‍ . ق)

19. شيخ حسين بن علي فتوني همداني عاملي حائري

20. حاج محمد خان متخلص به دشتي مولود (د. 1246 ه‍ . ق)

21. آيت الله حاج سيد اسماعيل شيرازي (د. 1305 ه‍ . ق)، والد معظم آيت الله حاج سيد عبدالهادي شيرازي

22. ميرزا ابوالقاسم حسيني شيرازي

23. سراج الدين محمد بن حسن قرشي تميمي معروف به فداحسين هندي در منظومه علويه النفحة القدسية

24. علامه ميرزا محمد تقي حجة الاسلام نيرّ تبريزي

25. ميرزا محمد يزدي متخلص به جيحون

26. آيت الله سيد مصطفي بن حسين کاشان نجفث مدفون در کاظمين (د. حدود 1318 ه‍ . ق)

27. آيت الله حاج ميرزا حبيب الله مشهدي متخلص به حبيب

28. آقا شيخ علي خراساني ملقب به شيخ الرئيس در منظومه تنبيه الخاطر في احوال المسافر

29. شيخ محمود عباس عاملي (د. 1353 ه‍ . ق)

30. علامه سيد حسن آل بحرالعلوم (د. 1355 ه‍ . ق)

31. آيت الله حاج شيخ محمد حسين اصفهاني (د. 1361 ه‍ . ق)

32. علامه سيد مير علي ابو طبيّخ نجفي (د. 1361 ه‍ . ق)

33. علامه سيد رضا هندي نجفي (د. 1362 ه‍ . ق) صاحب قصيده کوثريه به معروف

34. علامه سيد محسن امين عاملي، صاحب اعيان الشيعة

35. آيت الله شيخ محمد صالح مازندراني

36. علامه بزرگوار شيخ ميرزا محمد علي اردوبادي

37. علامه شيخ محمد سماوي نجفي

38. علامه شيخ محمد علي يعقوبي نجفي

39. علامه شيخ جعفر نقدي

40. ميرزا محمد خليلي نجفي

41. علامه بزرگوار سيدعلينقي لکهنوي هندي

42. شاعر مسيحي معروف بولس سلامه در منظومه عيدالغدير

بررسي شاعراني که به زبانهاي مختلف: عربي، فارسي، ترکي وارد و يا زبانهاي محلي اين فضيلت بيمانند را در شعر خود آورده­اند، بسيار به طول مي­انجامد.

بررسي شعراي فارسي عربي زبان بخصوص شعراي قرن چهاردهم هجري، کار بسيار زيادي مي­طلبد و تتبعي بسيار گسترده و وقتي بسيار طولاني مي­خواهد؛ که‌اين کار به تأليف چند جلد کتاب مي­انجامد، نه يک مقاله محدود.

در خاتمه، از آنجا که بيشتر مطالب اين مقاله محدود هم از دو کتاب دو علامه بزرگوار ما، کتاب علني وليد الکعبة تأليف علامه ميرزا محمد علي اردوبادي غروي و کتاب الغدير (ج 6) تأليف علامه اميني، نقل و استفاده شد، به همين جهت درود بي­پايان به روان پاک آن دو بزرگوار اهدا مي­گردد، و علو مقام آنان از خداوند متعال خواسته مي­شود.

سخن خود را، با ابياتي از نشاطي هزار جريبي به پايان مي­بريم [نشاطي هزار جريبي، مجمع الفصحاء، ج6، 1077]

منابع:

1. ابن تاج الدين حسن، ملاسلطان محمد، تحفة المجالس

2. ابن شهرآشوب، محمد بن علي، مناقب

3. ابن صباغ مالکي، الفصول المهمة

4. ابن طاوس، رضي الدين علي، اقبال

5. ابن طلحه شافعي، ابوسالم محمد، مطالب السؤل

6. ابن عنبه، جمال الدين، عمدة الطالب

7. ابن فتال نيشابوري، ابوعلي، روضة الواعظين

8. ابن محمد باقر، سيد محمود، تحفة السلاطين

9. اربلي، بهاء الدين، کشف الغمة

10. اردوبادي، ميرزا محمد علي، علي وليد الکعبة

11. امين حسني عاملي، سيد محسن، اعيان الشيعة

12. اميني، عبد الحسين، الغدير

13. بردواني، صدرالدين احمد، روائح المصطفي

14. بروجردي، علي اصغر، عقائد الشيعة

15. بغدادي، احمد بن علي، تاريخ بغداد

16. جلال الدين، سيد علي، کتاب الحسين

17. حائري، ابوعلي، منتهي المقال

18. حاجي نوري، حسين، لؤلؤ و مرجان، چاپ جديد

19. حر عاملي، محمد بن حسن، وسائل الشيعة

20. حسيني، سيد محمد بن احمد، المشجر الکاشف للسادة الاشراف

21. حسيني مکي، سيد عباس بن علي، نزهة الجليس

22. حلبي شافعي، نور الدين علي، السيرة النبوية

23. حلي، حسن بن يوسف، کشف الحق و کشف اليقين

24. خوئي، ميرزا حبيب الله، شرح نهج البلاغه، چاپ سنگي

25. سکتواري، علاء الدين، محاضرة الاوائل

26. شبلنجي، سيد محمد مؤمن، نورالابصار

27. شريف مرتضي، شرح قصيده بائيه حميري

28. شنقيطي، حبيب الله، کفاية الطالب

29. صائب، ديوان صائب

30. صاحبي نخجواني، هندوشاه بن عبدالله، تجارب السلف

31.صفوري شافعي، عبدالرحمن، نزهة المجالس

32. طبرسي، فضل بن حسن، اعلام الوري

33. طبرسي آملي، عماد الدين حسن، تحفة الابرار

34. طوسي، محمد بن حسن، امالي

35. همو، تهذيب

36. همو، مصباح المتهجد

37. قاري حنفي، علي، شرح الشفا

38. قزويني، سيد مهدي، فلک النجاة

39. قمي، حسن بن محمد، تاريخ قم، ترجمه، حسن بن علي قمي

40.کراچکي، ابوالفتح، کنزالفوائد

41. کفعمي، تقي الدين، مصباح

42. مجلسي، محمد باقر، جلاء العيون

43. محدث قمي، شيخ عباس، سفينة البحار

44. مسعودي، ابوالحسن، مروج الذهب

45. مفيد، ابوعبدالله، ارشاد

46. همو، مسارالشيعة

47. همو، مقنعه

48. نجاشي، احمد بن علي، فهرست

49. نشاطي هزار جريبي، ميرزا عباس، مجمع الفصحاء

50. نقدي، جعفر، نزهة المحبين في فضائل اميرالمؤمنين