فصل چهارم : دعاهاى آمادگى براى ميهمانى خدا
4 / 1
دعاهاى آخر شعبان
241 . امام صادق عليهالسلام ـ در دعاى خويش در آخر شعبان ـ :[خدايا!] اين ماه مبارك ، كه قرآن را در آن فرو فرستادهاى و آن را مايه هدايت مردم و نشانههايى روشن از هدايت و فرقان قرار دادهاى ، فرا رسيد . پس ، ما را در اين ماه ، سالم بدار و نيز آن را براى ما و از ما سلامت بدار ، در آسانى و تندرستى از سوى خودت! 1
242 . امام صادق عليهالسلام ـ از جمله دعاهايى كه در آخرين شب شعبان و اوّلين شب ماه رمضان مىخوانْد ـ :
خداوندا! اين ماه مبارك ، كه قرآن را در آن فرو فرستادهاى و آن را مايه هدايت مردم و نشانههايى روشن از هدايت و فرقان قرار دادهاى ، فرا رسيد . پس ، ما را در اين ماه ، سالم بدار و نيز آن را براى ما سالم بدار و آن را با
آسانى و تندرستى از سوى خودت ، از ما دريافت كن . اى كه اندك را مىگيرى و پاداش بسيار مىدهى! اندك را از من بپذير! خداوندا! از تو مىخواهم كه به سوى هر نيكى ، راهى و در برابر هر آنچه دوست ندارى ، باز دارندهاى برايم قرار دهى! اى مهربانترينِ مهربانان؛ اى كه از من و از گناهانى كه در نهان انجام دادهام ، چشم پوشيدى ؛ اى آن كه مرا به خاطر نافرمانىها مؤاخذه ننمودى! ببخشاى ، ببخشاى ، ببخشاى ، اى بزرگوار! خدايا! پندم دادى ، پند نگرفتم ! از گناهانت بازم داشتى ، دست برنداشتم ! چه عذرى دارم؟! پس بر من ببخشاى ، اى بزرگوار! ببخشاى ، ببخشاى! خداوندا! از تو آسودگى را به هنگام مرگ و بخشايش را به هنگام حساب ، مىخواهم . بندهات گناه بزرگ آورْد . اينك ، گذشت از سوى تو ، نيكوست ، اى شايسته تقوا و اى شايسته آمرزش! ببخشاى ، ببخشاى! خداوندا! من بنده تو و فرزند بنده و كنيز تو ام ، ناتوانى كه نيازمند رحمت توست ؛ و تويى كه بر بندگانت ، توانگرى و بركت را فرو مىفرستى و چيره بااقتدارى و كارهاى بندگان را شمرده و روزىهايشان را تقسيم كردهاى و آنان را با زبانها و رنگهاى گوناگون ، قرار دادهاى ، آفرينشى پس از آفرينشى . بندگان ، نه دانش تو را دارند و نه قدرت تو را . همه ما نيازمند رحمت توييم . پس ، روى رحمت را از من برنگردان و مرا در كار و اميد و تقدير خويش ، از بندگان شايستهات قرار بده! خداوندا! مرا به نيكوترين ماندن ، باقى بدار و به بهترين فنا ، فانى ساز : بر دوستى با دوستانت و دشمنى با دشمنانت و شوق به درگاهت و هراس از عظمتت و خشوع و وفا و تسليم نسبت به خودت و باور به كتابت و پيروى از سنّت فرستادهات . خداوندا! آنچه در دلم هست ، از : شك و ترديد ، يا انكار و يأس ، يا شادى بىجا و غرور ، يا سرمستى و غرور ، يا ريا و آوازهخواهى ، يا دشمنى و نفاق ، يا كفر و تبهكارى و نافرمانى ، يا خودبزرگبينى و يا هر چه كه دوست نمىدارى ـ پروردگارا ـ از تو مىخواهم كه آنها را به ايمان به وعدهات ، وفا به پيمانت ، رضا به تقديرت ، پارسايى در دنيا ، شوق به آنچه پيش توست ، بزرگوارى ، آرامش و توبه راستين 2 ، تبديل كنى! اى پروردگار جهانيان! اينها را از تو مىطلبم . خدايا! چون بردبارى ، نافرمانىات مىكنند و چون بزرگوار و بخشندهاى ، فرمانت مىبرند ، آن چنان كه گويا نافرمانىات نكردهاند . من و آن كه نافرمانى تو نكرده است ، ساكنان زمين توييم . پس با عطاى خويش بر ما ، بخشنده و خيررسان باش ، اى مهربانترينِ مهربانان! درود خدا بر محمّد و خاندان او ، درودى پيوسته و بىشمار ، درودى كه ارزش آن را كسى جز تو نداند ، اى مهربانترينِ مهربانان!
1 - معناى «ما را در اين ماه ، سالم بدار» ، آن است كه چيزى مانند بيمارى و غير آن براى ما پيش نيايد كه نتوانيم روزه بگيريم . و معناى «آن را براى ما سالم بدار» ، اين است كه ماه رمضان ، روشن باشد و چنان نباشد كه اوّل و آخرش ، قطعى نباشد و روزه و عيد فطر ، آشفته گردد . و معناى «آن را از ما سلامت بدار» ، اين است كه ما را در اين ماه ، از گناهان ، حفظ كن (مجمع البحرين : 2 / 874) . 2 - در متن عربى ، «توبةً نَصوحا (توبه نصوح)» آمده است . توبه نصوح ، يعنى توبه درست و بىغل و غش ؛ توبهاى كه پس از آن ، انسان به گناه برنگردد (ر . ك : مجمع البحرين : 3 / 1789) .