فتاوای رهبر معظم انقلاب در حوزه کتاب

توجه به حق مولف و ناشر

رهبر معظم انقلاب به عنوان یک مجتهدجامع الشرایط در بسیاری از مسائل فقهی جدید، از جمله درحوزه کتاب وکتابخوانی، صاحب فتوا هستند. در این گزارش تعدادی از استفتائات پیرامون مسائل کتاب و پاسخ حضرت آیت‌الله‌العظمــی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) به آنها، درج شده است.

یک دسته از فتاوای ایشان که در رساله «اجوبه الاستفتائات» آمده در حوزه کتاب و کتابخوانی است. بسیاری از مسائل مربوط به این حوزه، از جمله فتاوا درباره کتاب‌های منتشر شده در فضای مجازی، راهگشای نویسندگان و ناشران است. در زیر خلاصه برخی از استفتائات از دفتر ایشان و پایگاه اطلاع‌رسانی رهبر انقلاب در حوزه کتاب، به نقل از کتاب «اجوبه الاستفتائات» و پایگاه اینترنتی دفتر مقام معظم رهبری، درج شده است. برای دیدن اصل پرسش و مطالعه پاسخ کامل حضرت آیت‌الله خامنه‌ای (مدظله العالی) بر روی کلمه پاسخ کلیک کنید.

پرسش: تجدید چاپ کتاب‌های منتشر شده در داخل و خارج، بدون اجازه ناشر آنها چه حکمی دارد؟

پاسخ: احوط این است که حق ناشر با کسب اجازه از او نسبت به تکرار و تجدید چاپ کتاب رعایت شود.

پرسش: تقاضای حق‌التالیف از سوی نویسندگان و مترجمان چه حکمی دارد؟

پاسخ: آنان حق دارند در برابر واگذارى اثر به ناشر، هر مبلغى می‌خواهند، دریافت نمایند.

پرسش: در صورت دریافت حق‌التالیف برای چاپ نخست، درخواست و گرفتن مبلغی برای چاپ‌های دوم به بعد چه حکمی دارد؟

پاسخ: بر حسب شرایطی گرفتن آن مبلغ اشکال ندارد و بر ناشر عمل به شرط واجب است.

پرسش: اگر مولف در اجازه چاپ اول چیزى درمورد چاپ‌هاى بعدى ذکر نکرده باشد، آیا ناشر بدون کسب اجازه مجدّد می‌تواند اثر را تجدید چاپ کند؟

پاسخ: اگر قراردادى فقط راجع به چاپ اول باشد، احوط این است که حق مولف رعایت شود و برای چاپهای بعدى هم از او اجازه گرفته شود.

پرسش: در صورتى که مولف به هر علتی غایب باشد درباره تجدید چاپ از چه کسى باید کسب اجازه شود؟

پاسخ: در این مورد باید به وکیل مصنف یا ولىّ شرعى او و یا در صورت فوت به وارث او مراجعه شود.

پرسش: آیا چاپ کتاب بدون اجازه صاحب آن و با وجود عبارت «حقوق چاپ براى مولف محفوظ است» جایز است؟

پاسخ: احوط این است که حقوق مولف و ناشر با کسب اجازه از آنان براى تجدید چاپ، رعایت شود.

پرسش: فتوکپی و زیراکس از روی کتاب، بدون اجازه از صاحب کتاب، چه حکمی دارد؟

پاسخ: احوط این است که شخص بدون اجازه صاحب آن اوراق و کتاب‌ها مبادرت به تصویربردارى از روی آن نکند.

پرسش: خمس کتاب‌هایى که مانند کتب تفسیر دوره‌اى چاپ مى‌شود و ممکن است در آینده براى طلبه‌اى نیاز شود، چگونه محاسبه مى‌شود؟

پاسخ: اگر مجموع آن دوره مورد نیاز باشد، خمس ندارد، در غیر این صورت باید خمس مجلّداتى که الآن مورد  نیاز نیست، پرداخت شود.

پرسش: دانشگاه مبلغى از ما گرفت و دو برابر آن بن خرید کتاب به ما داد. با توجه به اینکه این بن تا پایان سال مالى تمام نمى‌شود آیا به آن خمس تعلق مى‌گیرد یا خیر؟

پاسخ: به مقدارى كه در برابر آن از درآمد بین سال پرداخت نموده‌اید، مشمول خمس است.

گفتنی است واژه «احوط» که در پاسخ‌های مقام معظم رهبری تکرار شده، یکی از اصطلاحات فقهی است به معنای مطابق با احتیاط یا نزدیكتر به احتیاط است که انجام آن ثواب دارد.

در پایان باید اشاره کرد که مهم‌ترین نکته در پاسخ‌های رهبری به استفتائات در حوزه کتاب، دغدغه ایشان نسبت به مسئله «حق الناس» است.