نگهداري و تعميرات مناسب از تجهيزات كارخانه مي تواند بطور قابل ملاحظه اي باعث كاهش هزينه كلي عمليات و افزايش بهره وري كارخانه شود . هرچند از ديد بسياري از پرسنل مديريتي عمليات نگهداري و تعميرات پر هزينه به نظر مي رسد ، ولي با يك نگاه خوش بينانه و مثبت مي توان نشان داد كه اين گونه فعاليتها باعث سود دهي بيشتر مي شود . كليد اين نگاه صحيح در قالب يك دور نماي جديد و با نام روش نگهداري و تعميرات پرواكتيو (نت فوق فعال) جاي دارد. با بازنگري راههاي مشابه و متداول نگهداري و تعميرات ، مي توان نت را به حالتهاي پيشگيرانه ، پيشگويانه و پرواكتيو (فوق فعال) تقسيم بندي نمود . در اغلب سازمانها جهت اجراي نگهداري و تعميرات ، روشي محتاطانه و متكي به روشهاي معمولي و مرسوم نت را در پيش مي گيرند و جهت پرهيز از مشكلات پيچيده و مشكلات احتمالي از اجراي روشهاي جديد امتناع مي ورزند. از اين رو يك رويكرد جديد به وظيفه نت ، نه تنها نت را براي نگهداري ، بلكه براي بسط فرايند سيستم عملياتي كارخانه منظور مي كند ، بنابراين بيش از بازسازي يا سعي به برگرندان تجهيزات به كاردهي اوليه ، يك طراحي مجدد ميتواند با هدف بسط فرايندها و كاردهي كارخانه ، تجهيزات و يا هر سيستم ، مطرح شود . اين مقاله در مورد گزينه اي ديگر از نگرش بر وظيفه تعميرات و نگهداري و تعميرات و اينكه چگونه مي توان فعاليتهاي نت را انجام داد تا سبب افزايش سوددهي گردد ، بحث مي كند. اين نگرش و ايده مي تواند متفاوت با ديگر فلسفه هاي رايج نت باشد ، ولي اين نگرش مي تواند به عنوان يك طرز فكر با ارزش براي چشم اندازي به هزاره جديد مطرح باشد ...
مقدمه :
تعريف نگهداري و تعميرات (نت) اغلب بعنوان مجموعه فعاليتهايي كه انجام مي شوند تا قابليت اعتماد و يا كاركرد صحيح يك تجهيز را تضمين نمايند ، مطرح است .از ديد و منظر بسياري از مردم نت فعاليتي است كه در يك سازمان انجام مي شود تا قابليت كاركرد سازمان را براي انجام وظايف محموله تضمين نمايد و يا در هنگام خرابي هر دستگاه و يا تجهيز آنرا تعمير نمايد و يا تجهيزاتي كه مشغول به كار و توليد هستند را در وضعيت عملياتي نگه دارند و در نهايت هر تجهيزي را به شرايط عملكرد اوليه خود بازگرداند . سالهاست كه راهبردهاي جديد و متعددي به اجرا گذاشته شده است و از جمله آنها مي توان به راهبردهاي نت كه براي حل مسائلي كه موجب شكست(از كار افتادن) تجهيزات مي شود ، اشاره نمود . برخي از اين راهبردهاي نت رايج را مي توان به شرح ذيل بيان نمود :
1 - نگهداري و تعميرات (نت) اضطراري :
اين روش يكي از اولين روشهاي نگهداري و تعميرات (نت) است كه در صنايع انجام مي شود .در اين روش كه كاملا خنثي (غيرقابل برنامه ريزي) است و فقط در هنگام خرابي تجهيزات اينگونه نت نقش ايفا مي كند . اين راهبرد داراي وظايف دائمي نگهداري و تعميرات (نت) نيست و همچنين با نام راهبرد نت غير برنامه اي قابل نامگذاري است و براي بهتر شدن وضعيت كارخانه و توليد ، نت اصلاحي بر روي تجهيزات انجام مي شود .بنابراين ، اينگونه فعاليتها مي تواند مجموعه اي از فعاليتهاي تعمير ، بازسازي و جايگزيني مجموعه ها باشد . اين راهبرد براي اعمال فعاليتهاي نت اصلاحي و هنگامي كه فقط جهت رفع يك خرابي و رفع توقف كار يك دستگاه مورد نظر باشد ، كاربرد دارد .
2 - نگهداري و تعميرات (نت) پيشگيرانه :
اين راهبرد نگهداري و تعميرات (نت) بر پايه زمان استوار است و در آن براساس دوره هاي زماني از پيش تعريف شده ، تجهيزات از خط توليد خارج و مورد بازرسي قرار مي گيرند . براساس بازرسي چشمي تعميرات لازم انجام و تجهيزات دوباره به خط توليد باز برمي گردند . بنابراين براساس اين راهبرد نگهداري و تعميرات (نت) تعويض قطعات ، بازسازي و تعمير اساسي يك ماشين در دوره زماني قطعي بوده و صرف نظر از شرايط كاركردي دستگاه ، در زمان مقرر عمليات لازمه بر روي آن انجام مي شود . هرچند اين يك استراتژي مناسب بوده ولي حتي يك خطاي پنج درصدي در برآورد زمان مناسب تعمير مي تواند باعث افزايش زياد هزينه هاي كارخانه گردد . با اين اوصاف برخي از اينگونه فعاليتهاي پيشگيرانه همانند تنظيمات ، كاليبراسيون و بازرسيهاي سالانه (دو سالانه) ديگهاي بخار ضروري و جزء الزامات مي باشد .
3 - نگهداري و تعميرات (نت) پيشگويانه :
اين روش براساس توجه بيشتر به شرايط و وضعيت دستگاه استوار مي باشد كه در اين روش با استفاده از وسايل اندازه گيري دقيق ، شرايط دستگاه و تجهيزات را بررسي و زمان از كارافتادگي آن را پيش بيني مي كنند و سپس عمليات لازم را براي جلوگيري از بروز اين حالت را انجام مي دهند .تكنيكهاي پيشگويانه همانند روش آناليز ارتعاشات ، تصاوير حرارتي مادون قرمز ، عيب يابي فراصوتي و مانند اينها ، پيش بيني شرايط دستگاه و تصميم بر تعمير لازم را ممكن ساخته است . جداي از تكنيكهاي فني پيش گويي ، تكنيكهاي آماري پيش گويي ، مشاهده كاركردي تجهيز و يا به بيان ديگر حس انساني در تعريف شرايط دستگاه موثر است .
4 - نگهداري و تعميرات (نت) پرواكتيو(حرفه اي فعال) :
اين روش با سه روش قبلي كه بيان شد تفاوت داشته و مي تواند بعنوان يك راهبرد جديد نگهداري و تعميرات (نت) مطرح شود . نت پيشگيرانه كه پايه آن بر اساس دوره هاي زماني استوار است و نت پيشگويانه كه پايه آن براساس مراقبت وضعيت استوار است با نت پرواكتيو تفاوت داشته و اساس اينگونه روش با پايه مراقبت وضعيت و اصلاح ريشه اي عوامل خرابي تجهيزات تمركز دارد . همچنين راهبرد نت پرواكتيو براي افزايش عمر مفيد تجهيزات با رسيدن به حداكثر دقت در عمليات طراحي شده است .
انواع راهبردهاي نگهداري و تعميرات (نت ):
بغير از اين راهبردها ، راهبردهاي ديگر نگهداري و تعميرات (نت) وجود دارند كه با توجه به فرايند كارخانه ها طراحي شده اند . در سالهاي اخير به سرعت علاقه زيادي در مورد نگهداري و تعميرات (نت) مبتني بر قابليت اعتماد RCM بويژه در صنايع هوايي ايجاد شده است . RCM يك فرايند ساختاري براي شناسايي راهبردهاي نگهداري و تعميرات (نت) تجهيزات است و اين راهبرد براي سامانه هاي فيزيكي كه داراي عملكرد پيوسته و مطمئن هستند ، مورد نياز مي باشد . پس بنابر اين هدف RCM، تشخيص تجهيزات حساس و بحراني در هر فرايند مي باشد. همچنين اين راهبرد متكي به اطلاعات فني بوده و با لحاظ نمودن راهبردها و خروجيهاي نت پيشگيرانه و پيشگويانه در سازمان ، عمل مي نمايد. خروجيهاي سامانه RCM باعث صرفه جويي قابل ملاحظه منابع ، زمان و انرژي در سازمان مي گردد . اين فرايند در هنگامي كه براساس دستورالعملهاي مرجع فني عمل مي نمايد وقت و هزينه فراواني را مي طلبد . راهبرد ديگري كه متكي به تحليل سابقه خرابي است RCFA نام داشته و پايه آن بر تحليل ريشه اي عوامل خرابي ها استوار است . RCFAبراساس نوع خرابي تجهيزات ، عمليات اصلاحي خاص و معيني را مطرح مي نمايد. مهمترين هزينه ها در اين فرايند مرتبط با زمان انجام فعاليتهاي بازديد و نت توسط پرسنل تعميراتي مي باشد .پس بنابراين RCFA زماني عيوب تكراري زمانبر و پرهزينه در فرايند توليد وجود دارد مي تواند گزينه مناسبي جهت سيستم نت باشد . در RCFA صرف هزينه هاي آموزشي جهت بالا بردن مهارت و دانش فني پرسنل نت و همچنين صرف هزينه جهت جمع آوري و پردازش اطلاعات فني و تعميراتي توصيه مي گردد.