اصل چهارم
كليه قوانين و مقررات مدنى، جزائى، مالى،اقتصادى، ادارى، فرهنگى، نظامى، سياسى و غير اينها بايد براساس موازين اسلامى
باشد. [4]
اين اصل براطلاق يا عموم همه اصول قانون اساسى و قوانين و مقررّات ديگر حاكم است و
تشخيص اين امر بر عهده فقهاى شوراى نگهبان است.
اصل پنجم
در زمان غيبت حضرت ولىعصر(عجّلاللّهتعالىفرجه) در جمهورى اسلامى ايران ولايت امر و امامت
امّت بر عهده فقيه عادل و باتقوا، آگاه به زمان، شجاع، مدير و مدبر [5]
است كه طبق اصل يكصدوهفتم عهدهدار آن مىگردد [6] [7]
اصل ششم
در جمهورى اسلامى ايران امور كشور بايد به اتكاءآراى عمومى اداره شود از راه انتخابات: انتخاب رييس جمهور، نمايندگان مجلس شوراى
اسلامى، اعضاى شوراها و نظاير اينها، يا از راه همهپرسى در مواردى كه در
اصول ديگر اين قانون معين مىگردد. [8]
اصل هفتم
طبق دستور قرآن كريم: «وامرهم شورى بينهم» [9]و «شاورهم
فى الامر» [10]
شوراها: مجلس شوراى اسلامى، شوراى استان، شهرستان، شهر، محل، بخش، روستا، و نظاير
اينها از اركان تصميمگيرى و اداره امور كشورند.موارد، طرز تشكيل و حدود اختيارات و وظايف شوراها
را اين قانون و قوانين ناشى از آن معيّن مىكند. [11]
اصل هشتم
در جمهورى اسلامى ايران دعوت به خير، امر بهمعروف و نهى از منكر وظيفهاى است همگانى و متقابل بر عهده مردم نسبت به
يكديگر، دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت. [12] شرايط و حدود
و كيفيّت آن را قانون معيّن مىكند.«والمؤمنون
والمؤمنات بعضهم اولياء بعض يأمرون بالمعروف وينهون عن المنكر.» [13] [14]
اصل نهم
در جمهورى اسلامى ايران آزادى و استقلال و وحدتو تماميّت ارضى كشور از يكديگر تفكيكناپذيرند و حفظ آنها وظيفه دولت و آحاد
ملّت است. هيچ فرد يا گروه يا مقامى حق ندارد به نام استفاده از آزادى به استقلال
سياسى، فرهنگى، اقتصادى و نظامى و تماميّت ارضى ايران كمترين خدشهاى وارد كند
و هيچ مقامى حق ندارد به نام حفظ استقلال و تماميّت ارضى كشور آزاديهاى مشروع را،
هرچند با وضع قوانين و مقررّات، سلب كند.
اصل دهم
ازآنجا كه خانواده واحد بنيادى جامعه اسلامىاست، و همه قوانين و مقررات و برنامهريزيهاى مربوط بايد در جهت آسان كردن
تشكيل خانواده، پاسدارى از قداست آن و استوارى روابط خانوادگى بر پايه حقوق و
اخلاق اسلامى باشد.
اصل يازدهم
به حكم آيه كريمه «ان هذه امتكم امة واحده وانا ربكم فاعبدون» [15] همهمسلمانان يك امّتاند و دولت جمهورى اسلامى ايران موظّف است سياست كلى خود را
بر پايه ائتلاف و اتّحاد ملل اسلامى قرار دهد و كوشش پىگير به عمل آورد تا
وجدت سياسى، اقتصادى و فرهنگى جهان اسلام را تحقق بخشد.
اصل دوازدهم
دين رسمى ايران، اسلام و مذهب جعفرىاثنىعشرى است و اين اصل الىالابد غيرقابل تغيير است و مذاهب ديگر
اسلامى اعمّ از حنفى، شافعى، مالكى، حنبلى و زيدى داراى احترام كامل مىباشند
و پيروان اين مذاهب در انجام مراسم مذهبى، طبق فقه خودشان آزادند و در تعليم و
تربيت دينى واحوال شخصيه (ازدواج،طلاق، ارث و وصيّت ) و دعاوى مربوط به آن در
دادگاهها رسميّت دارند و در هر منطقهاى كه پيروان هريك از اين مذاهب اكثريت
داشته باشند، مقررّات محلّى در حدود اختيارات شوراها برطبق آن مذهب خواهد بود، با
حفظ حقوق پيروان ساير مذاهب.
پاورقي
[1] ـ قرآن ، سوره حديد ، آيه 25 «گردآورنده»[2] ـ قرآن، سوره حديد، آيه 25. «گردآورنده»[3] ـ در بازنگرى كه در قانون اساسى پديد آمد و در سال
1368 به تصويب مردم رسيد، تعداد فصول به چهارده فصل كه مشتمل بر يكصد و هفتاد و
هفت اصل تغيير يافت. «گردآورنده»[4] ـ يا اَيُّهَا الذينَ امَنُوا اَطيعُواللّه
واَطيعُوا الرَّسُولَ وَ اُولِى اْلاَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنازَعْتُمْ فى شَىء
فَرُدُّوهُ اِلَى اللّهِ وَ الرَّسُولِ اِنْ كُنْتُمْ تُؤمِنُونَ بِاللّهِ
وَالْيَوْمِ الَاخِرِ. قرآن، نساء/59 (گردآورنده) قرآن، سوره نساء/آيه 59.[5] ـ اَفَمَنْ يَهْدِى اِلَىَ الْحَقِّ اَحَقُ اَنْ
يُتَّبَعَ اَمَّنَ لايَهْدى اِلّا اَنْ يُهْدى فَما لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ.
«گردآورنده» قرآن، سوره يونس/ آيه 35.[6] ـ متن اصل پنجم قبل از تجديد نظر «در زمان غيبت
حضرت ولى عصر عجلاللّه تعالى فرجه، در جمهورى اسلامى ايران ولايت امر و
امامت امت برعهده فقيه عادل و باتقوا، آگاه به زمان، شجاع، مدير و مدبر است، كه
اكثريت مردم او را به رهبرى شناخته و پذيرفته باشند و در صورتى كه هيچ فقيهى داراى
چنين اكثريتى نباشد رهبر يا شوراى رهبرى مركب از فقهاى واجد شرايط بالا طبق اصل
يكصدوهفتم عهدهدار آن مىگردد.»[7] ـ اَيُّهَا الناسُ اِنَّ اَحَقَّ بِهدَالاْمْرِ
اَقْواهُمْ عَلَيْهِ وَاَعْلَمُهُم بِاَمْرِاللّهِ فيهِ. نهجالبلاغه، خطبه
172.[8] ـ مَنِ اسْتَقْبَلَ وُجُوهَ الاْراءِ عَرَفَ
مَواقِعَ الْخَطآءِ. نهجالبلاغه، حكمت 164.[9] ـ قرآن، سوره شورى / آيه 38.
[10] ـ وَ شاوِرهُمْ فِى اْلامْرِ فَاِذا عَزَمْتَ
فَتَوَكَّلْ عَلَى اللّهِ .قرآن، سوره
آل عمران، آيه 158. «گردآورنده»[11] ـ مَنِ اسْتَبَدَ بِرَايِهِ هَلَكَ وَمَن شاوَرَ
الرِجالَ شارَكَها فِى عُقُولِها. نهجالبلاغه، حكمت 152.[12] ـ فَبَشِّرْ عِبادِ الَّذينَ يَسْتَمِعُونَ
الْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ َاحْسَنَهُ. قرآن، سوره زمر، آيات 17و18. «گردآورنده»[13] ـ قرآن، سوره توبه، آيه 71. «گردآورنده»[14] ـ وَلْتَكُن مِنْكُمْ اُمَّةٌ يَدْعُونَ اِلَى
الْخَيْرِ وَيَاْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَر. قرآن، سوره
آلعمران، آيه 104.[15] ـ قرآن، سوره انبياء، آيه 92. «گردآورنده»