لطفا منتظر باشید ...
زيارت در انديشه و بينش شيعى
لياقت على امينىانسان در بينش اسلامى موجودى ممتازاست كه در پرتو تحولات، به كمالات روحى ومعنوى نايل مىشود و با گذر از يك مرحله بهمرحله ديگر زندگى، جهت جاودانگى خود رامىيابد و در هر مرحلهاى به زندگى نوين ودنياى جديدى قدم مىگذارد و با شرايطخاص آن وفق پيدا مىكند. گاهى «رحم»،گاهى دنيا، زمانى برزخ و هنگامى قيامتاقامتگاه زيست انسان است. مرگ و حيات، دوتعبير مختلف از روند زندگى و هر دو امروجودى و تفسيرى از حيات جاودانى انساناست. علامه طباطبايى مىگويد: مرگ بهمعناى عدم حيات نيستبلكه به معناىانتقال است; امرى است وجودى كه مانندحيات خلقتپذير است. (1)لسان قرآن كريم در بازگويى اين حقيقتبسيار صراحت دارد: «الذى خلق الموت والحيوة ليبلوكم ايكم احسن عملا و هوالعزيز الغفور»; خدا مرگ و حيات، هر دو راآفريده است تا شما را بيازمايد كه كدام يك ازشما خوش عمل و نيك رفتارتريد و او غالب وعزيز آمرزنده است. (2)انسانها در هر دورهاى از شرايط زندگى،پايبند ضوابط اجتماعى و روابط انسانىهستند. ارتباط انسانى در هيچ مقطعىگسستنى نيست. اسلام به اين پيوند وپيوستگى تاكيد مىورزد. لذا «زيارت» مفاهيمعميقى از عشق، محبت، مودت و پيوستگىانسانى و ايمانى را به همراه دارد، آن چنان كههر مسلمان باورمند وظايف زيارت مؤمنان وصالحان و گذشتگان را همواره به عهده دارد.زيارت، عبرتانگيز است.
عالم دنيا، عالم جذب و كششهاى فراوانمادى است. اين كششها عامل بازدارنده وسبب غفلت انسان از فرجام زندگى و عاقبتانديشى است. ياد آخرت فلسفه فردا نگرى وبيدارى انسان را شكل مىبخشد و او رامتوجه زندگانى فردا مىكند. وقتى چنينتوجه و تنبهى براى انسان حاصل شد، او درصدد ساختن آينده روشن و مطلوب براىخود بر مىآيد و مقدمات رسيدن به آن را مهيامىكند. پيامبر عظيم الشان اسلامصلى الله عليه وآلهمىفرمايند: «زوروا القبور فانها تذكركمالاخرة»; قبور را زيارت كنيد. پس به درستىكه اين كار، شما را به ياد آخرت مىاندازد. (3)زيارت، فرح بخش است.
زيارت نمودى از پيوند روحى و عاطفىاست كه ميان انسانها برقرار مىشود. موقعىكه دوستى به ديدار وستخود مىشتابد وتحفهاى براى او مىبرد، قلب او سرشار ازشادىها مىگردد. رفتن به ديار اموات نيزچنين پيامد شادى در پى دارد و روح درگذشتگان با تحفه زيارت مسرور و شادابمىشود. امام علىعليه السلام در اين رابطهمىفرمايد: «زوروا موتاكم فانهم يفرحونبزيارتكم»; گذشتهگان خود را زيارت كنيد.پس به درستى كه آنان از اين عمل شما بسىمسروز و فرحناك مىشوند. (4)داود رقى مىگويد به امام صادقعليه السلام عرضكردم: كسى كنار قبر پدر و بستگان خود ياافراد دگر مىرود، آيا به حال آن صاحب قبرسودى مىرساند؟ امام فرمود: «نعم ان ذلكيدخل عليه كما يدخل على احدكم الهديةيفرح بها»; بلى. ثوابش به او مىرسد وخوشحال مىشود، همان طور كه اگر هديهاىبه شما برسد شما خوشحال مىشويد. (5)تحفه آيات
قرائت قرآن ركن اساسى زيارت است. دعادر پيشگاه خدا و خواندن قرآن زيارت را معنادار و اثر بخش مىسازد و موجب آمرزش وريزش گناهان مىگردد. از پيامبر اكرمصلى الله عليه وآله درباره فضيلت قرائت «آية الكرسى» در زيارتقبور، روايتشده است: «من قراها و جعلثوابها لاهل القبور غفرالله ذنوبهم»; هركسى آيت الكرسى را قرائت كند و ثوابش رابراى اموات و گذشتگان قرار دهد، خدا گناهان آنان را بيامرزد. (6)امام صادقعليه السلام فرمود: «من زار قبرالمؤمن فقرا عنده «انا انزلناه» سبع مراتغفرالله له و لصاحب القبر»; هر كسى قبرمؤمنى را زيارت كند و هفتبار سوره قدر رابخواند، خدا او را و صاحب قبر را بيامرزد. (7)احساس حضور و رغبت انس
مرگ انتقال دهنده انسان از يك دنيا بهدنياى ديگر است. بنا بر اين همه استعدادها ونيروهاى فكرى، عقلانى، احساسى و عاطفىانسان پس از مرگ زنده و فعال است. انسانپس از مرگ همچنان مىانديشد و همچناناحساس مىكند. محمد بن مسلم مىگويد: بهامام صادقعليه السلام عرض كردم: آيا اموات حضورما را كنار قبرشان درك مىكنند؟ امام فرمود:«اى والله انهم ليعلمون بكم و يفرحون بكمو يستانسون اليكم»; آرى. به خدا سوگند!همانا حضور شما را درك مىكنند و خوشحالمىشوند و با شما انس مىگيرند. (8)فضيلت زيارت و رؤيت
اسلام همچنان كه زيارت قبور و اموات رامورد توجه قرار مىدهد، زيارت مؤمنان ونزديكان و همنوعان را جزو فرايض اجتماعىانسانها قرار مىدهد و آن را زير بناى روابطاجتماعى و مايه محبت و مودت و همدلى وهمسويى مىداند. پيامبر اكرمصلى الله عليه وآله فرمود:«الزيارة تنبت المودة»; زيارت و ديدارروياننده محبت و دوستى است. (9)امام صادقعليه السلام مىفرمايد: «من زار اخاهالمؤمن كتبالله له بكل خطوة الف حسنة ومحاعنه الف سيئة و رفع له الف درجة»; هركسى برادر مؤمنش را ديدار كند، خدا براى هرگامش هزار حسنه مىنويسد و هزار گناه او رامحو مىكند و هزار درجه براى او بالامىبرد. (10)فضيلتبرتر
زيارت داراى سلسله مراتب فضيلتى است.زيارت مؤمنان، زيارت شهيدان، زيارت آلاللهو زيارت انبياء به تناسب مقام و موقعيتمعنوى خود درجاتى دارند اما زيارت انبياىعظام، به ويژه نبى اكرمصلى الله عليه وآله و ائمهاطهارعليهم السلام داراى اثرات خاص روحى ومعرفتى و از فضيلتبرتر و شرافت ويژهاىبرخوردار است. اين زيارت انسان را به راهسعادت و كمال معنوى و سرنوشت اخروىرهنمون مىسازد. انسان به وسيله زيارت، هدايتها و ارشادهاى حضورى پيامبراكرمصلى الله عليه وآله و پيشوايان معصومعليهم السلام را دريافتمىكند، چنانچه رسول گرامى فرمود: «منزار قبرى بعد مماتى فكانما زارنى فىحياتى و من لم يزر قبرى فقد جفانى»;هر كس قبرم را زيارت كند، گويا مرا در زمانحياتم زيارت كرده است و هر كس قبرم رازيارت نكند، به من جفا نموده است. (11)امام محمد باقرعليه السلام در باره ثواب و فضيلتزيارت مرقد مطهر حضرت محمدصلى الله عليه وآلهفرمود: «ان زيارة قبر رسولاللهصلى الله عليه وآله تعدلحجة مع رسولالله مبرورة»; همانا ثوابزيارت قبر پيامبر خداصلى الله عليه وآله برابر يك حج نيكوو مقبول است كه به همراه آن حضرت انجامگرفته باشد. (12)زيارت و شفاعت
شفاعت فيض بزرگى است كه چون چشمهتوفنده، همه معصيتها و گناهها را از انسانمىزدايد و روح و نفس آدمى را پاكيزه مىكندو جايگاه او را در پاكترين و زيباترين مكانهاقرار مىدهد. زيارت رسول اكرمصلى الله عليه وآله انسان رامشمول چنين فيضى و لطف الهى قرارمىدهد، چنانچه آن حضرت فرمود: «منزارنى حيا و ميتا كنت له شفيعا يومالقيامة»; هر كسى مرا در زمان حيات يا زمانمرگ من زيارت كند در روز قيامتشفيع اوخواهم شد. (13)زيارت شاخساران عصمت و رسالت
بر اساس بينش شيعى، ذريه پيامبرصلى الله عليه وآلههمان شاخ و برگ درخت رسالت و امامتاست كه ثمر دهى و سرسبزى را به جامعهمىبخشد و حلاوت هدايت و شيرينى ارشاد راء;ءدر كام هر مسلمانى گوارا مىسازد. زيارت اينبرگزيدگان زيارت رسول اكرمصلى الله عليه وآله به حسابمىآيد. زيد شحام مىگويد: به امام صادقعليه السلامعرض كردم: كسى كه يكى از شما ائمهطاهرينعليهم السلام را زيارت كند، چه پاداشى دارد؟ امام فرمود: «كمن زار رسولالله»; مانندكسى است كه رسول خدا را زيارت كردهباشد. (14) پيامبر اكرمصلى الله عليه وآله فرمود: «من زارنىاو زار احدا من ذريتى زرته يوم القيامةفانقذته من اهوالها»; هر كس مرا با يكى ازفرزندان مرا زيارت كند روز قيامت او راملاقات مىكنم و از وحشتهاى آن روز نجاتمىدهم. (15)امام صادقعليه السلام در باره فضيلت زيارت بارگاهروحانى و ملكوتى فاطمه معصومهعليها السلاممىفرمايد: «ان لله حرما و هو مكة ولرسوله حرما و هو المدينه و لاميرالمؤمنينحرما و هو الكوفه و لنا حرما و هو قم وستدفنفيه امراة من ولدى تسمى فاطمةمن زارها وجبت له الجنة»; خدا حرمى داردكه مكه است. پيامبر خداصلى الله عليه وآله حرمى دارد كهمدينه است. اميرالمؤمنينعليه السلام حرمى داردكه كوفه است. حرم ما اهل بيت قم است. بههمين زودى زنى از فرزندان من در آن جادفن مىشود كه نامش فاطمه است. هر كس اورا زيارت كند بهشتبر او واجب مىشود. (16)1 - ترجمه الميزان، ج 20، ص 8.2 - سوره ملك، آيه 2.3 - سنن ابن ماجه، ج 1، ص 475.4 - فروع كافى، ج 3، ص 229.5 - بحار الانوار، ج 102، ص 296.6 - مستدرك الوسايل، ج 2، ص 341.7 - همان، ص 372.8 - من لايحضره الفقيه، ج 1، ص 115.9 - بحارالانوار، ج 74، ص 355.10 - مستدرك الوسايل، ج 10، ص 380.11 - الغدير، ج 5، ص 104.12 - كامل الزيارات، ص 14.13 - قرب الاسناد، ص 31.14 - كامل الزيارات، ص 150.15 - وسايل الشيعه، ج 10، ص 259.16 - بحارالانوار، ج 102، ص 267.
