پاسخ به پرسش‏هاى قرآنى - پاسخ به پرسش های قرآنی (2) نسخه متنی

پاسخ به پرسش‏هاى قرآنى

پرسش :1 بنده از لحاظ قرائت قرآن اشكال دارم. آيا مى توانم قرآن را فارسى قرائت كنم; يعنى معناى قرآن را بخوانم؟

پاسخ: اگر بخواهيم از علوم و معارف بى كران قرآن بهره ببريم, شايسته است به ترجمه و تفسير مختصر آن توجه كنيم تا در پرتو نور معارف الهى و عمل به آن ها, اجر و ثواب دنيايى و آخرتى را نصيب خود گردانيم. اما خوب است بدانيم كه خواندن متن عربى قرآن, ثواب ويژه دارد. يكى از مسائلى كه در قرآن و روايات پيشوايان معصوم(عليهم السلام), مورد تإكيد فراوان قرار گرفته, خواندن و تلاوت قرآن كريم است و اين عمل, يكى از سنت هاى حسنه اى است كه علما و اوليا و بزرگان دين در طول تاريخ اسلام به آن اهميت زيادى داده و بر آن تإكيد كرده اند; گو اين كه خواندن قرآن, سخن گفتن با پروردگار و شنيدن سخنان حضرت ذوالجلال است كه نه تنها ثواب و اجر دارد, بلكه زنگار را از دل ها زدوده, قلب ها را احيا و از فحشا و منكر منع مى كند. هرچند حق تلاوت, منحصر به خواندن نمى شود, اما خواندن و عمل كردن, مكمل يكديگرند. واگر عمل كردن و حتى خواندن معناى آن, همراه با تلاوت نباشد, قلب انسان به تدريج مى ميرد و يا مانند آهن زنگ مى زند. در آيه اى از قرآن (ان الذين يتلون كتاب الله و إقاموا الصلوه...;) (فاطر, 29) خواندن كتاب خدا بر نماز و زكات و انفاق مقدم آمده است. اميرمومنان(ع) يكى ازصفات پرهيزكاران را تلاوت قرآن شمرده است. (1)

پيامبر اكرم(ص) مى فرمايد: برتوباد خواندن قرآن; چرا كه خواندن قرآن, كفاره گناهان و نگهدارى از آتش و امان از عذاب آخرت است.

در خود قرآن, با الفاظ مختلف به خواندن قرآن دستور داده شده, به عنوان مثال: (فاقرءوا ما تيسر منه) (مزمل, 20); آنچه مى توانيد از آيات قرآن را بخوانيد. (2)

در قرآن آمده كه وقتى فردى قرآن مى خواند, خداوند ميان او و كسانى كه به جهان آخرت ايمان ندارند, پرده مى افكند. (اسرإ, 46) و باز مى فرمايد: ((در هرحالى (مريضى, سفر, جهاد و...) قرآن بخوانيد تا پاداش الهى نصيب شما گردد.)) (مزمل, 20) پيامبر(ص) مى فرمايد: بهترين شما كسى است كه قرآن بخواند, قرآن بخوانيد; زيرا دلى كه ظرف تلاوت قرآن شده, عذاب نمى شود. در جاى ديگرى مى فرمايد: عدد درجات بهشت به اندازه آيات قرآن است و كسى كه داخل بهشت شود و قارى قرآن باشد, كسى بالاتر از او نيست. و نيز فرموده است: ((وقتى بنده اى ختم قرآن كند, شش هزار فرشته بر او درود مى فرستند. و خلاصه اين كه تلاوت قرآن بالاترين عبادت است. (3) وقتى اسحاق بن عمار به امام صادق(ع) عرض مى كند: من قرآن را حفظ دارم, آيا از حفظ بخوانم بهتر است يا از روى قرآن؟ امام مى فرمايد: بلكه آن را بخوان و نگاه كن (و از روى آن بخوان) كه بهتر است. آيا ندانسته اى كه نگاه كردن در قرآن, عبادت است؟ اين ها نمونه هايى اندك از توصيه به خواندن خود قرآن بود. پس همان گونه كه لازم است در آيات قرآن تدبر و آن را درزندگى روزمره خود اجرا و به احكام مقدسش مو به مو عمل كنيم, بايد با خواندن آن, حيات آخرتى خود را نيز زينت بخشيم و زندگى جاودانه فردا را بسازيم.

روزى علامه بحرالعلوم وارد حرم حضرت على(ع) شد و امام زمان(عج) را ديد كه با صداى بلند و شيوا قرآن مى خواند و همان جا اين شعر را سرود:

پرسش :2 علت غيبت امام زمان(ع) چه بوده است؟

پاسخ: نخست بايستى به اين نكته توجه نمود كه غيبت ايشان بدين معنى است كه حضرت درميان مردم زندگى مى كنند و مردم ايشان را مى بينند ولى نمى شناسند. اما فلسفه آن, در اين زمينه در روايات اهل بيت(عليهم السلام) و كتب دانشمندان شيعه به حكمت هاى متعددى اشاره رفته است كه به جهت اختصار به بخشى اشاره مى كنيم:

1 ـ تحقق وعده الهى مبنى بر برپايى حكومت جهانى مهدى(عج).

از آن جا كه خداوند در قرآن به مومنين و مستضعفين وعده حكومت جهانى داده است; (نور;55 قصص, 5) براى تحقق آن شرايط خاصى لازم است كه فراهم شدن برخى برعهده جامعه است و آن تنها با گذشت زمان و آماده شدن مردم ميسر خواهد شد. مانند اظهار نياز مردم جامعه به بن بست رسيدن قوانين موجود مادى جوامع; پيشرفت علمى و فرهنگى تا حدودى كه همه ظرفيت پذيرش يك فرهنگ كامل و پيشرفته را پيدا كنند و همين طور تكامل وسايل ارتباط جمعى براى سهولت ارتباط با همه انسان هاى كره زمين و مطلع ساختن آن ها از قوانين و اصول حاكم برجهان و بالاخره نياز چنين جامعه اى به نيروهاى فعال و سازنده. (4)

2 ـ حراست از جان آن حضرت براى روز موعود (برپايى حكومت جهانى).

آنچه تاكنون تاريخ گواه آن بوده جلوگيرى از اجراى قوانين اسلام به هرنحوى صورت گرفته تا حدى كه دشمنان اقدام به شهادت رساندن و از ميان برداشتن رهبران جامعه اسلامى نمودند. حال اگر خداوند آخرين حجت خود بر روى زمين را همچون ساير ائمه به حال عادى وامى گذاشت, حكومت هاى ظالم بيكار ننشسته و او را از ميان برمى داشتند و اين وعده الهى محقق نمى شد. از اين رو برخى روايات ((فلسفه غيبت)) را حراست از جان آن حضرت دانسته اند. (5)

3 ـ غيبت آن حضرت براساس سنت الهى صورت گرفته است.

سابقا اين سنت براى پيامبران ديگر نيز به اجرإ در آمده است. مانند حضرت موسى(ع) كه خداوند وى را در خانه فرعون پرورش داده كه تا مدت ها به عنوان فردى معمولى ميان مردم مى زيست. سپس هنگامى كه زمينه ظهورش فراهم گرديد, خداوند او را بر همگان آشكار نمود. (6)

پرسش :3 انتظار فرج حضرت امام زمان ـ عجل الله تعالى فرجه الشريف ـ چه آثار و فوايدى دارد؟

پاسخ: مهم ترين فوايد انتظار فرج امام زمان(ع) عبارتند از:

1 ـ شخص منتظر, همگام و همراه و همرزم امام زمان(ع) و پيامبر(ص) مى شود. امام صادق(ع) مى فرمايد: ((هو بمنزله من كان مع القائم فى فسطاطه ـ ثم سكت هنيئه ـ ثم قال هو كمن كان مع رسول الله.)); شخص منتظر, مانند كسى است كه با رهبر اين انقلاب, در خيمه او بوده باشد.ـ سپس كمى سكوت كردـ و فرمود: مانند كسى است كه با پيامبر اسلام(ص) در مبارزاتش همراه بوده است. (7)

2 ـ انتظار فرج, بالاترين عبادت است. پيامبراكرم(ص) فرمود: ((افضل اعمال امتى, انتظار الفرج من الله عزوجل)); بالاترين اعمال امت من, انتظار كشيدن فرج از ناحيه خداست.)) (8)

3 ـ انتظار, موجب خودسازى فردى و اجتماعى مى گردد; چون نمى شود كسى منتظر مصلح كل باشد, اما خود, ناپاك و آلوده باشد. منتظر هميشه, خود را با هدف منتظر هماهنگ مى كند. (9)

4 ـ منتظران راستين, در فساد محيط حل نمى شوند. تنها چيزى كه مى تواند در يك محيط و جامعه فاسد اعتقادى و اخلاقى, انسان را از آلوده شدن حفظ كند, ((اميد)) به ظهور اصلاح گرجهانى, يعنى امام زمان ـ عجل الله تعالى فرجه الشريف ـ است. هم چنان كه قرآن مى فرمايد: (وعدالله الذين آمنوا منكم و عملوا الصالحات ليستخلفنهم فى الارض...); (نور, 55) خداوند به آن ها كه ايمان دارند و عمل صالح انجام مى دهند, وعده داده است كه حكومت روى زمين را در اختيارشان بگذارد.

پرسش :4 آيه اى كه امام زمان(ع) به هنگام ظهورشان به زبان مىآورند, در كدام سوره و كدام آيه است؟

پاسخ: (بقيت الله خير لكم ان كنتم مومنين و مآ انا عليكم بحفيظ); (هود, 86) اگر مومن باشيد, باقى مانده (حلال) خدا, براى شما بهتر است و من بر شما نگاهبان نيستم.

محمدبن مسلم ثقفى گويد: از امام باقر(ع) شنيدم كه فرمود:((... و اولين سخن امام زمان(ع) اين آيه است: (بقيت الله خيرلكم ان كنتم مومنين); سپس مى گويد: من بقيه الله در زمين, خليفه و حجت خداوند بر شما هستم.)) (10)

پرسش :5 اعجاز قرآن به چيست؟

پاسخ: ((معجزه)) عبارت است از كار خارق العاده اى كه غير قابل تعليم و تعلم بوده, افراد بشر از آوردن مثل آن عاجز باشند; به شرط آن كه با ادعاى نبوت يا امامت همراه باشد و آورنده معجزه از ديگران بخواهد كه اگر در نبوت (يا امامت) او و خدايى بودن معجزه اش شك دارند, آن ها نيز مانند آن را انجام دهند. (11)

قرآن ازجهات گوناگون, معجزه است. معجزه اى زنده و جاويدان كه پيام آور آن شخصى درس ناخوانده بوده و در مقابل تمام انديشمندان جهان ((تحدى)) (مبارزه طلبى) كرده است. برخى از جنبه هاى اعجاز قرآن عبارتند از:

1 ـ ((اعجاز ادبى)) كه برجسته ترين اديبان عرب را سخت شگفت زده كرده است. سرسخت ترين دشمنان پيامبر(ص) باشنيدن چند آيه به فرابشرى بودن قرآن اعتراف مى كردند. هيچ كس مثل قرآن نياورده و نخواهد آورد. (12)

2 ـ اعجاز از نظر ((اخبار غيبى)); مانند: وعده پيروزى (خداپرستان) روم دركمتر از 10 سال بر (آتش پرستان آن زمان) ايران, پيش بينى فتح مكه و دهها نمونه ديگر. (13)

البته ممكن است افراد ديگرى نيز پيشگويى هايى بكنند و درست از آب درآيد; ولى نام آن معجزه نيست. زيرا غالبا كلى است و با عباراتى چند پهلو بيان مى شود و با ادعاى نبوت يا امامت همراه نيست.

3 ـ اعجاز در ((وضع قوانين اخلاقى)); انديشمندان غير مسلمان نيز به اين نكته معترفند كه: ((قرآن, كلام الهى متقن ترين قوانين و نسخه پرافتخار بشرى و عهده دار سعادت بشر است كه قوانين سعادت بشر از روى آن بايد نوشته شود.)) (14) , تاريخ اسلام, گواه روشنى براى اثبات اين ادعاست.

4 ـ اعجاز از نظر ((علوم جديد)) و اكتشافات علمى; با اين كه قرآن, كتاب تربيت و هدايت است, در عين حال, اقيانوس بى كرانى از علوم تجربى و انسانى هم هست كه دانشمندان را به تحقيقات زيادى واداشته و آن ها را وادار به اعتراف كرده كه قرآن, ساخته و پرداخته حضرت محمد(ص) نيست; بلكه از ناحيه غيب به او وحى شده است. (15) حركت و جاذبه زمين, حركت خورشيد و منظومه شمسى, گسترش روزافزون جهان, زوجيت عمومى و ده ها نمونه ديگر, همگى از جنبه هاى اعجاز علمى قرآن است. (16)

بانو دكتر ((لوراواكسيا)) استاد دانشگاه نابل در اين باره مى نويسد: ((كتاب آسمانى اسلام, نمونه اى از اعجاز است. قرآن كتابى است كه نمى توان از آن تقليد كرد. نمونه سبك و اسلوب قرآن در ادبيات سابقه ندارد. تإثيرى كه اين سبك در روح انسان ايجاد مى كند, ناشى از امتيازها و برترىهاى آن است. چطور ممكن است اين كتاب اعجازآميز, ساخته حضرت محمد(ص) باشد; در صورتى كه او يك نفر عرب درس نخوانده بود. ما در اين كتاب گنجينه ها و ذخايرى از علوم مى بينيم كه فوق استعداد و ظرفيت باهوش ترين اشخاص, فيلسوفان و قوىترين رجال سياست و قانون است.))

معجزه پيامبر(ص) از مقوله علم ومعرفت بوده, براى همه بشر و تا ابد معجزه است. البته به حكم ضرورت, فهم مردم از دانش قرآن مختلف است و شدت و ضعف دارد; چنان كه درك انسان از مسائل و مشكلات روزمره اش مختلف است. بنابراين همان طور كه انسان براى حل مشكلات روزانه زندگى اش به ديگران مراجعه مى كند, بايد براى فهم درست حقايق قرآن به اهل آن مراجعه كند. معجزه بودن قرآن براى فردفرد بشر در همه اعصار است. و اگر كسانى بلاغت و فصاحت قرآن را نفهمند, بايد از اهل آن بپرسند. قطعا ميان اين معجزه و معجزه ديگر پيامبران مانند عصاى حضرت موسى(ع) كه از مقوله علم نبود و محدود به زمانى خاص براى عده اى خاص بود, تفاوت بسيارى وجود دارد. فراگير بودن معجزه پيامبرگرامى اسلام(ص) چنين اقتضايى دارد. (17)

1 ـ نهج البلاغه, خطبه همام.

2 ـ بحارالانوار, علامه مجلسى, ج 92, ص 17.

3 ـ ره توشه راهيان نور, ويژه ماه مبارك رمضان 1357 ه' .ش, ص 211ـ214.

4 ـ ر.ك: پرسش ها و پاسخ هاى مذهبى, مكارم شيرازى و جعفر سبحانى, ج 2, ص 160 و 168, انتشارات نسل جوان.

5 ـ ر.ك: بحارالانوار, ج 52, ص 97ـ98, داراحيإ التراث العربى.

6 ـ همان, ج 51, ص 224.

7 ـ همان, چ قديمى, ج 13, ص 136.

8 ـ همان, ج 53, ص 122ـ150.

9 ـ تفسير نمونه, ج 7, ص 386.

10 ـ كمال الدين و تمام النعمه, شيخ صدوق, ج 1, ص 331, دارالكتب الاسلاميه.

11 ـ الالهيات فى الكتاب و السنه, جعفر سبحانى, ج 2, ص 64, نشر مركزجهانى علوم اسلامى.

12 ـ براى كسب اطلاع بيش تر ر.ك: پيام قرآن, استاد مكارم شيرازى, ج 8, ص 82ـ102, انتشارات نسل جوان.

13 ـ همان, ص 275 ـ 303.

14 ـ قرآن و ديگران, على اكبر صداقت, ص 46, نشر روح.

15 ـ پيام قرآن, ج 8, ص 245.

16 ـ برهان رسالت, آيت الله سبحانى, ص 225ـ281, نشر كتابخانه صدر.

17 ـ الميزان, ترجمه سيد محمدباقرموسوى همدانى, دفتر تبليغات اسلامى, ج 1, ص 94.