امام على(ع) در پرسش‏هاى قرآنى - امام علی (ع) در پرسش های قرآنی نسخه متنی

امام على(ع) در پرسش‏هاى قرآنى

مركز فرهنگ و معارف قرآن

پرسش 1: لطفاً آياتى را كه در مورد حضرت على عليه‏السلام است، با ذكر نام سوره و شماره آيه بيان فرماييد.

پاسخ: در قرآن آياتى وجود دارد كه به گفته شيعه و سنى درباره امامت، ولايت و عصمت امامان عليهم‏السلام نازل شده است؛ از آن جمله مى‏توان به آيات زير اشاره كرد:

1 ـ آيه اكمال دين: اين آيه شريف، در سوره مائده، آيه 3 آمده است و مى‏فرمايد: «اليوم اكملت لكم دينكم و اتممت عليكم نعمتى و رضيت لكم الاسلام ديناً...»؛ امروز، دين شما را برايتان كامل و نعمت خود را بر شما تمام گرداندم و اسلام را براى شما (به عنوان) آيينى برگزيدم.

منظور از روز، همان «روز غديرخم» است كه پيامبراكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله اميرمؤمنان عليه‏السلام را به طور رسمى براى جانشينى خود تعيين كرد و در اين روز بود كه آيين اسلام به تكامل نهايى خود رسيد و نعمت خدا با تعيين رهبرى شايسته، همچون على بن ابى‏طالب عليه‏السلام براى آينده مردم تكامل يافت.(1)

2 ـ آيه تبليغ: اين آيه، آيه 67 از سوره مائده است كه مى‏فرمايد: «اى پيامبر! آنچه از جانب پروردگارت بر تو نازل شده، ابلاغ كن و اگر نكنى، پيامش را نرسانده‏اى...» خداوند متعال به پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله دستور مى‏دهد كه اين مسأله مهم (تعيين جانشينى براى پيامبر و سرنوشت آينده اسلام و مسلمانان) را به مردم ابلاغ كند.(2)

3 ـ آيه تطهير: اين آيه مبارك، در سوره احزاب، آيه 33 آمده است كه مى‏فرمايد: «انّما يريداللّه ليذهب عنكم الرّجس اهل البيت و يطهركم تطهيراً»؛ حقيقتاً خداوند مى‏خواهد آلودگى را از شما خاندان (پيامبر) بزدايد و شما را پاك و پاكيزه گرداند.

اين آيه، درباره پنج تن «آل عبا» يعنى پيامبراكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله ، على، فاطمه، حسن و حسين عليهم‏السلام وارد شده و عصمت (معصوم بودن) اين پنج تن را ثابت مى‏كند و به «آيه تطهير» معروف است.(3)

4 ـ آيه ولايت: اين آيه در سوره مائده، آيه 55 آمده كه مى‏فرمايد: «ولىّ شما، تنها خدا و پيامبر او و كسانى هستند كه ايمان آورده‏اند؛ همان كسانى كه نماز را برپا مى‏دارند و در حال ركوع، زكات مى‏دهند.»

ابوذر غفارى نقل مى‏كند كه روزى با رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله در مسجد نماز مى‏خوانديم. نيازمندى به مسجد آمد و تقاضاى كمك كرد؛ اما كسى چيزى به او نداد. سائل گفت: خدايا! تو شاهدباش كه در مسجد رسول خدا كسى به من كمك نكرد! در همين حال، حضرت على عليه‏السلام انگشتر خود را در حال ركوع به او داد. پيامبراكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله متوجه اين مسأله شدند و فرمودند: خداوندا! من محمد پيامبر و برگزيده تو هستم. سينه مرا گشاده كن و كارها را بر من آسان ساز. از خاندانم، على را وزير من گردان تا به وسيله او، پشتم قوى و محكم گردد. هنوز دعاى پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله تمام نشده بود كه جبرئيل عليه‏السلام اين آيه را بر پيامبر نازل كرد.(4)

5 ـ آيه اطعام: اين آيه، در سوره مبارك انسان، آيه 8 آمده است: «و يطعمون الطّعام على حبّه مسكيناً و يتيماً و اسيراً»؛ «و به (پاس) دوستى (خدا) بينوا و يتيم و اسير را خوراك مى‏دهند.» شأن نزول اين آيه هم درباره اهل‏بيت عليهم‏السلام است.(5)

6 ـ آيه مباهله: اين آيه، در سوره آل عمران آيه 61 آمده است. مفسران گفته‏اند: اين آيه، درباره هيأت نجرانى و همراهان آن‏ها نازل شده كه پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله ، آن‏ها را به مباهله دعوت كرد. آن‏ها تا فرداى آن روز از حضرت مهلت خواستند و پس از مراجعه به شخصيت‏هاى نجران، اسقف (روحانى بزرگشان) به آن‏ها گفت: شما فردا به محمد نگاه كنيد. اگر با فرزندان و خانواده‏اش براى مباهله آمده بود، از مباهله با او بترسيد و اگر با يارانش آمد، با او مباهله كنيد. فرداى آن روز، پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله آمد، در حالى كه دست على‏بن ابى‏طالب عليه‏السلام را گرفته و حسن و حسين عليهماالسلام پيش روى او راه مى‏رفتند و فاطمه عليهاالسلام پشت سرش بود. نصارا نيز بيرون آمدند، درحالى كه اسقف آن‏ها پيشاپيش آنان قرارداشت. درباره همراهان پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله سؤال كرد، به او گفتند: اين، پسر عمو و دامادش و محبوب ترين خلق نزد اوست و اين دو پسر، فرزندان دختر او از على عليه‏السلام هستند و آن بانوى جوان، دخترش فاطمه، عزيزترين مردم نزد او ونزديك‏ترين

افراد به قلب اوست... اسقف گفت: من مردى را مى‏بينم كه در مباهله با كمال جرأت اقدام مى‏كند و گمان مى‏كنم راستگو باشد كه در اين صورت، به خدا قسم، يك سال بيشتر بر ما نخواهد گذشت؛ در حالى كه در تمام دنيا، حتى يك نصرانى هم وجود نداشته باشد كه آب بنوشد، لذا به پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله چنين عرض كرد: اى ابوالقاسم! ما با تو مباهله نمى‏كنيم؛ بلكه مصالحه مى‏نماييم. و پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله با آن‏ها مصالحه كرد.(6)

پرسش 2: حضرت على عليه‏السلام چه زمانى و در چند سالگى از پيامبراكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله قرآن را آموختند؟

پاسخ: على عليه‏السلام بيش از ده سال نداشت كه پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله به رسالت برگزيده شد.(فروغ ولايت، آيت اللّه سبحانى، ص 35) از آن زمان تا پايان عمر پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله ، در محضر رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله بود و تمامى علوم از جمله قرآن را از آن حضرت آموخت. چنان كه حضرت على عليه‏السلام در اين باره مى‏فرمايد: «هيچ آيه‏اى بر پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله نازل نشد، مگر آن كه آن را بر من خواند تا آن را بنويسم. من هم با خط خودم آيات را نوشتم. پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله تفسير وتأويل آيات و... را نيز به من آموخت و برايم دعا كرد كه آنچه آموخته‏ام را فراموش نكنم و از آن زمان كه پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله برايم دعا كرد، هيچ آيه‏اى را فراموش نكردم.»(7)

عن ابى‏عبداللّه عليه‏السلام قال: «ان اللّه تعالى علّم رسوله القرآن و علّمه اشياء سوى ذلك فما علّم اللّه رسوله فقد علّم رسوله عليّاً»؛ «خداوند تعالى به رسولش قرآن را تعليم داد و همچنين علوم و معارف ديگر را؛ پس از آنچه كه خداوند متعال به رسولش آموخت محققاً رسول اكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله نيز آن‏ها را به على عليه‏السلام آموخت.»(8)