نوزادى كه ماهها در رحم مادر از طريق جفت و عوامل مادرى بخوبىمحافظتشده، در پايان مدت باردارى بىدفاع پا به دنياى آلودهخارج مىنهد. در اين موقعيت، تنها آغوش گرم و شيرمادر او را درمقابل عوامل مهاجم، ميكروبى، ويروسى، قارچى، انگلى،... محافظتمىكند.شير مادر داراى سه دسته عوامل محافظت كننده است. اين عوامل نهتنها نوزاد را در روزها و ماههاى آغاز عمر از گزند عواملبيمارى زا دور مىدارد، بلكه تا پايان زندگى از بيماريهاى چونديابت و فشار خون مصون مىسازد.در دوران بيست و چهار ماهه شيردهى، مسووليت پرورش طفل از نظرجسمى و روانى به عهده مادر است. على(ع) مىفرمايد: بنگر كدامزن فرزندانت را شير مىدهد; زيرا كودك با اخلاق او رشد مىكند.
چرا شير مادر؟
شير مادر براى بچه غذايى فوق العاده كامل است. از آنجا كهدوران تكرار نشدنى كودكى در تاءمين سلامت انسان در بزرگسالىاهميتبسيار دارد، دوران شيرخوارى از حساسترين مراحل رشد وتكامل انسان است. پس بايد در اين مرحله از زندگى به تغذيه وسلامت كودك توجه مخصوص داشت. در چنين موقعيتى، نيازهاى غذايى،روانى و ايمنى كودك تنها از طريق شيرمادر تاءمين مىشود; و اينويژگيها به طور يك جااز طرق ديگر قابل دسترسى نيست.على(ع) مىفرمايد: «ما من لبن رضع به الصبى اعظم بركه عليه منلبن امه» براى طفل شيرخوار هيچ شيرى مباركتر از شير مادرشنيست.شير مادر چون خون مادهاى زنده است اين ماده، علاوه بر موادمعدنى لازم براى تمام نوزادان، از مواد حفاظت كننده در برابربيماريها نيز برخوردار است. تركيب و ميزان مواد مغذى درشيرمادر باتوجه به روزهاى تولد، سن شيرخوار، سن مادر، سنبارورى، طول مدت شيردهى، دفعات شيردهى و تقاضاى كودك متفاوتاست; و بهترين شير براى هر نوزاد، شير مادر اوست.
تاثير شيرمادر بر روان كودك
ارتباطات عاطفى مادر و كودك هنگام شيردادن از پستان نيزامتيازى استثنايى براى شيرمادر است و در رشد عاطفى، ذهنى وروانى كودك تاثيرى شگفت انگيز دارد. على(ع) مىفرمايد:«تخيروا للرضاع، كما تخيرون للنكاح، فان الرضاع يغيرالطباع.» همانگونه كه براى ازدواج جستجو و انتخاب مىكنيد،براى شيردادن هم بگرديد; زيرا شير طبيعت كودك را عوض مىكند.روحيات مادر و پدر، طبق قانون وراثت، در طفل موثر است; ولى دراينجا استثنا ديده مىشود. روحيات مادر، روى شير مادر اثرمىگذارد و به احتمال نزديك به يقين، مادر حسود فرزند حسودتحويل جامعه مىدهد; چنانكه مادر با عاطفه فرزند با عاطفه بهاجتماع عرضه مىكند.پس بهتر است مادر، بخصوص هنگام شيردادن، تقوا پيشه كند; بسمالله بگويد; اضطراب نداشته باشد، خود را از هيجان و عصبانيتتهى سازد و در كمال آرامش و عدم نگرانى با تبسم به شير دادنبپردازد. چنانچه مادر نيمه شب بيدار شود و با عصبانيت و داد وفرياد شير دهد، كودك بىاستعداد، طغيانگر و پرخاشگر مىشود. حتىمادرانى كه در دوران باردارى و شيردهى به دلايل مختلف دچاراضطراب شديد مىشوند، صاحب شيرخوارانى بدقلق، نقنقى و تحريكپذير مىگردند كه طرح رفتارى و حتى طرح خواب آنان با سايرشيرخواران متفاوت و غير قابل پيشبينى است.
پاداش شيردادن
اگر مادر نيمه شب بيدار شود، نوزاد در حال گريه را نوازشكرده، با او زمزمه كند كه چرا دير بيدار شده و عذر بخواهد،فرزند نيز تاثيرى مثبت مىپذيرد. البته شيردادن از ثواب الهىنيز برخوردار است. روايت در اين باره مىفرمايد:«...فاذا ارضعت كان لها بكل مصه لعدل عتق محرر من ولداسماعيل فاذا فرغت من رضاعه ضرب ملك كريم على جنبها و قالاستانفى العمل فقد غفرلك» ... وقتى زنى نوزادش را شير مىدهد،خدا در مقابل هربار كه نوزاد از پستانش شير مىمكد، ثواب آزادكردن بندهاى به او عطا مىفرمايد. وقتى مادر از شيردادن فراغتيافت، فرشتهاى دست نوازش بر پهلويش مىنهد و مىگويد: كار را ازسربگير كه خداوند تو را آمرزيد.مكيده شدن شير در شب باعث افزايش هورمون پرولاكتين، كه درافزايش ساختشير در بدن مادر نقش عمده دارد، مىگردد كه درفراوانى و تداوم شير مادر بسيار موثر است.
شيردهى از هردو پستان
در حال حاضر با مطالعات دقيق انجام شده دريافتهاند كه شيرمادر تا سن 6 ماهگى به تنهايى براى تغذيه كودك كافى است و تااين سن حتى دادن آب به كودك لازم نيست. براى اينكه شيرخوار ازكليه مواد موجود در شير مادر بهرهمند شود و از رشد مطلوبىبرخوردار گردد، بايد تمام شير يك پستان را در هروعده ازشيرخوردن مصرف كند.قسمت اول شير داراى آب و قند بيشتر و قسمت انتهايىاش حاوىچربى بيشتر است. در همين راستا امام صادق(ع) مىفرمايد:جعل الله تعالى ذكره، رزقه فىثدى امه احديهما شربه و فىالاخرىطعامه و حتى اذا وضع اتاه الله عزوجل...» روزى نوزاد درپستان مادر است كه يكى به منزله آب و مايعات و ديگرى داراىخواص غذاست...ضرورت شيردهى از هردوپستان در روايت ديده مىشود; چنانكه آخرينيافتههاى علمى بر شيردهى از هردو پستان تاكيد دارد. البتهنبايد فراموش كرد كه «مهمترين عامل افزايش شيرمادر، مكيدنمكرر شيراز پستان است.»
تاچه زمانى بايد شيرداد؟
به علت عوامل ايمنىبخش موجود در شيرمادر، شيرخوارى كه تاپاياندوسالگى هنوز سيستم ايمنىاش تكميل نشده، به وسيله شيرمادر دربرابر بيماريها محافظت مىشود، بدين سبب، شيرمادر تا پايان دوسالگى براى شيرخوار لازم است. تغذيه با شيرمادر تمام نيازهاىشيرخوار را تا پايان شش ماهگى تاءمين مىكند و از آن پس نيز تادوسالگى، حدود13 انرژى لازم را به او مىرساند.بنابراين، با توجه به اينكه بعد از تولد سريعترين مرحله رشد،دوران شيرخوارى است; و از طرفى تركيب شيرمادر كاملا بانيازهاىشيرخوار منطبق است، سفارش شده كودك مدت 24 ماه تمام ازشيرمادرش استفاده كند.(والوالدات برضعن اولادهن حولين كاملين لمن اراد ان يتمالرضاعه...) مادران فرزندان خود را دو سال تمام شيردهند، اينحكم براى كسى است كه بخواهد دوران شيرخوارگى را كاملگرداند... امام صادق(ع) دراين باره مىفرمايد:«الرضاع واحد و عشرون شهرا فان نقص فهو جور على الصبى» مدتشيردهى 21 ماه است; و هرگونه كوتاهى در اين مورد ستم بر نوزادشمرده مىشود.سازمان جهانى بهداشت و يونيسف، ادامه تغذيه با شيرمادر را تادوسالگى سفارش كرده است. هنگامى كه درمىيابيم ميزان ابتلا بهآسم و انواع آلرژيها در شيرخوارانى كه از شيرمادر استفادهمىكنند، بسياركمتر است; و از طرفى به علتسوخت وساز چربيها(كلسترول) اين نوزادان در بزرگسالى با احتمال حملات قلبى،عروقى كمتر رو به رو مىشوند، راز سخن امام صادق(ع) و ستمبرنوزاد را بيشتر درك مىكنيم. پس مادرى كه بخواهد وظيفه مادرىرا به طوركامل انجام دهد، بايد در كمال آرامش و خواستروانى دوسال كامل به كودك شير دهد. اين كار، علاوه بر نيازهاى تغذيهاى،نيازهاى روانى كودك را نيز برآورده ساخته، وى را براىپاگذاشتن به مرحله بعدى آماده مىسازد.
لطفا منتظر باشید ...
