نمى‏توان روزى را بدون كرامت‏به سر برد - نمى توان روزى را بدون کرامت به سر برد نسخه متنی

نمى‏توان روزى را بدون كرامت‏به سر برد

«نشستى با معاونت ادارى مالى آستانه مقدسه حضرت معصومه(س)»

حامد حجتى - على باباجانى

حدود شش سال است كه مسئوليت توليت آستانه مقدسه به دست‏با كفايت‏حضرت آيت الله مسعودى است. در طول اين مدت، تغييرات و تحولات زيادى در اين مكان مقدس صورت گرفته است. توجه ويژه توليت محترم به مسائل فرهنگى و استفاده از عناصر كارآمد در آستانه مقدسه باعث‏شد كه در امور فرهنگى آن دگرگونى حاصل شود. به همين منظور به سراغ آقاى فقيه ميرزايى، معاون كل توليت آستانه مقدسه رفتيم و با ايشان پيرامون خدمات انجام شده و اقدامات آينده به گفتگو نشستيم كه ما حصل آنرا از نظر مى‏گذرانيد.

كوثر: با تشكر از شركت‏شما در اين مصاحبه لطف كنيد براى آشنايى بيشتر خوانندگان عزيز با شما، خودتان را معرفى كنيد.

از زمانى كه حضرت آيت الله مسعودى با ابلاغ مقام معظم رهبرى توليت آستانه مقدسه را به عهده گرفتند از بنده به عنوان همكار يا معاون دعوت به عمل آمد كه در كنار ايشان خدمت كنم. با توجه به سوابق بنده در آموزش و پرورش و كارهاى اجرايى، ايشان از من خواستند كه به عنوان معاون ادارى مالى يا بطور كلى معاون در خدمتشان باشم و به اين بارگاه ملكوتى به اندازه وسع و توان خدمت كنم. پس از بحث‏ها و رايزنى‏هاى مختلف، قرار بر اين شد كه مسئوليت را بنده به عهده بگيرم و به اين مسئوليتى كه به بنده واگذار شده، افتخار مى‏كنم.

از آغاز كار خودتان در آستانه مقدسه بفرماييد.

ابتدا كه به آستانه مقدسه وارد شديم، يك ارزيابى كلى از تمام جوانب به عمل آورديم و ساختار و تشكيلات موجودى‏ها، وضعيت اقتصادى، وضعيت ابنيه، بازديد از اماكن، از نوك گنبد گرفته تا پايين ضريح مطهر را بررسى كرديم و با مشاوران و متخصصان و همراهان خود تمام موارد را يادداشت كرديم و در جلسات متعددى كه برگزار شد، ابتدا تشكيلات آستانه را پايه‏گذارى كرديم و به اتفاق حاج آقاى موسوى كه در حال حاضر استاندار اصفهان هستند و آقاى مسعودى توليت محترم در اولين قسمت‏شرح وظايف تشكيلات را تدوين كرديم و خدمت‏حضرت آيت‏الله خامنه‏اى دام بقاء ارائه نموديم كه مورد رضايت ايشان قرار گرفت.

در قسمتهاى ادارى آستانه مقدسه چه تحولاتى رخ داده است؟

ساختار ادارى آستانه قبلا يك ساختار سنتى معمولى بود و با تشكيلات جديدى كه مى‏طلبيد، آستانه گسترشى پيدا كند، هماهنگى و همگونى نداشت. به همين جهت چارت تشكيلاتى براى اين قسمت تهيه كرديم مديريتهاى خاص ايجاد و دواير و ادارات را تقويت كرديم و اولين كارى كه انجام داديم اين بود كه متخصصهاى مختلف استخدام كرديم و رايانه را به آستانه وارد كرديم كه در حال حاضر قسمتهاى اعظم آستانه از دستمزد و حقوق و كارگزينى تا بايگانى و املاك و ... تحت پوشش سيستم رايانه‏اى قرار دارد و بيشتر امور آستانه به وسيله رايانه كنترل مى‏شود اين باعث انسجام و هماهنگى در قسمتهاى ادارى گرديد.

هم اكنون اراضى متعلق به آستانه در چه وضعيتى است و چه استفاده‏هايى از آنها مى‏شود؟

بر اساس كارشناسى‏هاى انجام شده، تمام املاك از قسمتهاى شهرى و روستايى، چه در مستغلات و مسكونى‏ها و اراضى، همه منسجم و مشخص شده است. پرونده‏ها بازبينى و مشخص شده دفاتر آنها تشكيل شده و اجاره بهاى اراضى اجاره‏اى بر اساس كارشناسى نزديك به قيمت روز با بررسى‏هاى انجام شده تعيين شده است. در حال حاضر حدود 000،000،2 متر از اراضى آستانه مقدسه در اختيار اشخاص حقوقى و حقيقى است، كه نيمى از اين اراضى در اختيار مؤسسات دولتى از قبيل بيمارستانها، ميادين ورزشى، مدارس، ادارات، اماكن، نهادها، بنياد شهيد و ... مى‏باشد. قسمت كمى از اين اراضى هم تجارى و در كنار خيابانهاست. بخشى از اراضى آستانه در اختيار افرادى قرار گرفته است كه معمولا مسكن نداشته‏اند و آستانه با اين كار بزرگ قسمتى از بار معضلات تهيه زمين جهت مسكن را به دوش مى‏كشد و كمك بزرگى به سازمان زمين شهرى شده است.

در قسمت طرحهاى عمرانى هم زمينهايى موجود است كه در اختيار بعضى از مردم و به صورت اجاره‏اى مى‏باشد. سعى كرديم اجاره‏هاى املاك ناوصولى را وصول كنيم در موقوفات استيفاى حقوق وقف به عمل آوريم كه در ابلاغ حضرت آيت الله خامنه‏اى گنجانده شده است.

در مورد اراضى كشاورزى با توجه به اينكه استفاده‏هاى غير اصولى و غير فنى از اينگونه اراضى صورت مى‏گرفت و قسمتى از آن هم غصب شده بود. تا آنجا كه امكان داشت و مدت اجاره آنها پايان يافته بود، سعى كرديم كه اين اراضى دوباره تحت پوشش مديريت كشاورزى آستانه قرار بگيرد. قسمتى از آن در حال حاضر احيا شده و موتور چاهها را مشغول به كار كرديم. قنوات لايروبى شده و با توجه به اصول فنى و مهندسى حداكثر استفاده از آنها مى‏شود.

يكى از كارهاى حياتى و مهم آستانه ايجاد باغات است كه قبلا صورت نگرفته بود. هم اكنون صد هكتار باغ متنوع تحت اختيار آستانه است كه به صورت باغات پسته، انگور، انار و ... مى‏باشد.

براى استفاده بهينه از آب كشاورزى، از روشهاى آبيارى تحت فشار، قطره‏اى و بارانى سود برده‏ايم. در همين رابطه مديريت كشاورزى اقدام به احياء قسمتى از زمينهاى موات و باير نموده است كه اين زمين در اختيار منابع طبيعى بوده و چند صد سال باير بوده است. انتقال آب به اين منطقه كه مزرعه «عصمتيه‏» نام دارد، به صورت زيرزمينى، از كانالهاى سد ساوه با 300 ليتر در ثانيه صورت مى‏گيرد. از روشهاى آبيارى بارانى و غرقابى هم در اين منطقه استفاده مى‏شود. در قسمت معادن هم پروژه‏هايى از قبيل معادن فلدسپات، گرانيت، معادن شن و ماسه در دست‏بهره‏بردارى است.

قبل از توليت آيت‏الله مسعودى در آستانه مقدسه، بخش فرهنگى فعالى وجود نداشت، اين بخش عظيم را با چه اهداف و انگيزه‏اى تاسيس نموديد؟

ما معتقديم كه اهل‏بيت(ع)، اهل فضل و فضيلت‏بوده‏اند و از آنجا كه آثار، روايات و احاديث، از اين خاندان عصمت و طهارت بجا مانده است، هم و غم خود را بر اين گذاشتيم كه به ثبت و نشر اين آثار بپردازيم. براى اين كار، مديريت فرهنگى را تاسيس كرديم كه قبلا وجود نداشت. اين مديريت فرهنگى كارهاى عظيمى را به عهده دارد كه به مرور، شاخه شاخه شد. ابتدا اين واحد، كوچك بود، سپس آن را توسعه داديم و قسمتهاى فرهنگى تشكيل شد. كارهايى كه در زمينه مسائل فرهنگى صورت گرفته است، بسيار زياد است كه به قسمتهايى از آن اشاره مى‏كنم. بازسازى كتابخانه حضرت معصومه(س) (به گزارش كتابخانه آستانه در مجله كوثر 14 ص‏83 مراجعه شود) تبليغات درون حرم و برون حرمى، چهارراهها، خيابانها، مدارس، اماكن و ... ارتباط با ساير مراكز فرهنگى از قبيل امور تربيتى مناطق آموزش و پرورش و نهادهاى ديگر. قسمت ديگر مديريت فرهنگى، بخش فرهنگى - هنرى است كه شامل موزه، نگهدارى آثار قديمى و عتيقه، قرآنهاى خطى و اشياى قيمتى اهدا شده به آستانه مى‏باشد.

براى حفظ آثار باستانى موجود در آستانه چه اقداماتى صورت گرفته است؟

در قسمت موزه، جايگاه مناسب و خوبى براى موزه وجود نداشت و ساختمان فعلى حرم نيز براى موزه كافى نيست. ولى در حد توان زيرزمين اين موزه را بازسازى كرديم و يك طبقه به آن افزوديم وسايل و اجناس عتيقه و ماندگار موجود در آستانه مقدسه، به اندازه پنج موزه مى‏باشد كه به لحاظ كمبود مكان، در انبار موجودند. ما به اندازه يك موزه كامل، قرآن خطى داريم كه از زمان امام رضا(ع) تا قاجاريه و عصر حاضر مى‏باشد. چند هزار جلد قرآن را از مقابر و گنجينه‏هايى كه معمولا خاك مى‏خوردند و موريانه خورده و آفت زده بودند، جمع‏آورى كرديم، همه را به وسيله دستگاههاى ويژه‏اى ضدعفونى كرديم و از بهترين اساتيد و هنرمندان براى بازسازى قرآنها و جلدسازى، تذهيب و مينياتورى و خطاطى بهره برديم.

مقدار زيادى سكه نقره بازسازى شده كه از زمان ساسانيان در قبل از اسلام و بعد از اسلام تا دوران خلفاى عباسى و ... تا قاجاريه و بعضا هم از زمان دودمان ستمشاهى پهلوى موجود است كه اينها هم بازسازى شده‏اند و براى همه سكه‏ها شناسنامه در نظر گرفتيم كه به صورت چندين آلبوم در موزه نگهدارى مى‏شود.

از نظر مسائل تزيينى و حفاظتى، خود موزه را نورپردازى كرديم و لامپهايى را براى موزه در نظر گرفتيم كه براى اشياء قديمى و باستانى ضررى نداشته باشد و بطور كلى لامپهاى فلورسنت و مهتابى‏ها را جمع‏آورى كرديم و به جاى آن لامپهاى هالوژنه نصب نموديم.

ارتباط آستانه مقدسه با مراكز فرهنگى چگونه است؟

با انتخاب حجة‏الاسلام آقاى عباسى به عنوان مديريت فرهنگى آستانه سعى كرديم ارتباطات وسيعى را با مدارس و امور تربيتى آموزش و پرورش و ساير ادارات برقرار كنيم. هم اكنون تبادل فرهنگى آستانه با ساير مركز فرهنگى برقرار است. در مسجد اعظم هم مكانى را به عنوان دارالتلاوة در نظر گرفتيم كه محل تحفيظ و كلاسهاى قرآنى است. در اين كلاسها از استاد طباطبايى، استاد رنجبر و تعداد ديگرى از اساتيد قرآن استفاده مى‏شود. استقبال دانش‏آموزان براى فراگيرى قرآن در تمام زمينه‏هاى قرآنى از جمله قرائت، تجويد، تحفيظ و ... بسيار زياد است. در اين مراكز از استاد محمد حسين طباطبايى هم در كنار پدر بزرگوارشان استفاده مى‏شود.

چه شد كه آستانه مقدسه به فكر انتشار مجله كوثر افتاد؟

در راستاى برقرارى ارتباط با مراكز فرهنگى ما سعى كرديم تا از طريقى اين ارتباطات را گسترش دهيم و كارهاى تبادل فرهنگى هم بين مراكز فرهنگى شهرستانهاى ديگر صورت گيرد. از طرفى در صدد برآمديم تا از اطلاعاتى كه در زمينه معارف اسلامى بخصوص از فرهنگ اهل‏بيت(ع) در دسترس است و مى‏تواند راهنماى زائرين و ديگران باشد، استفاده كنيم و آن را به صورت مكتوب در اختيار عموم قرار دهيم و با آنهايى كه از ما دور هستند ارتباط جمعى برقرار كنيم. به نظرمان رسيد كه يك مطبوعى هم در اين زمينه داشته باشيم بعد از جلسات متعددى كه با اهل فن داشتيم، تصميم گرفتيم كه مجله كوثر را منتشر كنيم كه اين مجله هم اكنون در دسترس است و براى شما و همكارانتان كه از آن مجله تشريف آورديد، توفيق خدمت را از خداوند متعال آرزو مى‏كنم و ان‏شاءالله بيش از اين بتوانيم با كمك برادران آن را پربارتر كنيم و باء;ء پيشنهاداتى كه افراد صاحب‏نظر مى‏دهند، با مردم بيش از پيش از اين طريق ارتباط برقرار كنيم.

يكى از ثمرات تشكيل امور فرهنگى، تاسيس انتشارات زائر است. در اين باره توضيح بفرماييد.

بله يكى از كارهايى كه در امور فرهنگى بايد صورت مى‏گرفت، تاسيس محل نشر كتاب بود و ما توانستيم اين مركز انتشاراتى را به نام زائر تاسيس كنيم و مجوز آن را هم گرفته‏ايم تا به حال كتابهاى متعددى از اين انتشارات، به چاپ رسيده است.

اولين كتابى كه توسط انتشارات زائر چاپ شد، چه كتابى بود؟

چون اين مركز متعلق به حضرت فاطمه معصومه(س) است، گفتيم بهتر است كه بى‏بى دو عالم را به زائرين محترم بيشتر بشناسانيم. در اين زمينه به كتابهاى مختلفى كه مربوط به زندگى‏نامه حضرت معصومه(س) است مراجعه كرديم و پس از بازبينى و بررسى و تحقيق فراوان و استفاده پژوهشى از بيش از هشتاد كتاب پيرامون زندگى حضرت معصومه(س)، كتابى را به نام «فروغى از كوثر» منتشر كرديم كه كسانى كه اطلاع كافى از زندگى حضرت معصومه(س) ندارند از اين كتاب استفاده كنند. در قسمت انتشارات به دنبال آن هستيم كه كتابهاى مورد نياز عموم و زائرين محترم را به چاپ برسانيم.

با توجه به شبيخون فرهنگى دشمنان اسلام و اقدامات مؤثر فرهنگى آستانه مقدسه، به نظر شما آيا ماهنامه كوثر توانسته گامى در اين راه بردارد؟ آيا پاسخگوى نيازهاى مخاطبين بوده است؟

در قسمت فرهنگى هيچ وقت نمى‏توانيم بگوييم به ايده‏آل رسيده‏ايم. و نياز جامعه و بخصوص جوانان را برآورده ساخته‏ايم. در طول تاريخ بيست‏ساله انقلاب، مردم و بخصوص جوانان از نظر پذيرش ابعاد سياسى و فرهنگى، جلوتر از مسئولين حركت كرده‏اند. بنابراين خود ما هم صد در صد نتوانسته‏ايم پاسخگوى نياز جامعه باشيم كه ان‏شاء الله اميدوارم كه هيئت تحريريه مجله وزين كوثر و مسئولين محترم، توان و وسع خودشان را در اين راه به كار خواهند برد تا بتوانند نيازهاى فرهنگى جوانان را برآورده سازند و عنصر مؤثرى در برابر تهاجم فرهنگى دشمنان باشند. البته شخصا از دست‏اندركاران مجله كوثر راضى‏ام و از تلاش خداپسندانه آنها تشكر مى‏كنم. اما اينكه بخواهيم ايده‏آل به مسئله نگاه كنيم، بايد خودمان را عقب‏تر از آنها فرض كنيم تا بتوانيم نسبت‏به تكامل اين مجله تلاش بيشترى بكنيم.

مستحضر هستيد كه در سالروز ولادت حضرت معصومه(س) همايش فرهنگى ادبى بانوى كرامت‏برگزار خواهد شد. مى‏خواستيم نظر حضرت عالى را در اين مورد جويا شويم.

به اعتقاد من، نه تنها حضرت معصومه(س) غريب و ناشناخته باقى مانده، بلكه همه اهل‏بيت همينطورند ما هر چه بتوانيم در شناخت فضايل حضرت تلاش كنيم و ايشان را به مردم بيشتر بشناسانيم، بسيار مفيد و مثمر ثمر خواهد بود. چرا كه خادم اين حضرت هستيم. همانطور كه مى‏دانيد يكى از كارهاى حضرت آيت الله مسعودى اين بود كه سالروز ولادت و وفات كريمه اهل بيت را - كه حتى در تقويمهاى تاريخى مكتوب نشده بود - زنده كردند. در حال حاضر پس از سالها غربت، سالروز ولادت و وفات حضرت معصومه(س) برگزار مى‏شود. مردم هم نسبت‏به اين مراسم و گراميداشتها ابراز علاقه مى‏كنند و استقبال فراوانى از طرف آنها مى‏شود. اين خودش در شناخت مردم نسبت‏به بى‏بى بسيار مؤثر بوده است. خواه ناخواه اين همايش‏ها، بزرگداشتها و اجتماعات هر چه بيشتر و با شكوهتر برگزار شود مردم شناخت‏بيشترى نسبت‏به اهل‏بيت(ع) پيدا مى‏كنند.

پيرامون احياء اماكن متبركه آستانه مقدسه چه اقداماتى صورت گرفته است؟

در ابتدا وضع آستانه از نظر اقتصادى بسيار بد بود و هنوز هم اين امر مرتفع نشده است. قبل از انقلاب و حتى بعد از آن هم سرمايه‏گذارى اقتصادى براى آستانه صورت نگرفته كه آستانه مقدسه بتواند با آن درآمد، نسبت‏به احياء اماكن متبركه و امور فرهنگى اقدام كند. معمولا اين كارها خرجهاى كلانى دارد. به علت اينكه آينه‏كارى‏ها، كاشى‏كارى‏ها، سنگهاى مرمر و سنگهاى تزئينى كه در اماكن مقدسه به كار مى‏رود، جزء گران قيمت‏ترين قسمتهاى بناهاى امروزى هستند و هنرمندان بسيار ماهرى را مى‏طلبد. در ترميم و بازسازى ابنيه تاريخى بايد به حدى دقت‏شود كه برابر با اصل و اصول باشد. خود اماكن مقدسه به علت قدمتى كه دارند اغلب كم بازسازى شده‏اند و در صدد بازسازى اين قسمتها هستيم. درباره ضريح مطهر بايد عرض كنم كه معمولا قسمتهايى از زه‏ها و گوى‏هاى نقره‏اى آن از بين رفته و سوراخ شده است كه بعضا براى زائرين مشكل‏ساز شده، به فكر افتاديم كه اين ضريح مطهر بايد تعويض شود كه حضرت آيت الله مسعودى هم و غمشان را روى اين مهم گذاشتند و با دعوت از اساتيد اين امر، طرح و تشكيلات آن ريخته شده كه فعلا قسمت چوبى آن ساخته شده و قسمت نقره‏اى آن رو به اتمام است. انشاءالله در آينده نزديك، اقدام به تعويض ضريح خواهيم كرد.

در قسمت جلوى ايوان آينه سنگهايى است كه بسيار ساييده شده و قسمتهايى از آن شكسته شده و امكان دارد لطمه‏اى به آن وارد شود. به همين جهت از اساتيد فن دعوت شده كه با مهارتى كه دارند، ستونها را بالا ببرند و زير آن را خالى كنند و سنگهاى جلوى ايوان آينه را كه كاملا و به صورت سنتى حجارى شده نصب شود. اين كار هم اكنون در حال انجام است كه در آينده نزديك تمام آن سنگها تعويض خواهد شد.

اقدام ديگر كاشى‏كارى سر در صحن اتابكى است كه كليه كاشى‏كارى‏هايش ريخته بود و احتمال داشت روى زائرين بريزد. دو رواق به صورت نيمه‏ساز بود كه آينه‏كارى شده كه يكى از آنها رواق زنانه در قسمت مسجد طباطبايى است.

قسمتهاى ديگرى را هم براى بازسازى در نظر گرفتيم كه در آينده اقدام مى‏شود. ان‏شاءالله با بازسازى و بهسازى اطراف حرم‏و ايجاد صحنهاى جديد به اماكن، مشكلات عديده‏اى را كه در كمبود جا و مكان براى زائرين داريم، مرتفع خواهيم كرد و با همكارى سازمان بهسازى و نوسازى كه زير نظر شهردارى است، اميدواريم بتوانيم گام مثبتى برداريم و هم همينطور در كارهاى فرهنگى سرمايه‏هاى كلانى مورد نياز است.

با خبر شديم كه آستانه مقدسه قصد احداث مجتمع فرهنگى بزرگى را در برنامه‏هاى عمرانى خود دارد. در اين باره توضيحاتى بفرماييد.

بله. در راستاى فعاليتهاى فرهنگى به فكر احداث مجتمع بزرگ فرهنگى آستانه هستيم كه مقدمات آن آماده شده است. براى اين منظور زمينى را كه متعلق به آستانه است و محل آن در كنار دبيرستان هدايتى خيابان انقلاب روبروى ساختمان دائرة‏المعارف فقه شيعه مى‏باشد. در ابتداى كار اين زمين 82 هكتارى را ديوار كشى كرديم و برايش نگهبان گذاشتيم. نقشه‏ها و ماكتهايش آماده است. اين مجتمع بزرگ فرهنگى شامل دارالتحفيظ قرآن، كتابخانه عمومى، كتابخانه كودك و نوجوان، آفرينشهاى هنرى است كه داراى چند بخش مى‏باشد از جمله بخشهاى آموزشى، علمى، كودك و غيره قصد احداث مسجد، مهد كودك و آمفى‏تئاتر با سالن چند منظوره براى جلسات، تشكيلات و اجتماعات و .. . را داريم. يك بخش ديگر اين مجتمع احداث پلى كلينيك يا درمانگاه تخصصى است. با توجه به اينكه در آن قسمت‏شهر اينگونه درمانگاهى نيست، لازم است كه اين گام مهم را برداريم. در حال حاضر زمين در حال آماده‏سازى و درختكارى و ساير كارهاست كه منتظريم تا از لحاظ اقتصادى، بودجه‏اش برسد و كارهاى ساختمانى آن را شروع كنيم.

در طول مدت فعاليت‏شما در آستانه، به عنوان خادم حضرت معصومه(س)، مطمئنا شاهد كرامات يا خاطرات ويژه‏اى بوده‏ايد، لطف كنيد يكى از آنها را براى خوانندگان عزيز بيان فرماييد.

بنده هر روز شاهد كرامات اين حضرت بوده و هستم. به علت اينكه از نزديك به تمامى امور آستانه مقدسه، نظارت دارم و متوجه كرامات و الطاف روزانه آن حضرت هستم. اما آنچه كه شاخص است، تعداد كراماتى است كه مردم شاهد آن بوده‏اند و بعضا منتشر هم شده است و اغلب با شفايافتگان و كرامت ديدگان حرم مصاحبه شده است. در اينجا نمى‏توان روزى را بدون كرامات حضرت به سر برد. بنده به يك نمونه آن اشاره مى‏كنم. اخيرا شخصى از مشهد به قم آمده بود و معلول بود كه با توجه بى‏بى شفا پيدا كرده بود. بنده شخصا پرونده ايشان را پيگيرى كردم و تمام نسخه‏هاى پزشكى و مدارك در پرونده ايشان موجود است و در نتيجه به يقين رسيدم كه ايشان بيمار بوده و اينجا شفا پيدا كرده است. اين شخص معلول با ويلچر آمد و با پاى خودش رفت و ويلچرش را به آستانه مقدسه اهدا كرد.

با تشكر فراوان از شما كه اين فرصت گفتگو را به ما داديد.

من هم از شما متشكرم.

دلبند خويش را در آغوش نمى‏كشد. آنان كه بالاترين درجه عشق پاك را عشق مادر به فرزند مى‏دانند، بايد اينجا به نظاره بايستند و در ميان اين همه عشق و شور و محبت و ايمان شگفت زده شوند. آنان كه اين بوسه‏ها و توسل‏ها را شرك مى‏شمرند، بنگرند كه بر لبان اينان جز ذكر خدا نيست و حسين را جز تجلى گاه خدا و بنده بسيار شايسته خدا نمى‏پندارند. اين عشق به خداست كه حسين را عزيز كرده و اين محبت‏به خداست كه شهيد راه خدا را چنين عظمت و محبت‏بخشيده است.

ساعتى در اين بى‏خودى و خلسه عارفانه و نجواى عاشقانه مى‏گذرد. كم كم زائران را گرد مى‏آوريم تا به حرم ابوالفضل(ع) مشرف شويم; اما جدا كردن زائران از حرم حسين مشكل است. با اينكه مى‏دانند چند ساعت ديگر برخواهند گشت، دل نمى‏كنند.

كم كم خادمان حرم تذكر مى‏دهند كه مى‏خواهند در حرم را ببندند. حرمهاى عراق همگى در شب تعطيل است و درها بسته. زائران از ترس اينكه شايد به زيارت حضرت ابوالفضل(ع) نرسند، گرد مى‏آيند و به طرف حرم مطهر ابوالفضل حركت مى‏كنيم. اين مسير كوتاه نيز با نوحه خوانى و شور و نوا همراه است. در صحن مطهر ابوالفضل(ع) باز است. به سرعت وارد مى‏شويم; ولى درهاى حرم را بسته‏اند. پشت درهاى بسته و در ايوان با صفاى باب الحوائج مى‏نشينيم و زيارت را شروع مى‏كنيم; ولى خادمان نجواى عاشقانه زائران را بر هم مى‏زنند و به بهانه اينكه وقت پايان يافته است و درهاى صحن بايد بسته شود و زيارتنامه را قطع مى‏كنند. ناگزير زيارت كامل را به فردا صبح وامى‏گذاريم و با نهايت دلشكستگى بيرون مى‏آييم.