هويت روحاني - هویت روحانی نسخه متنی

هويت روحاني

اشاره:

دربارة مطلب اصلي اين شماره يعني «هويت روحاني» و مؤلفه‌هاي آن در بين متون
بزرگان و نخبگان حوزه، رهنمودهايي كارگشا پيدا كرديم. ضمن ارائه گزيده‌اي از اين
مطالب، مي‌توانيد فهرست كامل كتب و مقالات مربوطه را نيز ملاحظه نمائيد.

ضمناً مقالات مذكور در دفتر طلاب جوان و كتاب‌ها نيز در كتابخانه مؤسسه امام
خميني(ره) موجود است.

هويت و وظايف

روحاني يك عالم ديني است كه در راه تزكيه و تعليم و تلاوت و فراخواندن آيات خدا
بر مردم مي‌كوشد و در حقيقت كار پيامبران را ادامه مي‌دهد. «هو الذي بعث في الاميين
رسولاً منهم يتلوا عليهم آياته و يزكيهم و يعلمهم الكتاب و الحكمه». روحاني مسؤوليت
تلاوت آيات خدا بر مردم، تزكيه مردم، دادن آموزش اسلامي به مردم و نشان دادن راه
زندگي سالم و سعادت آفرين به مردم را برپايه تعاليم خدا بر عهده گرفته است.

ايفاي اين مسؤوليت خطير و سازنده به وسيلة روحاني ايجاب مي‌كند كه روحاني خودش
اهل علم باشد، خودش دربارة قرآن و اسلام درس بخواند، مطالعاتي داشته باشد، كتاب و
سنت را بفهمد و چون مي‌خواهد ديگران را تزكيه كند، اول بايد خودش را تزكيه كند، در
راه تقوي باشد، خود را بسازد، عادل و با تقوي و خدا ترس و داراي مكارم اخلاق باشد.

و چون ساختن مردم و ياد دادن به مردم علاوه بر آگاهي به اسلام، قرآن، سنت و سيره
پيغمبر و عترت سلام الله عليهم اجمعين نياز دارد به اينكه آدم خود مردم و زمان خودش
را هم درك كند، ما تا زمان خودمان را نشناسيم، تا محيط خودمان را نشناسيم، تا مردم
خودمان را نشناسيم، نمي‌توانيم مردم را در راه اسلام دعوت كنيم و آموزش بدهيم و
بسازيم. پس بايد محيط و زمانش را هم درك كنيم. شهيد بهشتي

هدف از آمدن به حوزه مدرس شدن، عالم شدن، سخنران و مبلغ شدن، مقاه نوشتن و امثال
آن نيست. اينها حرفه است كه همه ما كم و بيش واجد آن هستيم. هدف اصلي انذار است.
چون عالم دين وارث پيامبري است كه هدفش انذار بود. و البته انذار و ترساندن مردم از
جهنم كار آساني نيست. نه هر كسي را مي‌توان ترساند و نه سخن هر كس در مردم مؤثر
است. اگر كسي از درون نترسد نمي‌تواند ديگران را انذار نمايد. چنين كسي سخنران و
نويسنده است نه منذر و وارث انبياء. تنها علماء از خدا مي‌ترسند. «انما يخشي الله
من عباده العلماء» ... براي اين منظور طهارت روحي لازم است.

مقاله جايگاه و رسالت حوزه - آيت الله جوادي آملي

برخي معتقدند كه روحانيت در جامعه لازم نيست؛ چون برخي كارها مثل نماز جماعت و
عزا و عروسي از ديگران نيز برمي‌آيد. ولي نمي‌دانند كه روحاني وظيفه بزرگ حفظ اسلام
را دارد. يعني بايد آن را بشناسد و بشناساند. چون اگر كسي متكفل اين فضا نباشد، كم
كم اسلام از جامعه رخت برمي‌بندد... .

اگر روحاني بخواهد در جامعه مسؤوليت خود را درست انجام دهد، بايد شرايط زير را
داشته باشد:

الف) شناخت كافي از اسلام

ب) صلاحيت اخلاقي و تقوي

ج) آشنايي با وضع زمان و نيازهاي جامعه و عوامل مخرّبي كه در داخل و خارج از
جامعه بر ضد اسلام فعاليت مي‌كنند.

كتاب مباحثي دربارة حوزه - آيت الله مصباح يزدي

علماء و طلاب، ورثة انبياء هستند و سه وظيفه انبياء بر گردن آنها نيز هست كه
عبارتند از:

فهم عميق دين و دريافت پيام وحي از منابع ديني

ابلاغ پيام دين به مردم

تلاش براي اجراء و تحقق پيام دين

تحصيل ادبيات عرب كه زبان منابع دين است، آشنايي با قواعد مفاهمه عرفي در علم
اصول فقه، علوم قرآني، علوم حديث، تفسير، بررسي منابع روايي، پژوهش به هدف كشف نظر
دين در موضوعي خاص و ... همه تلاش‌هايي است كه در راستاي فهم عميق دين صورت
مي‌گيرد. ... سخنراني، تدريس، تأليف كتاب، ترجمه متون ديني، توليد نرم‌افزارهاي
كاربردي و فيلم، تشكيل مراكز فرهنگي و ... تلاش‌هايي است كه در جهت هدف دوم (تبليغ
دين) صورت مي‌گيرد.

ولايت اجتماعي، قضاوت و دادرسي، اجراي حدود شرعي، طراحي مدل‌هاي ديني در علوم
انساني، بستر سازي براي اجراي احكام الهي و تحقيق اهداف مكتب و ... تلاش‌هايي است
كه در دايره وظيفه سوم قرار دارد. كتاب طلبه و راه و رسم طلبگي - نوري عالم زاده

طلبگي يعني كسب علوم و معارف قرآني و شناخت فرهنگ اسلام و ابعاد آن در نظام
سراسر كوشش حوزه اي، توأم با عمل و اخلاص و زهد، در رابطه با تعهد و رسالت. حال
بايد روحاني نماها شناسايي شوند و از گردونه خارج شوند تا موجب گمراهي ديگران و هتك
حرمت روحانيت نشوند.

كتاب هويت صنفي روحاني - محمد رضا حكيمي

* * *

زمان‌شناسي و مردم‌شناسي

خو گرفتن حوزه با سنت‌ها و جدا شدن از بدعت‌ها براي حوزه هم خوبي داشت كه آنها
را از آفات دور نگه داشت، و هم بدي داشت كه از تعامل علمي با جهان معاصر بازداشت و
حوزه دچار روزمرگي شد ... حوزه بايد قدر لحظه‌ها را درك كرده و در لحظه، نيازهاي آن
را و نيازهاي آينده را برطرف كند كه اين مرد زمان بودن، شجاعت مي‌خواهد. حوزه بايد
در لحظه‌ها كارآمد باشد.

... با توجه به اينكه بعد از ساليان دراز مبارزات مختلف در طول تاريخ اين قدرت
به دست اسلام و دين افتاده، بايد حوزه كه به دليل شتاب اتفاقات جامانده بود، با
تلاش خود را برساند. بايد مطالعات خود را از حالت سنتي بيرون آورد و براي رفع
نيازهاي به روز نظام بكوشد اين فرصت به دست آمده را نبايد به رايگان از دست داد.
كتاب حوزه و روحانيت از ديدگاه مقام معظم رهبري

حوزه بايد در متن حوادث علمي باشد. امروز شما بدانيد و در جريان باشيد كه مثلاً
در مقوله جامعه شناسي در دنيا چه نظرات و چه ايده‌هايي هست و چه فكرهايي مي‌جوشد.
گاهي در اين فكرها عناصر مطلوبي هست كه آن را جذب كنيد. عناصر نامطلوبي هست، قبل از
آن كه بيايد، دفاع مناسبش را آماده كنيد و ذهنيت جامعه را واكسينه كنيد.

كتاب حوزه و روحانيت از ديديگاه مقام معظرم رهبري

سيستمي كه براي استفاده در فضاي قبلي درست شده جوابگوي وضعيت موجود نيست. بايد
در اين سيستم تغييراتي متناسب با زمان انجام شود.

كتاب مباحثي دربارة حوزه - آيت الله مصباح يزدي

طلاب و روحانيون بايد از مسائل روز آگاه باشند و زبان دشمنان و راه دفاع از
اسلام را بشناسند. شما نمي‌توانيد در فضاي بسته درس بخوانيد، اما در فضاي باز رسالت
خود را انجام دهيد. زيرا طلبه مدار بسته، مدار بسته هم زندگي خواهد كرد.

آيت الله جوادي آملي

عالم دين بايد در همه مرزهاي فكري و اعتقادي عصر خود و جامعه خود حضور داشته
باشد تا هر جا رخنه‌اي افتاد، خللي واقع شد، دشمني جمله كرد، به جبران و مقابله
برخيزد ... برخي كسان از زماني كه در آن زندگي مي‌كنند غايبند و در آن حضور ندارند
و اين گونه كسان با كمال تأسف بسيارند بويژه در ميان تحصيل كردگان حوزه‌اي و فقه و
اصول خواندگان دوره‌اي.

... باري، اگر روحانيت مدعي مرزباني فكري و شعوري است بايد نخست اين مرزها را
بشناسد، مسائل جهان نو را بفهمد و سپس نقاط كور مرزهاي فرهنگي و اجتماعي را به
وسيله كتابهاي قوي و غني مذهبي با سبكي متين و نثري جذاب روشن كند.

محمد رضا حكيمي

* نمايه كتب:

عنوان
نويسنده
انتشارات

شيرخاني، علي
-

2 پژوهشي در نظام طلبگي
ضوابطي، مهدي
تهران، بنگاه ترجمه و نشر كتاب، اهل قلم

3 حوزه و روحانيت در آيينة رهنمودهاي مقام معظم رهبري(2ج)
دفتر مقام معظم رهبري تهران، سازمان تبليغات اسلامي

4 حوزه كاستيها و بايسته ها (مجموعه مقالات)
دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم قم، دفتر تبليغات

5 تأملي در نظام آموزشي حوزه (مجموعه مقالات)
مركز مطالعات و تحقيقات اسلامي دفتر تبليغات اسلامي
قم، دفتر تبليغات اسلامي

6 حوزه هاي علميه شيعه در گستره جهان سيد تباري، سيد عليرضا
پژوهشكده باقر العلوم(ع)، تهران، انتشارات امير كبير

7 حوزه‌هاي علميه، طرحي نو بر پايه ارزش‌ها
مدرسي، محمد تقي (ترجمه: حميدرضا آژير) تهران، نشر بقيع

8 دانش مسلمين
حكيمي، محمد رضا
تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامي

9 شيوه تحصيل و تدريس در حوزه‌هاي علميه
رضايي‌اصفهاني، محمدعلي قم، انتشارات دفتر
تبليغات اسلامي

10 طلبه و راه و رسم طلبگي
عالم زاده نوري، محمد قم، انتشارات مركز
مديريت حوزه علميه قم

11 كتابشناخت [بخش كتابشناسي روحانيت، شامل معرفي

و خلاصه 118 عنوان كتاب در مورد حوزه و
روحانيت] اسفندياري، محمد
قم، نشر خرم

12 مباحثي دربارة حوزه
مصباح يزدي، محمد تقي قم، انتشارات مؤسسه امام
خميني(ره)

13 مجموعه مقالات (اجلاس بررسي نظام آموزشي حوزه)
ستاد اجلاس بررسي نظام آموزشي حوزه قم، مركز مديريت حوزه علميه قم

14 ميقات سبز
هادوي تهراني، مهدي قم، مؤسسه
فرهنگي خانه خرد

15 مناظره دكتر و پير [مبحث روحانيت] هاشمي نژاد، سيد عبد الكريم
-

16 جهاني‌شدن و دين [مقالات چهارمين كنگره دين‌پژوهان كشور]
صاحبي، محمد جواد قم، احياگران

17 جوان مسلمان و دنياي متجدّد نصر،
حسين
تهران، طرح نو

18 نهاد آموزش اسلامي: آموزش و پرورش اسلامي و پايگاه اجتماعي

دانشمندان تا سده پنجم هجري در پرتو تاريخ بغداد خطيب بغدادي منير الدين، احمد
(ترجمه: احمد ساكت) آستان قدس رضوي

19 پژوهشي در نظام روحانيت شيعه پور علي، اسماعيل
انتشارات مفيد

20 كاوشي دربارة روحانيت
باقي، عماد الدين قم، بي‌نا

21 حوزه گزيدة مقاله‌ها: مجموعة مقاله‌هاي تحقيقي و پيشنهادي

مجلة حوزه دربارة مسائل حوزه‌هاي علميه
-
دفتر تبليغات اسلامي

22 نقش روحانيت در اسلام (شامل متن كامل 7 سخنراني امام خميني(ره))
امام خميني (پيش‌گفتار حسين رضواني) دار الفكر

23 امام و روحانيت
دفتر سياسي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي دفتر
سياسي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي

24 بحثي دربارة مرجعيت و روحانيت طباطبايي، سيد
محمد حسين شركت سهامي انتشارات بي‌تا

* نمايه مقالات:

عنوان
نويسنده منبع

1 ارتباط با وجدان جامع چرا و چگونه؟ نقش روحانيت در جامعه امروز
بهشتي، محمد انتخاب 7/4/78

2 امام خميني، جايگاه و رسالت حوزه‌هاي علميه
جعفر پيشه، مصطفي جمهوري اسلامي 3/7/78

3 تأملي در بازشناسي نهاد روحانيت (گفتگو)
ايزد پناه، عباس آبادي 28/8/81

4 انتظارات از حوزه، انتظارات علمي - رفتاري
غوث، حسن نگاه حوزه 52-51

5 حوزه علميه در چالش سنت و تجدد
(ترجمه: عطاران طوسي، علي‌اصغر) جمهوري اسلامي
23 و30/8/74

6 حوزه علميه قم، سنت يا نوگرايي؟
ترجمه: گل افشان، مهدي ترجمان سياسي 169

7 جايگاه و رسالت حوزه
جوادي آملي، عبد الله جمهوري اسلامي 7/2/77

8 حوزه‌هاي ديني، چالش‌ها، پرسش‌ها، نيازها بحر الحلوم ميردامادي،
محمود آبادي
45-46و47

9 موقعيت روحانيون و انتظار از حوزه‌هاي علميه گفتگو
اورعي، صديق نگاه حوزه 52و51

10 مهم‌ترين وظايف حوزه از ديدگاه آينده راستي كاشاني
پيام حوزره 19

11 سهم حوزه‌ها در تمدن اسلامي
رضوي، سيد عباس حوزه 106/105

12 سير انديشه اصلاح حوزه‌هاي علوم ديني ايزد
پناه، عبد الرضا رسالت 16/12/77

13 علل گرايش حوزويان به دانشگاه
راسخ، علي احمد آبادي 45و46و47

14 گرايش به حوزه، واقعيت‌ها، دردها واقعي،
حمزه آبادي 43و44

15 نيم نگاهي به رسالت‌ حوزه‌هاي ديني

و ضرورت توجه به فراگيري علوم اجتماعي
ايازي، سيد علينقي آبادي 44-43

16 رسالت حوزه در عرصه بين الملل
صالحي، سيد عباس تحقيقات روابط عمومي 11/10/82

17 وحدت حوزه و دانشگاه (گفتگو)
فياض، ابراهيم ابرار 25و26/10/79

18 نظام سرمايه‌داري: بحران‌هاي اجتماعي و ضرورت ظرفيت‌سازي
نكوهي، ناصر پگاه حوزه - شماره 64 - 6/1381

19 جهاني شدن و بحران هويت
گل محمدي، احمد فصلنامه مطالعات
علمي - شماره 10 - سال 3 - زمستان 1380

20 جهاني شدن و فرهنگ سنتي
رحيمي، رضا روزنامه
بهار -شماره 67 - 9/5/79

21 جهاني شدن و آينده جهان اسلام
مرادويلفريد، هافمن روزنامه انتخاب - 9/5/80

22 استراتژي‌هاي كلان جامعه ديني در برخورد با جهاني شدن
سجادي، سيد عبد القيوم نشريه پگاه - شماره 47

23 نخبگان ديني و عصر اطلاعات
اينونو باتاكا (ترجمه: فيروزه درشتي) روزنامه انتخاب - شماره 1091 -
11/1381

24 صلاحيتهاي لازم روحانيت براي ايفاي نقش اجتماعي در ايران
رباني خوراسگاني، علي مجله دانشكده ادبيات دانشگاه اصفهان - 8/3/81

25 سازمان آموزش ديني شيعه - پژوهشي پيمايشي دربارة

وضعيت حوزه‌هاي علمي ايران
رباني خوراسگاني، علي فصلنامه تخصصي شيعه شناسي - 1/1/82

26 آسيب شناسي اعتماد عمومي به روحانيت از منظر امام خميني(ره) رباني
خوراسگاني، علي كنگره امام خميني و انديشه حكومت - قم - 1/10/78

* نمايه پايان‌نامه‌ها:

عنوان
مقطع تهيه كننده
استاد راهنما دانشگاه سال

1 نقش مورد انتظار از روحانيت جامعه ايران:

يك بررسي موردي در دو حوزة علميه قم و مشهد
دكتري جامعه شناسي
رباني خوراسگاني، علي
رفيع‌پور، فرامرز
اصفهان 1381

2 بررسي مقايسه‌اي تيپهاي شخصيتي دانشجويان و طلاب
كارشناسي ارشد حسن‌زاده‌سبلوئي، محمد‌حسن
برادران رفيعي، علي‌محمد
فردوسي مشهد 1376

3 تاريخچه نظام طلبگي ايران عصر صفوي كارشناسي ارشد پور آرين،
فؤاد گلشني، عبد الكريم
تهران 1370

4 علماء و دولت در دورة اول قاجار كارشناسي ارشد
پرويز، فتح الله شعباني، رضا شهيد بهشتي
1375

5 علماء و مسأله مشروعيت دولت صفوي كارشناسي ارشيد حسيني
زاده، محمدعلي
ملكوتي، مصطفي دانشگاه حقوق تهران
1378

6 انديشه ساسي و نقش علما در نهضت مشروطيت ايران

(از آغاز تا فتح ايران)
كارشناسي ارشد آجداني، لطف الله مصدق، علي اصغر شهيد بهشتي
1373

7 روحانيت در دوره قاجار (از تأسيس تا تحريم تنباكو) كارشناسي ارشد
هدايتي، عليرضا شعباني، رضا شهيد بهشتي 1375

8 بررسي جامعه شناختي شكل‌گيري سازمان روحانيت شيعه
كارشناسي ارشد اخلاقي، محمد علي تقي‌زاده، محمود مؤسسه امام خميني
1381