ارزشها و ضد ارزشهاى عيد نوروز - ارزش ها و ضد ارزش های عید نوروز نسخه متنی

ارزشها و ضد ارزشهاى عيد نوروز

مرتضى عبدالهى

نوروز روز نو، روز تازه و روز جديدى است اول فروردين، روز نوسال جديد آغاز مى‏گردد و كهنگى سال قبل كه با سرما، خستگى وتكرار كارها و روزها همراه بوده، با نوروز به روز نو و سال‏جديد كه طراوت طبيعت آن را ترو تازه ساخته تبديل مى‏گردد. اين‏روز براى بسيارى از ملتها روز عيد محسوب مى‏شود. عيد به معنى‏بازگشت است كه از ريشه «عود» گرفته شده است.

به گفته راغب اصفهانى عيد به معناى بازگشت‏به وضعيت مطلوب‏گذشته است و به روزهاى سرور و شادى نيز گفته مى‏شود.

عيد يكى از بزرگترين و مهيج‏ترين مظاهر حيات اجتماعى يك ملت‏است.

با ما باشيد تا پيرامون عيد بيشتر بدانيد.

اعياد چهار نوع است

اول، اعياد دينى مانند عيد فطر و عيد قربان كه مسلمانان جهان‏اين روزها را عيد مى‏گيرند.

دوم، اعياد مذهبى مانند عيد غدير و عيد نيمه شعبان كه شيعيان‏جشن مى‏گيرند.

سوم، اعياد ملى مانند روز آزادى و استقلال برخى از ملتها ازچنگ استعمار.

چهارم، عيد طبيعى و تكوينى مانند عيد نوروز كه در آغاز بهارو سال نو مطرح مى‏شود.

در اسلام روزهايى به عنوان عيد اعلام گرديده است كه مهمترين‏آنها عبارتند از: اول شوال(عيد فطر)، دهم ذى‏الحجه(عيد قربان)،هيجدهم ذى الحجه(عيد غدير)، بيست و هفت رجب(روز مبعث)و جمعه وتمام اين روزها به نوعى بازگشت‏به خويشتن و احساس مسووليت و به‏انگيزه تحول و انقلاب درونى است نه صرف شادى و شادمانى.

بنابراين عيد نه جامه رنگارنگ پوشيدن است كه اين عيد كودكان‏است. نه شربت و شيرينى و غذاهاى متنوع خوردن است كه اين عيدشكمبارگان است. نه به سياحت و تفرج بى محتوى پرداختن است كه‏اين عيد ولگردان است. نه بى‏بندوبارى و هرزگى و عياشى كردن است‏كه اين عيد بوالهوسان است. نه قاه قاه خنديدن و همديگر را به‏مسخره گرفتن است كه اين عيد غافلان است و نه سبزه روياندن وسفره هفت‏سين چيدن و آتش بازى كردن است كه اين عيد خرافه‏پرستان است.

هيچ كدام از اينها مفهوم عيد از ديدگاه اسلام نيست كه عيداسلامى براى موفقيت در راه انجام وظيفه و تطهير نفس و تصفيه جان‏از ناپاكيها و تمرين صبر و استقامت و شكستن غرور و خودخواهى‏است.

و اگر بخواهيم عيد نوروز براى ما يك عيد واقعى باشد بايد به‏ارزشهاى اسلامى اين عيد كه در سايه تعاليم اسلامى رنگ دينى پيداكرده توجه نموده و از ضد ارزشهاى عيد كه احياى ارزشهاى جاهلى واز سنتهاى دوران آتش پرستى است دورى نماييم در اين جا مرورى‏داريم به ارزشها و ضد ارزشهاى عيد نوروز.

نظافت و خانه تكانى

از ارزشهاى عيد نوروز نظافت و خانه تكانى است كه مردم قبل ازرسيدن سال نو تحولى در زندگى خود ايجاد مى‏كنند و با خريد لباس‏نو تغيير ظواهر زندگى نشاط خاصى را به زندگى خود مى‏دهند.

غسل عيد

از امام صادق(ع)روايت‏شده كه فرمود: در نوروز غسل كن وتميزترين لباسهاى خود را بپوش و به بهترين عطر خود را خوشبو كن‏و اين روز را روزه بگير.

و به استناد اين دستور بسيارى از فقها همچون: مرحوم نائينى،صاحب جواهر، آيت‏الله حكيم و امام‏خمينى(ره)غسل روز عيد نوروز رابه عنوان يك تكليف مستحبى و يك دستور اخلاقى و بهداشتى موردتوصيه قرار داده‏اند.

نماز عيد

شيخ طوسى(ره)فرموده است: نماز ظهر و عصر روز نوروز را كه‏خواندى چهار ركعت نماز با دو سلام(دو ركعت دو ركعت) مى‏خوانى ركعت‏اول پس از حمد ده بار سوره «قدر» ركعت دوم پس از حمد ده بارسوره «كافرون‏» ركعت‏سوم پس از حمد ده بار سوره «توحيد»

ركعت چهارم پس از حمد ده بار سوره «ناس‏» و «فلق‏»

(معوذتين). و در پايان نماز سجده شكر بجاآور و در آن دعاكن تاخداوند گناهان 50 ساله‏ات را ببخشد.

نظافت و لباس تميز

نظافت و رعايت‏بهداشت و نيز پوشيدن لباس تميز و استفاده ازعطر و بوى خوش در صورت امكان از وظايف اخلاقى و اجتماعى نوروزاست. از امام صادق(ع)نقل شده است كه فرمود: «و البس انظف‏ثيابك و تطيب باطيب طيبك‏»

تميزترين لباست را بپوش و با بهترين عطرت خود را خوشبوى ساز.

ديد و باز ديد

يكى از ارزشهاى عيد نوروز ديدوبازديد از بستگان، دوستان،همسايگان و بزرگان شهر و روستااست و ديدار جمعى از مصيبت‏ديدگان در سال گذشته.

در اين‏ديدوبازديدها از غمها و مشكلات يكديگر آشنا مى‏شوند. چه‏بسيار كدورتهايى كه در اين ايام با نگاهى دوباره فرو مى‏ريزد وبه عشق و محبت مبدل مى‏گردد و به قول حافظ:

در اين رابطه امام خمينى(ره)در يك سفارشى مى‏فرمودند: در ايام‏نوروز به مريضخانه‏ها برويد و احوال اينها را بپرسيد.

هديه و عيدى

هديه و عيدى دادن از رسوم معمول عيدهاست و در ميان مردم‏معمول بوده است. در روايتى آمده است كه شخصى هديه‏اى براى امام‏على(ع)آورد و عرض كرد: اين هديه به مناسبت نوروز است. حضرت‏فرمود: «نيروزناكل يوم‏» ; هر روز براى ما نوروز و روز نوى‏است.

آقاى رحيميان در كتاب سايه آفتاب مى‏نويسد: در روز عيد نوروزبه خدمت امام خمينى(ره)رسيديم. حضرت امام با نشاطتر از روزهاى‏گذشته و متبسم و با قباى نو وارد شدند و به افراد حاضر چندبار«مبارك باشد.» گفتند. سپس خودشان سراغ سكه‏هاى يك ريالى راگرفتند و در كف دست قرار دادند. افراد حاضر نيز بعد از دست‏بوسى هر كدام چند عدد برداشتند. مشابه اين برنامه در نوروزسالهاى ديگر نيز تكرار مى‏شد.

منتهى در اين باب مى‏بايست از افراط و تفريط و اجحاف و تكلف‏خوددارى شود و شرايط اقتصادى افراد و جامعه اسلامى بايد موردتوجه قرار گيرد.

توجه به قرآن

حضور قرآن به صورت ثابت و گسترده در آداب اجتماعى نوروز به‏گونه‏اى كه قرآن اين كتاب آسمانى مسلمانان، امروز جزو يكى ازاركان سفره عيد است و نيز قرائت قرآن و بوسيدن آن در ساعات‏تحويل سال از جمله آداب سال تحويل است.

دعا

براى روز اول سال، دعا و درخواست‏خير وبركت، موفقيت و سعادت‏و بالاخره تقاضاى تعالى و رشد فضايل انسانى از جمله آداب اين‏روز مقرر گرديده است.

علامه مجلسى(ره)خواندن اين دعا را در نوروز مناسب دانسته است:

«اللهم هذه سنه جديده و انت ملك قديم‏اسالك خيرها وخيرمافيها و اعوذبك من شرها و شرمافيها و استلفيك موونتها وشغلها يا ذالجلال و الاكرام.»

بارالها! اين سال جديد است و تو خدايى ازلى و قديم هستى. خيراين سال و خير آنچه را در اين سال پيش مى‏آيد، از تو خواستارم واز شر اين سال و شرآنچه در اين سال پيش خواهد آمد، به تو پناه‏مى‏برم...

محدث قمى رضوان الله عليه براى هنگام تحويل و لحظه حلول‏سال جديد اين دعا را از برخى بزرگان نقل كرده است:

«يا محول الحول والاحوال حول حالنا الى احسن الحال.»

روزه گرفتن

روزه گرفتن در عيد نوروز يكى ديگر از دستورهاى اسلامى مطلوب ومستحب در اين روز است. امام صادق(ع)با عبارت «تكون ذلك اليوم‏صائما» آن را بيان داشته است. امام خمينى(ره)و سيد محمد كاظم‏يزدى و بسيارى از فقهايى كه بركتابهاى آنان حاشيه نوشته‏اند،روزه گرفتن مستحبى نوروز را مورد سفارش و تاييد قرار داده‏اند.

زيارت اهل قبور

رفتن به زيارت اهل قبور در آغازين روزهاى سال نو و نيزبرگزارى مراسم تحويل سال در كنار قبور شهداء از ديگر آداب دينى‏نوروز است.

تشرف و حضور در اماكن مقدسه و مشاهد مشرفه و برگزارى مراسم‏تحويل سال نو در آن مكانها نيز از جمله آداب نوروز مى‏باشد.

و بسيارى از ارزشهاى مثبت ديگر.

البته در حواشى اين عيد باستانى خرافاتى وجود دارد كه بايدزدوده شود. همچون مراسم چهارشنبه سورى و آتش افروزى، ترقه‏بازى،هفت‏سين، شب نشينى‏ها و تشكيل جلسات آلوده‏اى كه بسيارى از مردم‏به بهانه شبهاى عيد در عيش و نوش و بى‏خبرى به سر مى‏برند.

جلساتى كه در آن پر است از زمينه‏هاى گناه: اختلاط محرم ونامحرم. آن هم با شرايط مبتذل، پخش موسيقى‏هاى مبتذل، مسابقه‏خودنمايى و تفاخر درلباس و زينت، ريخت و پاش و اسرافكارى وبسيارى از ضد ارزشهايى كه در اين ايام مطرح مى‏شود.

در خاتمه لازم است‏به نكاتى چند توجه شود:

1- هر تشكيلاتى در پايان سال حساب كار خود را مى‏كند و به‏بررسى كم وكاستيها و ضعفها و قوتها مى‏پردازد. لازم است ماهم به‏حساب خود برسيم و يك بازنگرى همه جانبه به گذشته خويش داشته‏باشيم. شخصى در روز عيد نوروز مى‏گفت: اين روز را به شما تبريك‏و تسليت مى‏گويم. تبريك به جهت فرصتى جديد كه خدا به شما داده وتسليت‏براى از دست دادن فرصتهايى كه داشته‏اى.

2- بايد از گذران عمر و زمان و طبيعت درس گرفت. طبيعت‏بيدارشد و فعاليتش را دوباره آغاز كرد آيا ماهم بيدارشديم، آيادرماهم تحول ايجاد شد؟ خانه‏ها از گردوغبار و آلودگيها پاكسازى‏شد، آيا قلبهاى ما نيز از زنگارهاى گناه و رذايل اخلاقى پاكسازى‏شد...؟

3- بايد توجه نمود كه در سال جديد چه طرحى براى خودسازى‏خويش داريم؟