جوان و تعطيلات نوروزى - جوان و تعطیلات نوروزى نسخه متنی

جوان و تعطيلات نوروزى

جواد محدثى

«زمان‏» و «عمر» يك سرمايه بسيارارزشمند، اما تمام شدنى‏است.

كسانى كه از لحظه‏لحظه اين سرمايه، در راه سعادت و كمال وبهروزى خويش بهره‏گيرند، در آينده و در بخشهاى پايانى عمر،گرفتار «حسرت‏» برگذشته نخواهند شد.

گرچه در گردونه تلاشهاى آموزشى و اقتصادى و فعاليتهاى سالانه،ايامى به عنوان «تعطيلات‏» در نظر گرفته شده است، اما آنچه‏«تعطيل بردار» نيست، حركت در مسير تكامل و تلاش در راه‏بهره‏گيرى‏هاى معنوى از سرمايه زمان و عمر است.

با اين مقدمه،جاى طرح اين مساله است كه از «تعطيلات‏» از جمله تعطيلات‏نوروزى چگونه مى‏توان بهره گرفت و اين فرصت را از هدر رفتن‏نجات داد؟ بخصوص براى جوانان عزيز كه اين سرمايه براى آنان هم‏مهمتر است و هم به سرعت در حال سپرى شدن!

تفريحات سالم

روح آدمى، در اثر اشتغال به كارهاى روزمره (چه تحصيلى، چه‏ادارى و اقتصادى و...) گرفتار خستگى و ملال مى‏شود و نيازمندتجديد نشاط و شادابى مى‏گردد. «تفريح‏» به معناى ايجاد فرح وسرور و انبساط خاطر و شادابى روح و جان است. با اين ديدگاه،خيلى چيزها كه نام تفريحات به خود مى‏گيرد، بيش از آن كه‏انبساط روحى بياورد، كسالت و ملالت روح و كدورت خاطر را به‏دنبال دارد. پس بايد به دنبال آن شادابى درونى گشت. قيد«سالم‏» براى تفريحات، محدوده ديگر براى تفريحات پديدمى‏آورد. خود مسافرت، اردو، گشت و گذار در طبيعت، ورزشهاى مفيدو سالم، به نوعى مسرت آفرين و شادابى آور است و تعطيلات نوروزى‏مى‏تواند فرصيت‏براى اين «تجديد قوا» براى درس و كار بيشتر وكار آمدتر باشد.

صله رحم

پيوندهاى خانوادگى و فاميلى، از مستحكمترين ارتباطات اجتماعى‏است و چون رشته عاطفه و محبت در آن تنيده شده است، دوام بيشرى‏دارد. اين رابطه‏ها را بايد قدر دانست و محكمتر ساخت. تجديدديدار از عوامل مهمى است كه اين رشته را قوام و دوام مى‏بخشد.

فرهنگ «صله رحم‏» كه از رهنمودهاى مهم اجتماعى در اسلام است،روح را هم شاداب و دل و جان را از چشمه سار عواطف و محبتهاسيراب مى‏سازد. نداشتن «فرصت‏» براى برخى از مردم بهانه‏اى‏براى ترك اين دستور دينى يا سهل‏انگارى در آن زمينه است. تاحدى هم درست است. اشتغالات معيشتى و گرفتاريهايى كارى مردم،دست و پاگير است و آن فرصت و دل و دماغ را براى بعضى باقى‏نمى‏گذارد. تعطيلات نوروزى، فرصتى براى «صله رحم‏» است. جوانان‏عزيز، گاهى در اثر كاهش ديدارهاى فاميلى، اقوام و بستگان كمى‏دورتر را از ياد مى‏برند، يا نمى‏شناسند. ايام تعطيلى فرصتى است‏كه جوان، يا به تنهايى يا در خدمت پدر و مادر و برادر و خواهرخود، به ديدارهاى خانوادگى بپردازد، هم روحيه بگيرد، هم فاميل‏را بشناسد، هم اين رابطه‏ها را تقويت كند و هم از ثواب و پاداش‏عظيمى كه خداى متعال براى «صله رحم‏» نويد داده‏اند، بر خوردار گردد.

زيارت

پناه بردن به دامنه‏هاى پرمعنويت زيارتگاهها و دست و چهره‏كشيدن به شبكه‏هاى «ضريح مطهر» و عرض ادب و ارادت به آستان‏اولياى دين و حجتهاى خدا و بندگان مقرب پروردگار، زمينه ديگرى‏در «خود سازى‏» و «تهذيب‏نفس‏» و پاك شدن از آلودگيها و نيروگرفتن براى مقابله با وسوسه‏هاى شيطانى و هواهاى نفسانى است.

تعطيلات نوروزى، فرصتى براى اين تشرف به زيارت حرمهاى مطهراست. خيلى‏ها براى تعطيلات خود، برنامه سفر به مشهد، قم، شيراز،حضرت عبد العظيم و... ترتيب مى‏دهند. اگر نه همه ايام را، حتى‏مى‏توان بخشى از تعطيلات را به چنين سفرهاى مقدسى رفت كه بارمعنوى و سازندگى روحى و پيمان بستن با پاكان براى پاك ماندن وپاك زيستن دارد. اگر فرصت‏يا امكانات و زمينه زيارتهاى يادشده نبود، به حرم امامزادگان نزديك‏تر مى‏توان مشرف شد. مزارپاكانى كه به خاندان عصمت و اهل بيت پيامبر(ص) منسوب‏اند وزيارت مرقدشان صفاى درون براى زائران مى‏آورد. محصول زيارت، تاثير معنوى است كه در زندگى زائران باقى مى‏ماند و قدرت‏ايمان را مى‏آفزايد.

مطالعه و كتابخوانى

گروهى از جوانان عزيز، در ايام درسى فرصت مطالعات جنبى ندارندو در پى فرصتى مى‏گردند كه فارغ از دغدغه‏هاى كلاسى و مدرسه وامتحان و... به خواندن كتابهاى لازم، مفيد و مورد علاقه خودبپردازند. آنان كه در ايام نوروز، برنامه مسافرت و صله رحم وزيارت و... ندارند، مى‏توانند به مطالعه بپردازند (البته به‏شرط در امان بودن از رفت و آمدهاى وقت‏گير اين ايام!) براى‏علاقه‏مندان به فرهنگ و مسائل فكرى و علمى، لحظه‏لحظه زمان بسترمناسبى براى آموختن و خواندن و بالا بردن سطح فكر و معلومات‏است.

اينان نبايد تعطيليها را رايگان از دست‏بدهند. البته مى‏توان‏با برنامه ريزى مناسب، در اين ايام هم به ديد و باز ديد وتفريحات سالم پرداخت، هم به مطالعات علمى و دينى مورد نياز وعلاقه رسيد. مهم، داشتن برنامه و «مديريت زمان‏» و كنترل بركيفيت‏خرج شدن اوقات و سپرى شدن ايام است. هركس برنامه براى‏نحوه گذراندن ساعات و روزهاى عمر خويش نداشته باشد، باخته‏است.

انسانهاى موفق، حتى از وقتهاى اندك اندك ميان كارها وبرنامه‏هاى مختلف خويش، براى مطالعات فراوان استفاده مى‏كنند واز هدر رفتن و هرز رفتن اين سرمايه، جلوگيرى مى‏كنند.

تقويت درسها

از قديم گفته‏اند:

در شيوه آموختن، بيش از حجم درس، بايد به كيفيت آموختن وفراگيرى توجه داشت. در طول تحصيل، گاهى بخشهايى از دروس، مبهم‏مى‏ماند، يا نيازمند كار، بحث، مطالعه و تمرين بيشتر است.

تعطيلات فرجه‏اى براى بازنگرى به دروس گذشته و حل مبهمات وآمادگيهاى ذهنى براى ادامه درس است.

به بهانه تعطيلى، نبايد ذهن را هم تعطيل كرد، تا آموخته‏ها ازياد رود. مرور بر درسهاى گذشته و حل مسائل دشوار و انس با كتب‏درسى، ذهن را براى مراحل بعدى آماده نگه مى‏دارد.

البته آنچه به عنوان تكليف ايام عيد يا جزوات خاص نوروزى براى‏دانش‏آموزان سالهاى ابتدايى و راهنمايى اختصاص مى‏يابد، تاحدودى اين مهم را بر عهده دارد ولى براى مقاطع آموزشى بالاتر ودانش‏آموزان متوسطه و پيش‏دانشگاهى و دانشجويان هم مى‏تواند چنين‏كارى سودمند باشد.

درس گرفتن از طبيعت

اگر «بهار» را يك كلاس معرفت و فصل آموزشى توحيد و خداشناسى‏و معادشناسى بدانيم، سخنى به گزاف نگفته‏ايم. رويش مجدد گياهان‏پس از خواب زمستانى، حيات دوباره طبيعت پس از نوعى مرگ وانجماد، پديد آمدن طراوت و حيات بهارى پس از بى حسى و برگ‏ريزى درختان و دشت و طبيعت، همه با سر انگشت نسيم اعجازگربهار پديد مى‏آيد، بهارى كه خود، پديده «قدرت خدا» و تدبيرآفريدگار در خلقت جهان و هدايت تكوينى موجودات است . جوانى كه‏به دامن طبيعت پاى مى‏گشايد و گلها و شكوفه و سرسبزى و طراوت‏را مى‏بيند، در مى‏يابد كه قدرتى عظيم، اين «حيات مجدد» را به‏طبيعت‏بخشيده است. آيا اين درسى از «معاد» نيست؟

اتفاقا يكى از محسوس‏ترين و ملموس‏ترين دلايلى كه در قرآن كريم‏براى اثبات معاد و امكان حيات مجدد انسانها پس از مرگ آمده‏است، همين است. بارها آيات قرآن اشاره كرده است كه همان گونه‏كه زمين، پس از مرگ و خواب طولانى زمستان دوباره سرزنده وشاداب مى‏گردد رستاخيز انسانها و حيات بعد از مرگ هم به همين‏صورت است (كذلك النشور) و همان خداى متعال و مقتدر، مى‏تواندبه انسانها دوباره جان بدهد و به عرصه محشر آورد، تا به پاداش‏يا كيفر نيك وبد خويش برسند. بهار و سال نو، پيام دارد. پيام‏بهار و نوروز، حيات دوباره انسانها به قدرت خداست، درس‏خداشناسى و اثبات معاد و رستاخيز است.

سپرى شدن روزگار و پير شدن جوانان و جوان شدن كودكان، درس‏ديگرى است كه از تحول چهره طبيعت در بهار مى‏توان گرفت. جوان،بايد فرصت جوانى را كه «بهار عمر» است، مغتنم بشمارد وبداند كه به سرعت، اين فصل شكوفايى عمر به پايان مى‏رسد و نيروو نشاط جوانى از دست مى‏رود. از اين رو بايد بيشترين و بهترين‏استفاده را از اوقات برد و با «خودسازى‏» در جوانى، براى‏دوران ميان سالى و پيرى كه فصل خزان و زمستانى عمر است، ذخيره‏كرد.

روابط دوستانه

جوان، علاقه‏مند به گزينش دوست است. ايام عيد نيز فرصتى براى‏ديدار با دوستان يا نامه‏نگارى با آنان و فرستادن «تبريك‏عيد» است. دوست‏خوب، نعمتى است‏بسيار گرانبها كه بايد براى‏يافتن و نگهداشتن آن كوشيد و به هيچ قيمتى آن را از دست نداد.

معيارهاى ارزشى در دوست گزينى، ضامن تداوم دوستى‏ها و بهره‏گيرى‏صحيح از آنها است.

عاقل و فرزانه، كسى است كه در روابط دوستانه، معيارهاى مكتب وموازين عقل را مراعات كند و از دوستيهاى غير منطقى و براساس‏هوسهاى جوانى بپرهيزد چرا كه ريشه بسيارى از آلودگيهاى اخلاقى‏و فروپاشى نظامهاى خانوادگى، دوستى‏هاى ناسالم و روابط نامناسب‏و هوسناكانه است. كسى را بايد به دوستى برگزيد كه ارزش دوست‏داشتن و نثار كردن علاقه و محبت در پاى نهال دوستى با او داشته‏باشد.

بهار و نوروز را به كسى بايد تبريك گفت كه شايسته اين «خجسته‏باد» است. صميميت، ديانت، پاكى و وفا، از معيارهاى اصيل دردوستى‏هاى پايدار است. در تعطيلات نوروزى، مى‏توان به ديداردوستان ارزشى رفت و رابطه با آنان را استوارتر ساخت، حالشان‏را پرسيد و نامه نگارى كرد.

پاك زيستى

قيمت هركس به پاكى‏در انديشه و گفتار و رفتار و رهايى از سلطه ابليس و پرهيز ازگناه و بدى است. اين نكته، در همه فصول و ايام است، ولى ازآنجا كه فصل تعطيلى، زمينه بروز برخى گناهان بيشتر فراهم است،هشيارى مضاعفى را مى‏طلبد.

بايد تفريح كرد، بى آنكه به گناه آلوده شد.

مسافرت خوب است، به شرط پرهيز از معصيت.

روابط با دوستان شايسته است، اما وقتى كه به مرز خلاف و ضداخلاق نرسد.

«ورزش‏» مفيد است، ولى نبايد موجب غفلت از «ارزش‏» گردد.

«جوانى‏» فصل با ارزشى است، اما وقتى كه به پاكى و طهارت‏بگذرد.

پاك بودن در جوانى شيوه پيغمبرى است ور نه هر گبرى به پيرى مى‏شود پرهيزكار

ديد و باز ديدهاى فاميلى، سنت‏حسنه است، اما بايد جلوگيرى كردتا به گفتارهاى تند، بد خلقى‏ها، انتقادها، غيبت و تهمت‏نيانجامد و در مجالس و محافل، «گفتار» به گناه آلوده نشود وحرفهاى ناپسند و زشت و احيانا معصيت، «نقل مجالس‏» نگردد.

«تعطيلات‏» چون براى جوان «فراغت‏» پيش مى‏آورد و فراغت وبيكارى زمينه برخى انحرافات است، جوان هوشمند و آگاه، بايدمواظبت كند كه بيكارى و فراغتش به گناه و فساد آلوده نشود.

پر كردن اوقات، با اشتغالات مفيد و سالم و خداپسندانه وخردمندانه، ضرورت ايام تعطيلى است.

اميد آن كه ايام خوش و سودمند و سالم و پر بركتى در تعطيلات‏نوروزى داشته باشيد و «ايام تعطيل‏» فرصتى براى به دست آوردن‏خيرات و بركات و «تحصيل كمال‏» گردد.

«ياد...»

روزهاى پايانى ماه رمضان، يكى از خادمان فرهنگ اهل بيت ومدافعان حريم ولايت، چهره از جهان بر بست و به «ستارگان حرم‏»پيوست و در جوار كريمه اهل‏بيت(س) در مزار شيخان به خاك سپرده‏شد.

زنده ياد آيه‏الله شيخ محمد على حقى (كه مصاحبه با او را سال‏گذشته در شماره يازده ماهنامه كوثر خوانديد) در سن 70 سالگى‏به دنبال عارضه قلبى در گذشت و عمر سرشار از بهره دهى در مسيراحياى قرآن و ترويج تفسير و معارف شيعى و مبارزه با تحريفها وبدعتها و تبليغ مبانى اسلام، سپرى گشت.

وى كه از اساتيد برجسته حوزه علميه قم بود، به مدت 20 سال‏امام جماعت مسجد امام حسين(ع) در تهران بود و نماينده مجلس دردوره سوم و عضو خبرگان رهبرى بود. بيش از يك سال قبل تاكنون،وى به قم باز گشت و به تدريس فقه و تفسير اشتغال داشت.

در گذشت اين عالم ربانى را به پيروان ولايت تسليت مى‏گوييم وفرا رسيدن اربعين او را گرامى مى‏داريم.