استفتاآت - استفتائات نسخه متنی

استفتاآت

به اهتمام: محمد حسين فلاح زاده

مناسك و احكام حج از مهمترين مسائل آن است، كه فراگيرى آنها زمينه استفاده معنوى بيشتر از اين مراسم عبادى - سياسى را فراهم مى آورد.

و بايد گفت كه مراتب معنوى حج بدون انجام دقيق اعمال و مناسك به دست نخواهد آمد.

فقهاى حوزه هاى علميه و مراجع بزرگوار اسلام - قدس الله اسرارهم - هر يك در عرصه و زمان خود، همواره براى تنظيم مبانى فقهى، كشف قوانينِ الهى، پاسخگويى به استفتاآت مردمى، نگارش و نگهدارى فقه به معناى عام و گسترده آن و مسائل حج بطور خاصّ و تطبيق قوانين كلّى بر نمونه هاى مختلف اعصار، زحمات فراوان كشيده و گامهاى بلندى برداشته اند، امّا از آنجا كه تغيير اماكن و پديد آمدن مصداقهاى جديد در حج، هر ساله مسائل ن س

1 - كسانى كه با دريافت وام منزل مسكونى ساخته اند و يا ساير لوازم زندگى را تهيه كرده اند و طى اقساط بايد وام را بپردازند، اگر ساير شرايط استطاعت را دارا باشند بايد حجةالاسلام بجا آورند؟ (آيةالله اراكى): اگر بسهولت مى تواند در وقت پرداخت كند و ساير شرايط استطاعت را دارد بايد حجةالاسلام بجا آورد.

س 2 - كارمندانى كه در منازل سازمانى زندگى مى كنند و هم اكنون مشكلى از نظر مسكن ندارند ولى مالك منزل مسكونى هم نمى باشند ولى ساير شرايط استطاعت را دارا هستند بايد حجةالاسلام بجا آورند يا نه؟ (آيةالله اراكى): اگر به منزل احتياج ندارد و ساير شرايط دارا است مستطيع است.

س 3 - جانبازان و آزادگانى كه با خرج دولت به حج مى روند، حج آنها بذلى است يا نه؟ در هر دو فرض كه دولت پول قربانى آنها را بدهد يا ندهد.

(آيةالله اراكى): اگر مخارج حج را به آنها مى دهند و يا پول مخارج را به آنها بذل مى كنند حج بذلى است.

س 4 - آيا مخارج ازدواج فرزند هم جزو مؤونه است و بر فرض كه فرزند نياز به ازدواج داشته باشد، آيا رفتن به حج مقدم است يا ازدواج فرزند؟ (آيةالله گلپايگانى): اگر به مقدار متعارف خرج كند جزء مؤونه محسوب مى شود و حجّ واجب مقدّم است مگر اينكه ترك اقدام براى ازدواج فرزند عرفاً موجب عسر و حرج براى او باشد، والله العالم.

س 5 - شخصى براى عمره تمتع در مسجد شجره محرم مى شود ولى به علت گم كردن كاروان خود و بازماندن از آن به مدينه برمى گردد، آيا در بازگشت به مدينه و همچنين در فاصله مدينه تا مسجد شجره هنگام برگشت به مكّه مى تواند زير سايه برود يا نه؟ (آيةالله گلپايگانى): محرم هستند بنابراين در مسير مدينه و برگشت نبايد در روز زير سقف بروند، والله العالم.

س 6 - عدم جواز عمره مفرده بين عمره تمتّع و حج تمتّع، به جهت حرمت خروج از شهر مكه است، چون لازم است به ادنى الحل برود يا دليل جداگانه دارد؟ (آيةالله گلپايگانى): عدم جواز به جهت خروج از مكّه نيست، والله العالم.

س 7 - بلند گفتن تلبيه براى خانمها چه صورتى دارد؟ و در صورت حرمت آيا موجب بطلان اعمال نيز مى شود يا خير؟ (آيةالله اراكى): اگر مفسده نداشته باشد اشكال ندارد.

س 8 - اگر در طواف دستجمعى بين 6 و 7 شك كند در صورتى كه ساير همراهان به 7 شوط يقين داشته باشند تكليف شخص شاك چيست؟ (آيةالله اراكى): اگر طواف كننده اطمينان پيدا مى كند ولو بگفته همراه، به اطمينان عمل كند وگرنه يقين آنان براى او كافى نيست.

س 9 - چه مقدار فاصله بين اشواط طواف سبب بهم خوردن موالات و بطلان آن مى گردد؟ (آيةالله اراكى): موالات عرفيه معتبر است و مقدار خاصى براى آن تعيين نشده است.

س 10 - گاهى مأمورين دولت سعودى خانمها را از محدوده طواف (فاصله مقام و كعبه) بيرون مى كنند حكم طواف آنها در اين صورت چيست؟ (آيةالله اراكى): اگر قبل از نصف شوط چهارم از مطاف خارج شده باشند و موالات بهم نخورده باشد مى توانند طواف را تمام كنند و مى توانند از سر بگيرند و اگر موالات بهم خورده بايد از سر بگيرند.

و اگر بعد از نصف شوط چهارم با عذر از مطاف خارج شده اند.

در اتمام طواف و استيناف مختارند.

چه موالات بهم خورده باشد يا نه.

س 11 - آيا حرمت زن و شوهر بر يكديگر در حال احرام، مانند حرمت زن و مرد نامحرم است و آيا نگاه به يكديگر و لمس بدن بدون قصد لذّت نيز حرام است؟ و محدوده حرمت زن و مرد در حال احرام چيست؟ (آيةالله گلپايگانى): نگاه كردن به زوجه و لمس بدون شهوت و التذاذ اشكال ندارد.

بلى بوسيدن آن مطلقاً جايز نيست و كفّاره دارد، والله العالم.

س 12 - وظيفه كثيرالشك در تعداد ريگها - در رمى - چيست؟ و ملاك كثيرالشك بودن، نيز چيست؟ (آيةالله گلپايگانى): كسى را همراه ببرد تا اطمينان به رمى صحيح پيدا كند، والله العالم.

س 13 - مردان محرم، در عرفات بر اثر گرمى هوا، حوله هاى احرام «رداء» را زمين مى گذارند، اين عمل تا چه حدّ صحيح است؟ (آيةالله گلپايگانى):اگر در معرض ديد نامحرم نباشند اشكال ندارد، والله العالم.

س 14 - كسى كه تنها در رمى نيابت دارد، طبق فتواى مرجع تقليد خودش عمل كند يا مطابق فتواى مرجع تقليد منوب عنه؟ (آيةالله گلپايگانى): مطابق نظر مرجع تقليد خود عمل كند مگر آنكه عمل او به نظر مرجع تقليد منوب عنه باطل باشد، والله العالم.

س 15 - زنى به جهت خوف از حيض متأخر اعمال بعد از منى را بر وقوفين مقدم داشته و پس از طواف حج و نماز آن از انجام بقيه اعمال ناتوان شده و بدون انجام بقيه آن، با احرام حج به عرفات رفته است، تكليف او نسبت به بقيه اعمال حج و اعمال بعد از منى چيست؟ (آيةالله گلپايگانى): در فرض سؤال، بعد از اعمال منى و مراجعت به مكّه، چنانچه براى او ممكن است احتياط آن است كه طواف حجّ و نماز آن را اعاده كند و بعد طواف نساء و نمازش را بجا آورد، والله العالم.

س 16 - اخيراً توسط بانك توسعه اسلامى، وابسته به كشورهاى اسلامى و همكارى دولت عربستان، مسلخ هايى براى ذبح قربانى به صورت كاملاً مكانيزه تأسيس شده است كه در وادى معيصم قرار دارد.

با توجه به دو نكته ذيل قربانى در آن مسلخ ها چه حكمى دارد؟ الف: ديگر مسلخ ها هم بنا به نقل، خارج منى است ولى به منى نزديكتر است.

ب: گوشت حاصل از قربانى در مسلخ جديد با وسائل پيشرفته بسته بندى شده و براى نيازمندان كشورهاى اسلامى ارسال مى شود، در حالى كه لاشه هاى قربانى در ديگر مسلخ ها سوزانده و از بين مى رود.

(آيةالله اراكى): ذبح در مسلخ هاى جديدالتأسيس بر فرض عدم امكان ذبح در منى در صورتيكه شرايط شرعى ذبح رعايت شود مانعى ندارد هرچند نسبت به ساير مسلخ ها از منى دورتر باشد و رعايت اقربيت به منى لازم نيست.

(آيةالله گلپايگانى): در فرض مسئله چنانچه ساير شرايط صحت ذبح در مذابح مذكوره محقق باشد رعايت اقربيت به منى واجب نيست اگرچه اولى و مطابق احتياط است، والله العالم.

س 17 - ابتدا و انتهاى وقت ذبح در روز عيد چه زمانى است، و آيا كسانى كه رمى را در شب انجام مى دهند مى توانند قبل از طلوع آفتاب روز عيد، قربانى كنند يا نه؟ (آيةالله اراكى): از طلوع آفتاب تا غروب آن است و قبل از طلوع آفتاب نمى توانند قربانى كنند.

(آيةالله گلپايگانى): نظر به اينكه بنابر احتياط بايد ذبح بعد از رمى جمره عقبه انجام شود و وقت رمى جمره بعد از طلوع آفتاب است تا غروب لذا قربانى قبل از رمى خلاف احتياط است.

بلى براى كسانى كه رمى شب عيد جايز است و رمى هم انجام داده اند قربانى بعد از ظاهر شدن طلوع فجر و تحقق صبح قبل از طلوع آفتاب جايز است چه آنكه بين الطلوعين از لحظات روز محسوب است، والله العالم.

س 18 - به نظر كارشناسان «استيل» هم نوعى آهن است و بعضى از اين چاقوها هم جذب آهن ربا مى شود، ذبح با چنين چاقوهايى چه حكمى دارد؟ (آيةالله اراكى): ميزان صدق عرفى آهن است و اگر معلوم نباشد كه كاردهاى استيل آهن است يا نه ذبح صحيح نيست.

(آيةالله گلپايگانى): اگر آهن باشد كفايت مى كند، والله العالم.

س 19 - آيا در ذابح قربانى حج، ايمان شرط است يا اسلام كفايت مى كند؟ (آيةالله گلپايگانى): اسلام كفايت مى كند، والله العالم.

س 20 - آيا ذابح قربانى حج بايد شيعه باشد و يا اگر سنى هم باشد كفايت مى كند؟ (آيةالله اراكى): ذابح لازم نيست مؤمن باشد و خودش بايد قصد قربت بنمايد.

س 2

1 - كسى كه در ذبح از طرف ديگرى وكيل شده، آيا به فتواى مرجع تقليد خودش عمل مى كند، يا به فتواى مرجع تقليد موكّل خود؟ (آيةالله اراكى): به فتواى مرجع تقليد خودش عمل مى كند.

س 22 - آيا در مسأله ذبح، كسى كه از طرف چند نفر وكالت دارد، بايد تك تك افراد را جداگانه هنگام ذبح مشخص كند، يا همين كه از طرف آنها وكالت دارد و بطور كلّى چند گوسفند را ذبح مى كند، كافى است؟ (آيةالله اراكى): ظاهراً بايد تك تك افراد را هنگام ذبح مشخص كند.

س 23 - اگر كسى در روز عيد قربان موفق به قربانى نشد، آيا مى تواند در شب انجام دهد و يا بايد روز يازدهم قربانى كند؟ (آيةالله اراكى): كفايت قربانى در شب مشكل است.

(آيةالله گلپايگانى): بنابر احتياط روز يازدهم قربانى كند، والله العالم.

س 24 - در ايامى كه مطاف بسيار شلوغ است، گاهى مشاهده مى شود، برخى از خانم ها براى بوسيدن حجرالأسود، وسط جمعيت رفته و هنگام اقدام به اين عمل بدنشان با فشار زياد جمعيت با بدن نامحرمان تماس مى گيرد و گاهى در كشاكش جمعيّت چادر و روسريشان كنار رفته و موهايشان ظاهر مى شود، لطفاً حكم شرعى را در اين خصوص بيان فرماييد.

(آيةالله گلپايگانى): در فرض سؤال بايد از جلو رفتن خوددارى نمايند، والله العالم.

س 25 - هم اكنون بين شبستان مسجدالحرام و سالن صفا و مروه ديوار كوتاهى به بلندى حدود نيم متر و عرض يك متر وجود دارد، آيا بانوان در ايام عادت كه نمى توانند به مسجد الحرام وارد شوند، مى توانند روى اين ديوار كه مشترك بين مسجد و مسعى مى باشد، بنشينند؟ (آيةالله گلپايگانى): اگر يقين به جزء مسجد بودن آن محل ندارند نشستن در آنجا براى آنها اشكال ندارد، والله العالم.

س 26 - آيا مى توان قرآن را از مسجدالحرام جهت قرائت بيرون برد و مجدداً به مسجد بازگردانيد؟ (آيةالله اراكى): در صورتى كه اطلاق وقفيت احراز نشود جايز نيست.

س 27 - در نماز جماعت مكّه و مدينه، گاهى مشاهده مى شود برخى از نمازگزاران شيعه اتصال صفوف را مراعات نمى كنند حكم نماز جماعت آنها چيست، و آيا بر ما واجب است به آنها اعلام كنيم؟ (آيةالله اراكى): احوط مراعات اتصال است.

واعلام لازم است بنابر احتياط.

وينى بر مناسك مى افزايد، هميشه بايد ارتباط دست اندركاران حج و زائران عزيز با فقهاى عظام برقرار باشد و در پيچ و خم اجراى دقيق برنامه هاى عمره و حج، حكم الهى را دريابند و به وظيفه شرعى خود عمل كنند.

در اين راستا فصلنامه «ميقات حج» كه عهده دار ارائه فرهنگ و معارف اين واجب الهى است، از اين شماره، مسائل جديدى را كه از محضر مراجع بزرگ تقليد استفتاء شده است، مى آورد.

بدان اميد كه ارائه اين مسائل راهگشاى زائران عزيز بيت الله الحرام باشد.

*» از تمامى افرادى كه استفتاى جديدى در اختيار دارند و در جايى منتشر نشده، تقاضا داريم كه آن را به آدرس تهران، صندوق پستى 5856/14155 براى ما بفرستند تا در موقعيتهاى مناسب براى درج در فصلنامه استفاده شود.