لطفا منتظر باشید ...
طرح جامع فرهنگي آستانه حضرت معصومه (س)
همزمان با ميلاد مبارک حضرت مهدي (عج) به منظور تقويت، ساماندهي و گسترش فعاليت‌هاي فرهنگي آستانه مقدسه حضرت معصومه3 از سوي حضرت ايت الله مسعودي خميني، جناب حجت الاسلام و المسلمين سيد عباس لاجوردي به معاونت فرهنگي اين آستانه منصوب گرديد.طرح جامع فرهنگي معاونت جهت اطلاع خوانندگان گرامي تقديم مي‌شود.
شوراي نويسندگان فرهنگ کوثر افتخار خدمتگذاري اين بانوي آسماني را به معاون محترم تبريک مي‌گويد و براي همه خدمتگذاران اين آستان قدسي، آرزوي توفيق بيشتر دارد.
سردبير فرهنگ کوثر
مقدمه
اماکن مقدس، از ديرباز ميعادگاه عاشقان و دلباختگان کوى دوست بوده و هست و جايگاهى است که دردمندان و جويندگان و تشنگان چشمه فياض ولايت را بهره مند و ايشان را در مسير «حيات طيبه» راهبرى مى نمايد.حرم حضرت معصومه (س) نه تنها از ويژگى فوق بهره مند است، که مى تواند با ارائه يک الگوى برتر در حوزه «زنان»، چهره متعالى زن مسلمان را به تصوير کشد و هويت ارزشى زن را در جهان امروز، خاصه در حريم خانواده نشان داده و زمينه ارتقاء تربيتى جامعه را مهيا نمايد.
اضافه بر مسئله فوق، شهر قم نيز از ويژگى ارزشى متعالى برخوردار است تا جائى که در روايات با عنوان «حرم اهل بيت 6» از آن نام برده مى شود. شايد به جرئت بتوان گفت شهرى است که مرکز شيعيان جهان است. پس بايد از ويژگى خاصى برخوردار باشد که بتواند الگوى مناسبى براى شهرهاى جهان در حوزه نظام شهرى و شهروندى باشد که وجود مرقد مطهر بانوى نمونه اسلام حضرت فاطمه معصومه (س) در اين شهر مقدس و نورانى مى تواند، الگوى عملى مناسبى جهت انتظام و انسجام و اصلاح و ارتقاء نظام زندگى شيعيان در يک شهر نمونه دينى مبتنى بر گزاره هاى مکتب تشيع ارائه دهد.
شهر قم به يک تحول فرهنگى عظيم نيازمند است. همچنان که در آسمان ها مشهور است، در زمين نيز هويت متعالى خويش را نمايان سازد. حرم مطهر حضرت معصومه (س) از ظرفيت ويژه اى برخوردار است که مى تواند از طريق يک ساختار مناسب فرهنگى زمينه ساز يک تحول فرهنگى عظيم در اين شهر مقدس باشد و از ظرفيتى برخوردار است که مى تواند نه تنها زائران حرم را با عرفان و حقيقت زيارت آشنا نمايد و با بهره گيرى از اصل الگوسازى رفتارى نظام زندگى فردى و اجتماعى را با گزاره هاى دينى جهت دهد، که روابط شهرى و شهروندى را نيز در شهر مقدس قم مبتنى بر ارزش هاى دينى آسيب شناسى و تحليل نمايد و در نهايت هويت شهر قم را تعريف و حاکميت ارزش ها را در آن تثبيت نمايد.
بديهى است که ايران و جهان نيز از اصلاح و ارتقاء شهر قم بهره مند شد که زمينه رويش و شکوفائى ارزش ها در اين شهر نمايان مى شود.
اگر واتيکان در بين مسيحيان فقط ارزش روحانى دارد، شهر قم مى تواند نه تنها روحانيت خويش را آشکار کند که زندگى و روابط شهرى و شهروندى را نيز دوباره بر اساس هويت دينى تعريف نمايد و الگوى عملى نظام شهرى دينى را به جهان ارائه دهد.
در صورتى که حرم مطهر به دنبال انجام اين تحول فرهگى باشد به يک مجموعه نظام مند فرهنگى نياز دارد که در حداقل زمان بتواند با لحاظ کيفيت متعالى، گام هاى اساسى را جهت اين تحول مبارک بردارد.
معاونت فرهنگى آستانه مقدسه، مجموعه اى است نظام مند که مى تواند در قالب يک طرح و ساختار ويژه ضمن آشنا کردن زائران با فرهنگ و معارف دينى طريق زندگى دينى را نيز به صورت کابردى شده ارائه دهد.
طرح زير در بيان معرفى ساختارى است که بتواند اين مهم را علمى نمايد. اميد است اين طرح رضايت و خشنودى امام زمان عليه السلام و نيز عمه عزيز ايشان حضرت معصومه (س) را به دنبال داشته باشد. انشاءالله
(ساختار پيشنهادى نظام معاونت آستانه مقدسه حضرت معصومه (س
1. تعريف
معاونت فرهنگى آستانه مقدسه حضرت فاطمه معصومه عليها السلام، مجموعه اى است فرهنگى - علمى و آموزشى[1] که وظيفه دارد ضمن ايجاد انس و معرفت نسبت به اهل بيت خاصه شخصيت آن حضرت به عنوان يک زن کامل مسلمان و نيز تبيين و تعميق معارف و فرهنگ اهل بيت 6، خاصه آداب و حقيقت زيارت در سه حيطه دانش، بينش و منش، زمينه اى را فراهم نمايد تا از طريق يک تعامل فعال و مستمر با نهادهاى فرهنگى داخل و خارج از کشور با هدف کاربردى کردن فرهنگ اهل بيت 6 در متن زندگى شيعيان و ارائه يک الگوى متعالى از زن ولائى، نسبت به ارتقاء نظام فرهنگى شهر مقدس قم نيز اقدامات لازم را انجام دهد.2 - اهداف
الف ـ ايجاد تسهيلات فرهنگى براى زائران جهت انس و معرفت به اهل بيت 6 خاصه حضرت معصومه (س).ب ـ آشنا نمودن زائران با (عرفان و حقيقت زيارت)
ج - آشنا شدن زائران مخصوصاً زنان با هويت و شخصيت متعالى زن مسلمان از طريق تبيين شخصيت حضرت معصومه به عنوان (الگوى نمونه زن مسلمان)
د - کاربردى کردن فرهنگ اهل بيت6 در متن زندگى مسلمانان.
ه - ارتقاء سطح دانش و بينش و منش خادمان و مسئولان و مديران حرم مطهر در حوزه معارف اسلامى، خاصه تربيت دينى.
و - احياء فرهنگ مهدويت و کاربردى کردن آن در متن زندگى مردم
ز - اشاعه فرهنگ قرآن و عترت6 از طريق تعامل فعال با کليه مراکز و نهادهاى فرهنگى داخل و خارج کشور.
3 - اصول و سياست هاى راهبردى
الف - کليه برنامه هاى فرهنگى حرم مطهر نبايد با اصول و مبانى دين اسلام خاصه منويات امام راحل و مقام معظم رهبرى منافات داشته باشد.ب - توجه ويژه به اصل (انتظار و مهدويت) و تلاش در جهت تبيين و تعميق آن.
پ - بهره گيرى از ظرفيت حوزه علميه قم در تمامى فعاليت هاى فرهنگى.
ت - التزام عملى به اصل (ولايت فقيه) و تلاش در جهت تبيين و تعميق آن.
ث - توجه به اصل (کاربردى کردن گزاره هاى دينى در متن زندگى) در برنامه ريزى و اجراى برنامه.
ج - توجه به اصل (کلان نگرى) در تدوين برنامه هاى فرهنگى.
چ - اهتمام ويژه در تدوين برنامه هاى دراز مدت و سازماندهى فعاليت هاى کوتاه مدت بر اساس آن.
ح - بهره گيرى از ظرفيت علمى، آموزشى و فرهنگى کليه مراکز و نهادهاى فرهنگى داخل و خارج از کشور و تعامل فعال با آنها.
خ - اهتمام ويژه در جهت ارتباط و تعامل جدى و فعال با مراکز خاص آموزشى کشور اعم از آموزش و پرورش و مراکز دانشگاهى.
د - توجه ويژه به اصل(ابتناء فعاليت هاى فرهنگى بر پژوهش هاى کاربردى و واقع بينانه) که نيازهاى مخاطبان را تعيين و تحليل نمايد.
ذ - توجه به اصل (تعميم نگاه فرهنگى واحد) جهت انتظام و انسجام و ارتقاء فرهنگى بخش هاى حرم مطهر از طريق تعامل مطلوب با بخش هاى مربوطه.
ر - توجه ويژه به تدوين برنامه هاى مرتبط با موضوع (زن مسلمان) با توجه به محوريت الگوئى حضرت معصومه3.
ز - توجه به اصل (مخاطب شناسى) با لحاظ جنسيت - نژاد - فرهنگ - سن - نيازشناسى در طراحى و اجراى برنامه هاى فرهنگى به منظور ارتقاء کيفى سطح فعاليت هاى فرهنگى، خاصه در حوزه بانوان.
س - توجه به اصل (آسيب شناسى برنامه ها و فرايندها) جهت تطهير از آفت ها و نيز ارتقاء کيفى برنامه هاى آينده.
ش - توجه به اصل (نظارت و پيگيرى) در آغاز وانجام هر برنامه فرهنگى - علمى و آموزشى.
ص - توجه به اصل (ارزشيابى مستمر) به منظور نقد کيفى برنامه هاى انجام شده و زمينه سازى مفيد جهت ارتقاء کيفى برنامه هاى آينده.
ض - توجه به اصل (نقد پذيرى) و اهتمام به بررسى انتقادها و پيشنهادى عموم مسلمانان، خاصه زائران حرم مطهر.
ط - اصلاح و ارتقاء نظام شهرى و شهروندى شهر مقدس قم از طريق تعامل و هماهنگى با کليه مراکز و ادارات ونهادهاى فرهنگى - اجتماعى - اقتصادى و سياسى استان.
4 - ارکان
الف - نماينده محترم ولى فقيه و توليت آستانه مقدسه.ب - شوراى عالى فرهنگى.
ج - معاون فرهنگى.
د - مديريت هاى فرهنگى.
الف - نماينده محترم ولى فقيه و توليت آستانه مقدسه
مسئول مستقيم کليه فعاليت ها در معاونت ها و بخش هاى مختلف حرم مطهر، خاصه در حوزه معاونت فرهنگى آستانه مقدسه به طورى که مصوبات شوراى عالى فرهنگى بدون تأييد ايشان انجام نمى شود و بديهى است نظارت کيفى و ارزيابى مستمر مقام محترم توليت عاملى است در جهت ارتقاء کيفى برنامه هاى فرهنگى حرم مطهر.ب - شوراى عالى فرهنگى
مجموعه اى است فرهنگى مرکب از فرهيختگان فرهنگى که وظيفه دارد به عنوان بازوى مشورتى مقام محترم توليت آستانه مقدسه کليه سياست ها و کليات برنامه هاى فرهنگى - علمى و آموزشى را تعريف و تصويب نموده تا پس از تأييد مقام توليت به معاون فرهنگى آستانه مقدسه جهت اجرا ابلاغ شود.ج - معاون فرهنگى
فردى است که مسئول مستقيم اجراى مصوبات شوراى عالى فرهنگى است که به تأييد مقام محترم توليت رسيده است و نيز وظيفه دارد ضمن اجراى مطلوب مصوبات فرهنگى زمينه مناسب را جهت ارتقاء و سطح فعاليت هاى شوراى عالى فرهنگى مهيا نمايد. معاون فرهنگى عضو شوراى عالى فرهنگى نيز مى باشد.د - مديريت هاى فرهنگى
مجموعه هاى ويژه اى هستند که حوزه مديريت ميانى حوزه معاونت فرهنگى را عهده دار مى باشند و وظيفه دارند جهت ارتقاء سطح مناسبت هاى فرهنگى در بخش هاى تحت امر خويش فعالانه تلاش نمايند.5 - وظائف
الف - فعاليت ويژه
1. انتظام، انسجام و هماهنگى مجموعه فرهنگى به منظور ارتقاء کيفى فعاليت هاى فرهنگى.2. زمينه سازى مناسب جهت تدوين برنامه فرهنگى مبتنى بر اصول پژوهش محورى و مخاطب شناسى و نيازسنجى.
3. پيگيرى لازم و نيز نظارت مستمر و ويژه بر برنامه ها و فعاليت هاى فرهنگى.
4. آسيب شناسى فعال و نيز ارزيابى نهائى فعاليت هاى انجام شده مبتنى بر اصول و سياست ها و اهداف تعيين شده.
5. شناسائى مراکز فرهنگى در داخل و خارج از کشور و تعامل فعال با آنها به منظور اصلاح و ارتقاء فعاليت هاى فرهنگى آستانه.
6. تعامل ويژه و مطلوب با نهادهاى استان قم جهت اصلاح و ارتقاء نظام شهرى و شهروندى شهر مقدس قم به منظور معرفى يک شهر نمونه ولائى به نام (شهر اهل بيت عليهم السلام) يا (شهر ولائى).
ب - فعاليت هاى فرهنگى
1. مراسم (کليه برنامه هاى مراسم تحت يک جدول تقويمى سالانه تنظيم مى شود)الف - برگزارى مراسم ادعيه و مناجات در ايام هفته به صورت مستمر
ب - برگزارى مراسم ويژه در اعياد و وفيات اهل بيت عليهم السلام و نيز در شب هاى قدر.
ج - برگزارى مراسم براى مخاطبان ويژه کودک و نوجوان - جوان و بزرگسال.
د - برگزارى جلسات پاسخ به سئوالات عمومى براى دانش آموزان - دانشجويان - بازاريان متناسب با اصل مخاطب شناسى با لحاظ سن - جنسيت - نياز و... .
ه - برگزارى جلسات بحث آزاد و پاسخ به سئوالات و شبهات به صورت حضورى براى دانش آموزان و دانشجويان در ارتباط با موضوعات مختلف.
و - برگزارى جلسات وعظ و خطابه به صورت مستمر.
2. مسابقات
الف - برگزارى مسابقات حضورى و غير حضورى جهت ارتقاء دانش و بينش زائران در موضوعات مختلف.ب - برگزارى مسابقات قرآنى در قالب قرائت - حفظ - مفاهيم و تفسير قرآن.
ج - برگزارى مسابقات اينترنتى از طريق سايت هاى داخلى و خارجى.
ه - برگزارى مسابقات هنرى در قالب نمايش - نقاشى - فيلم و... .
3. فعاليت قرآنى و حديثى
الف - برگزارى جلسات قرائت و تلاوت قرآن کريم.ب - برگزارى جلسات آموزش مفاهيم قرآنى براى کودک و نوجوان - جوان و بزرگسال.
ج - برگزارى جلسات تفسير قرآن.
د - برگزارى جلسات مستمر تفسير نهج البلاغه.
4. نشريه
الف - تدوين و توزيع نشريه جهت کودک و نوجوان - جوان و بزرگسال.ب - تدوين و توزيع نشريه ويژه بانوان.
ج - تدوين و توزيع خبرنامه ويژه خادمان.
د - تدوين و توزيع نشريه خصوص زائرين (پيام حرم)
ه - تعامل فعال با نشريات کثيرالانتشار.
و - نشريه تخصصى در محدوده اهداف.
5. فعاليت اردوئى
الف – پذيرش برگزارى اردوى دانش آموزى (ابتدائى - راهنمائى و دبيرستان).ب - برگزارى اردوى دانشجوئى.
لازم به ذکر است کليه برنامه هاى اردوئى متناسب با سن - جنس و نياز مخاطبان تدوين و اجرا مى شود.
6. تأسيس مرکز مشاوره و راهنمائى زائران جهت کمک فکرى فورى به آنها
7. برگزارى همايش ها و نشست هاى علمى - فرهنگى به منظور معرفى اهل بيت عليهم السلام براى کاربردى کردن فرهنگى دينى در متن زندگى مردم.
ج - امور کتابخانه ها
1. ارتقاء سطح فعاليت هاى کتابخانه عمومى حرم مطهر از طريق:الف - طبقه بندى موضوعى متن کتاب ها از طريق نمايه سازى فعال.
ب - تدوين بانک اطلاعات فعال موضوعى در حريم موضوع معارف اسلامى.
ج - تدوين کتابنامه و کتابشناسى موضوعى معارف اسلامى.
د - فعال کردن بخش مطبوعات و طبقه بندى موضوعى آن.
2. تأسيس کتابخانه هاى تخصصى معارف اسلامى مخصوصاً کتابخانه تخصصى زنان.
3. تأسيس بانک فعال موضوعى جهت سرويس دهى به کل استان با بهره گيرى از منابع اطلاع رسانى کتابخانه کوچک و بزرگ استان.
4. برگزارى جلسات کتاب خوانى - نقد کتاب براى جوانان و قصه خوانى براى کودکان و نوجوانان.
5. تأسيس مرکز اسناد و آثار غير مکتوب
6. تأسيس کتابخانه مرکزى آستانه با فضاى مطلوب در راستاى اهداف تعيين شده معاونت فرهنگى.
7. استفاده بهينه از امکانات اطلاع رسانى، تجهيزات و...
8. تأسيس مرکز مطبوعات واحد در استان قم با همکارى دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم.
9. تدوين کتابنامه خطى و چاپى آستانه مقدسه.
10. تعامل فعال با کتابخانه ملى جمهورى اسلامى جهت ارتقاء سطح فعاليت کتاب و کتابخانه در آستانه مقدسه.
د - فعاليت هنرى
1. انجام فعاليت هاى نمايشى در قالب موضوعات دينى.2. توليد فيلم کوتاه و بلند در قالب داستانى و مستند جهت اصلاح و ارتقاء سطح دانش، بينش و منش مسلمانان خاصه زائران.
3. تعامل فعال با گروه هاى هنرى دانش آموزى و دانشجويى و هدايت ايشان به سوى اهداف حرم مطهر به منظر توليد آثار هنرى فاخر.
4. تعامل فعال با صدا و سيما در توليد برنامه هاى هنرى در جهت عينيت بخشيدن به اهداف.
5. کسب امتياز يک برنامه تلويزيونى در شبکه سراسرى و تأمين برنامه آن تحت عنوان (بانوى کرامت)
6. برگزارى همايش هاى هنرى ويژه بانوان.
7. انتظام و ارتقاء موزه حضرت در تعامل با دانش آموزان و دانشجويان.
هـ - فعاليت پژوهشى
1. توليد مقالات ويژه جهت چاپ در نشريات کثيرالانتشار کشور.2. توليد جزوات ويژه جهت اعياد - ايام ميلاد - و وفيات اهل بيت عليهم السلام.
3. تصحيح، تحقيق، تاليف و ترجمه آثار فاخر دينى جهت اشاعه فرهنگ اهل بيت عليهم السلام، خاصه در حوزه بانوان.
4. تدوين طرح جامع (شهر اهل بيت عليهم السلام) - با نظر کارشناسان.
5. حمايت از پژوهش ها - پايان نامه هاى مراکز علمى
6. تدوين دائرة المعارف زن مسلمان جهت معرفى زنان نمونه اهل بيت عليهم السلام و زنان نمونه مسلمان.
7. پاسخ مکتوب به سئوالات و شبهات به صورت مستند.
8. ايجاد انگيزه پژوهشى در مخاطبان، خاصه طلاب - دانشجويان و دانش آموزان جهت ورود به پژوهش در موضوعات جديد.
و - فعاليت آموزشى
1. برگزارى دوره هاى آموزشى کوتاه مدت و بلند مدت جهت عموم على الخصوص زائران، خادمان افتخارى در قالب موضوعاتى چون اخلاق - عقايد - معارف دينى.2. برگزارى کلاس هاى ويژه جهت خواهران در قالب تعليم و تربيت - خانواده - اخلاق - احکام و... .
3. راه اندازى مدارس علميه و هدايت آموزشى آنها
4. برگزارى دوره هاى آموزش مجازى از طريق سايت هاى اينترنتى
ز - فن آورى اطلاعات (IT)
1. تأسيس سايت آستانه مقدسه و توليد فعاليت هاى فرهنگى - علمى و آموزشى مجازى به منظور معرفى حرم مطهر حضرت معصومه عليها السلام.2. ديده بانى فرهنگى و جمع آورى سئوالات و پيشنهادات مربوطه و تلاش در جهت پاسخ به موقع از طريق سايت.
3. توليد نشريه الکترونيکى ويژه (بانوان)
ح - روابط عمومى و امور بين الملل
1. ارتباط و تعامل با مراکز فرهنگى داخل و خارج از کشور به منظور ارائه و توزيع فعاليت هاى فرهنگى و جذب مواد خام فرهنگى جهت ارتقاء سطح فعاليت معاونت فرهنگى.2. ارتباط و تعامل فعال با صدا و سيما و هدايت برنامه هاى آن در جهت معرفى حرم مطهر.
3. تلاش در جهت ارتقاء فعاليت هاى فرهنگى در انجام مراسم حرم مطهر.
4. تلاش جهت اخذ امتياز يک برنامه تلويزيونى و تأمين محتواى آن با مشارکت مديريت هنرى.
5. شناسائى، جذب و بهره گيريى از استعدادهاى ويژه در جهت معرفى حضرت معصومه عليها السلام.
6. توليد خبرنامه هفتگى (حرم) براى زائران و توزيع آن.
7. ارتباط و تعامل فعال با ديگر بخش هاى حرم مطهر به منظور ارتقاء يکپارچه مجموعه آستانه مقدسه، خاصه سازمان معاونت فرهنگى و تعميم نگاه واحد فرهنگى به همه بخش هاى اقتصادى - اجتماعى و فرهنگى حرم مطهر.
8. تعامل مطلوب با زائران و ايجاد انگيزش مناسب جهت جذب پيشنهادات و انتقادات.
9. انتظام و انسجام موزه جهت استفاده مطلوب زائران، خاصه دانش آموزان و دانشجويان.
نکات مهم و راهبردى
رئوس مسائل مهم در حوزه معاونت فرهنگى آستانه.1. عرفان و حقيقت زيارت.
2. کاربردى کردن فرهنگ اهل بيت عليهم السلام در متن زندگى
3. احياء فرهنگ انتظار و مهدويت و تلاش جهت درک و باور حضور امام زمان عليه السلام (او ظاهر نيست ولى حاضر است)
4. معرفى الگوى متعالى زن مسلمان به نام حضرت معصومه عليها السلام
5. احياء و ارتقاء شخصيت زن مسلمان با تبيعت از الگوى متعالى حضرت معصومه عليها السلام
6. ارتباط و تعامل با نهادهاى فرهنگى و بهره مند شدن از ظرفيت فرهنگى - علمى و آموزشى آنها.
7. تلاش در جهت اصلاح و ارتقاء شهر مقدس قم با عنوان (شهر اهل بيت عليهم السلام) يا (شهر ولاء)
والسلام
1. کلمه (فرهنگى اشاره دارد به فعاليت هاى تبليغى اعم از مراسم - فعاليت هاى قرآنى - مسابقات فعاليت هاى اردوئى و نيز فعاليت هاى کتابخانه اى و...؛ کلمه (علمى) اشاره دارد به فعاليت هاى پژوهشى اعم از تدوين و چاپ کتاب و نشريه؛ کلمه (آموزشى) اشاره دارد به فعاليت هاى آموزشى حضورى و غير حضورى مثل راه اندازى حوزه هاى علميه و برگزارى کلاس هاى اينترنتى و... .
