دين و قدرت: حقايق امروز روسيه - دین و قدرت؛ حقایق امروز روسیه نسخه متنی

دين و قدرت: حقايق امروز روسيه

براي حقايق امروز روسيه، مشکل تقابل دين و سياست را مي­توان در چهارچوب سه اصل بررسي کرد: دولت، پراواسلاو، اسلام. آن تغييراتي که در آغاز سالهاي 90 قرن بيستم رخ داد، باعث بروز گرايشات مختلف به روابط ميان دين و سياست شد. اما تا کنون مشکل ايجاد «روابط هماهنگ در سيستم دولت-جامعه-دين» جايگاه خود را حفظ کرده است. اين مساله قبل از هرچيز به لزوم غلبه بر گرايشات مخرب نسبت به حوزه دين مربوط مي­شود. مسيحيت پراواسلاو در کليساي پراواسلاو روسيه از جايگاهي بسيار محکم نسبت به «سمفوني دولت روسيه و دين» برخوردار است.

منع دخالت کليسا در امور دولت نيز در اين قضيه بي­ارتباط نيست. واضح است که هنوز اصلاحات کليسا توسط پطر اول در اذهان مردم زنده است. پطر اول اختيارات کليسا را محدود کرده و استقلال و قدرت آن را که بر عهده سينود1 بود، از آنان سلب کرده و تحت تسلط امپراطور روسيه قرار داد. از طرف ديگر، کليساي پراواسلاو روسيه در حال حاضر قدرت زيادي را براي تاثير گذاري بر برخي انستيتوهاي اجتماعي-دولتي بکار گرفته است:

- نفوذ در سيستم آموزش دولتي و علوم از دوره مدرسه «اصول فرهنگ پراواسلاو»، دوره آموزش عالي «دين شناسي» و تخصص «دين شناس»؛

- تاثير بر حوزه امور تربيتي در نيروهاي مسلح، بر سازمان­هاي حافظ حقوق، بر موسسات حقوقي و اصلاحي از طريق انستيتوهاي رسمي خادمين ديني در اين ارگانها؛

- تاثير بر رسانه هاي جمعي از طريق توليد برنامه­هاي ديني خاص و انتشارات ديني.

در سالهاي اخير، تقويت و تحکيم روابط دولت- کليسا از طرف کليساي پراواسلاو روسيه کاملا به چشم مي­خورد. روابط ميان مسلمانان روسيه، سازمانها و نهضت­هاي آنان با هم از يک طرف، و روابط آنان با دولت از طرف ديگر، باعث بوجود آمدن دو گرايش مختلف مي­شود. بايستي موقعيت سازمان­هاي ديني را که در برنامه­هاي اجتماعي مسلمانان روسيه به صورت رسمي و قانوني معرفي شده­اند، خاطر نشان ساخت. بدين ترتيب: «در شرايط عملکرد قانون اساسي روسيه فدرال، شراکت اجتماعي و رسمي بين قدرت فدرال و شوراي مفتيان روسيه به عنوان بهترين وسيله حمايت از منافع روسيه در روابط با اسلام را چه در امور داخلي و چه در سياست خارجي بايستي امکان پذير و الزامي دانست.

اين شراکت بايد توسط توافق نامه هايي در سطح عالي تحکيم شوند». اين تز در حال حاضر اجرا شدني است: مهم اين است که دولت مقدمات خود و شکل شراکت مسلمانان را تعيين کند. لازم به ذکر است که موقعيت ساير اقشار مسلمانان در روسيه که آينده خود را تنها در خارج از چهارچوب دولت کنوني مي­بينند، نيز بايستي حفظ شود.

تحقق واقعي اين خط مشي، همچون واقعه­اي است که در چچن و داغستان طي سالهاي 90 قرن بيستم رخ داد، يعني زماني که خطر از دست دادن برخي مناطع از ساختار روسيه فدرال خود را نشان داد. طي سالهاي اخير شرايط بسيار بهتر شده و به تغييرات شرايط در سازمان­هاي دولتي و درک لزوم حمايت از سازمان­هاي ديني مسلمانان، بالاخص در حوزه آموزشي کمک کرده است. ايجاد «صندوق حمايت از فرهنگ اسلامي، علم و آموزش» و تحقق «برنامه کامل براي آماده­سازي متخصصان با دانش عميق تاريخي و فرهنگي اسلام» در چهارچوب پروژه­هاي ملي، يک شيوه جديد است.

با اين وجود، اين تصور اشتباه است که بگوييم ثبات مسلمانان در ارتباط با دولت يک بار و براي هميشه دست­يافتني است. در اينجا مهم اين است که بفهميم بسيار از مسايل بستگي به اين دارد که روابط ميان دولت روسيه و کليساي پراواسلاو روسيه چطور پيش خواهد رفت و به کجا خواهد رسيد. تاييد پراواسلاو به عنوان زيربناي نظريه آموزش دولتي، اصول اخلاقي- ديني براي توسعه جامعه، آثار فرهنگي و هنري ماندگار و همچنين استفاده از رسانه­هاي جمعي براي تبليغ تنها يک باور ديني، به طور اجتناب ناپذيري موجب عکس العمل خاص به صورت پاسخ از طرف جمعيت کشورهاي مسلمان مي­شود.

همين سلطه در حوزه ايدئولوژي­هاي دولتي مي­توانند نسل جوان را به سوي ايده­هاي افراطي­گرايانه پيش ببرند که هنوز در ميان برخي رهبران کشورهاي مسلمان به چشم مي­خورد. تمام اينها نه تنها براي اتحاد منطقه­اي روسيه مهم است، بلکه موجب تخريب اتحاد اين جامعه چندين و چند مليتي مي­شود. چرا که طرفداران «روسيه پراواسلاو» آماده قرباني کردن خود براي افکار و ايده­هايشان هستند. روسيه مي­تواند تنها از طريق دوستي و اتحاد ملت خود به قدرت دست يابد، و تقسيم شدن آن بر اساس مليت و دين، به معناي از دست دادن قدرت، حکومت و هدف­مندي مي­باشد.

1. لوگينف آ.و. دين و اعتقاد: دولت و دانشگاه ديني در تاريخ و دوره معاصر. مسکو، 2005

2. موقعيت اصلي برنامه هاي اجتماعي مسلمانان روسيه. مسکو، 2001

3. مالاشنکو آ.و. احياي اسلامي در روسيه کنوني. مسکو، 1998

سايت رسمي دانشگاه دولتي اسلامي روسي

h ttp://www.miu.su/?p=143#more-143

1-
اداره روحانيت پراواسلاو که توسط پدر مقدس اداره مي­شده و تمامي تصميم­گيري ها توسط اين اداره انجام مي­شده است.