خوراک گرانبها براي عقل* - خوراک گرانبها برای عقل نسخه متنی

خوراک گرانبها براي عقل*

*منبع: روزنامه «نوويه ايزوستيا»، ماه مارس 2008

نويسنده: يلنا زيبروا

ميانگين رشد سالانه قيمت کتاب در روسيه برابر 15% است که همين امر باعث کاهش خريد کتاب ها توسط مردم مي شود.

خريدن کتاب در روسيه، کار پر هزينه اي است. کارشناسان حساب کردند که هر سال بازار کتاب روسيه به ميزان 15% افزايش مي يابد ولي نه به خاطر رشد شمارگان کتابها بلکه از محل افزايش قيمت محصولات چاپي. طبق بعضي پيشبيني ها، دو سال بعد ميانگين قيمت يک جلد کتاب مي تواند برابر 15-8 يورو شود. در عين حال افت بي وقفه شمارگان مشاهده مي شود.

در سال 1988 شمارگان جمعي کتاب هاي منتشر شده در روسيه برابر 1.9 ميليارد نسخه بود. بعد از آن افت تدريجي خريد کتاب توسط افراد «کتابخوان ترين ملت جهان» شروع شد. حتي ارتقاي سطح زندگي در سالهاي اخير باعث نشد که مردم روسيه بيشتر کتاب بخوانند. در سال 2007 شمارگان جمعي کتابها در روسيه به پايين ترين سطح در تاريخ روسيه نوين رسيد که برابر 665.7 ميليون نسخه است. اين رقم از رکورد دوران شوروي 3 برابر پايين تر است. کارشناسان مي گويند که بازار کتاب به برکت علاقه مندان به کتابهاي گران زنده مانده است در حالي که توده هاي وسيع مردم بيشتر به کتابهاي ارزان با جلد کاغذي روي آورده اند.

کارشناسان، رشد 15 درصدي ساليانه قيمت کتاب را نتيجه گران شدن هزينه هاي انتشاراتي، هزينه هاي چاپ و پرداخت حق الزحمه به نويسندگان مي دانند. همچنين بايد دستمزد کارمندان شرکتهاي انتشاراتي و افزايش حق اجاره (20-18% در سال) را اضافه کرد. در نتيجه، کتاب نويسنده معاصر روس يا خارجي با کيفيت قابل قبول به قيمت 350-300 روبل به فروش مي رسد. البته، گزينه هاي ديگري هم وجود دارد. داستايوسکي با جلد نرم به قيمت 80-70 روبل عرضه مي شود ولي قيمت يک جلد آثار گوته با حروف طلايي روي جلد و کاغذ درجه عالي ميتواند به 3000 روبل برسد.

فروشندگان اظهار نگراني کرده و اعلام مي کنند که هر سال فروش ها به ميزان 11-10% افت مي کنند. مشتريان هميشه سئوال مي کنند چرا کتاب اينقدر گران شده است. طبق نظرسنجي کتابخانه ملي روسيه که در سال 2006 برگزار شد، تنها 28% مردم روسيه اعلام کردند که به صورت مرتب کتاب مي خوانند.

پتر شليش رئيس اتحاديه مصرف کنندگان روسيه کتاب را به غذا تشبيه کرد: «انسان بيش از حد مصرف خود مواد خوراکي نمي خرد. در اتحاد شوروي «مصرف» کتاب کار معتبري محسوب مي شد. مردم منازل خود را پر از کتاب مي کردند. اکنون مد مصرف کتاب وجود ندارد و مردم فقط براي مطالعه کتاب مي خرند».

اين کارشناس معتقد است که نشر کتاب، کار دشواري نيست و با استخراج منابع معدني فرق مي کند. افزايش تقاضاي محصولات چاپي موجب رشد دائمي قيمت هاي کتاب مي شود. مردم زيادي مانند سابق کتابخواني را شيوه اصلي وقت گذراني مي دانند.
عده اي مي گويند که کتابخواني، کار ساکنان پايتخت است. طبق بعضي اطلاعات، بيش از 85% شمارگان جمعي نصيب مسکو مي شود در حالي که 15% براي ما بقي روسيه باقي مي ماند. پتر شليش اين ارقام را مقرون به حقيقت نمي داند: «ممکن است اين آمار عمده فروشي باشد زيرا شرکت هاي عمده فروش زيادي از طريق مسکو کار مي کنند. مردم مناطق و شهرستانهاي روسيه حتي بيشتر از اهالي مسکو کتاب مي خوانند، آن هم نه تنها داستانهاي عشقي زنانه. بايد اين گرايش را مورد مطالعه قرار داد چرا که در زمان اخير کسي اين پديده را مورد پژوهش قرار نداده است».

کيفيت بازار کتاب روسيه، موضوع خاصي است. کارشناسان، ناشران و علاقه مندان عادي به بحث هاي بي امان در اين مورد ادامه مي دهند. ولي کافي است به ارقام بازار مراجعه کنيم. اطاق کتاب روسيه فهرست پر فروش ترين کتابهاي سال اخير را منتشر کرد. مقام هاي اول از نظر تعداد عناوين و شمارگان به رمان هاي پليسي، عشقي و تخيلي (fantasy) اختصاص يافته است. در ميان نويسندگان مقام اول به خانم داريا دانستوا (99 عنوان با شمارگان جمعي 8991.5 هزار نسخه) رسيد. جالب توجه است که در اتحاد شوروي ميخاييل شولوخوف بيشتر از همه منتشر مي شد. جوآن رولينگ، نويسنده کتابها درباره هاري پوتر در مقام سوم (8 عنوان با شمارگان جمعي 2490 هزار نسخه) قرار گرفته است. بوريس زاخودر، نويسنده شوروي کتابها براي کودکان و نوجوانان با 26 عنوان کتاب و تيراژ جمعي 289 هزار نسخه در مقام بيستم قرار دارد.