نظافت و آراستگي - نظافت و آراستگی نسخه متنی

نظافت و آراستگي

آراستگي ظاهر

علي اصغر الهامي نيا ـ اخلاق اسلامي، ص198

انسان به اقتضاي فطرت، جوياي پاكيزگي، زيبايي، تميزي و آراستگي است، از ژوليدگي، پليدي، پلشتي و پريشاني نفرت دارد. از آنجا كه دين‌مقدس‌اسلام منطبق بر اين فطرت الهي است. به پيروانش دستور مي‌دهد تا همواره، مظاهر زشتي و پليدي و بوهاي بد و نفرت‌انگيز را از خود و محيط زندگي خويش دور سازند و خود را به ويژه هنگام برخورد با ديگران زينت كنند و با ظاهري آراسته و زيبا در معرض ديد همنوعان خود ظاهر شوند.

از نظر قرآن كريم، استعداد درك زيبايي از جمله مواهب فطري خداوند در روح آدمي است و وجود موجودات زيبا در جهان، پاسخي به اين خواسته فطري بوده و نعمتي از نعمت‌هاي گرانبهاي آفريدگار حكيم است.[1]

قرآن‌كريم در آيه‌اي[2] انسان‌ها را به آراستگي و برگرفتن زينت‌هاي خود، هنگام رفتن به مساجد دعوت مي‌كند (كه البته اين توصيه منحصر به آرايش‌ظاهري نبوده و زينت هاي معنوي مانند طهارت و تقوا را نيز شامل مي‌شود.) سپس در آيه بعد، حكم كلّي‌تري را بيان كرده و نظر كساني را كه به غلط آراستگي و زينت را، با دين و تعاليم آسماني مغاير مي‌پندارند، مردود مي‌شمارد.

«قُلْ مَنْ حَرَّمَ زينَهَ اللهِ الَّتي اَخْرَجَ لِعِبادِهِ وَ‌ الطّيِّباتِ مِنَ الرِّزقِ قُلْ هيَ لِلَّذينَ امَنوا...»[3]

(اي رسول!) بگو چه كسي زينت‌خدا را كه براي بندگان خود بيرون آورده و نيز روزي‌هاي پاكيزه را حرام كرده است؟

بگو: اين براي كساني است كه ايمان آورده‌اند.

پيشوايان عظيم‌الشأن اسلام نيز در اين جهت توصيه‌هاي ارزشمندي به پيروان خود دارند. امام علي ـ عليه السلام ـ فرمود:

«لِيَتَزَيَّنْ اَحَدُكُمْ لاَخيهِ الُمُسلمِ اِذا اَتاهُ كَما يَتَزَيّنُ لِلْغَريبِ الَّذي يُحبُّ اَنْ يَراهُ في اَحْسَنِ الهَيْئَه»[4]

آن گونه كه هر يك از شما خود را براي بيگانه‌اي مي‌آرايد كه دوست مي‌دارد او را در بهترين شكل ببيند، بايد براي برادر مسلمانش نيز خود را همان‌گونه بيارايد.

در سيره پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه وآله ـ نيز آمده است‌ كه هر گاه ايشان قصد خروج از منزل يا پذيرفتن كسي را داشت، موي سر خود را شانه مي زد، سر و وضع خود را مرتّب مي‌كرد، خويش را مي‌آراست و براي آنكه تصوير خود را ببيند در ظرف آبي مي‌نگريست وقتي علّت اين امور را پرسيدند، فرمود:

«اِنَّ اللهَ تَعالي يُحِبُّ مِنْ عَبْدِهِ اِذا خَرَجَ اِلي اِخوانِهِ اَنْ يَتَهَيَّأَ لَهُمْ وَ‌يَتَجَمَّلَ»[5]

خداوندمتعال دوست دارد، هنگامي كه بنده‌اش به سوي برادرانش مي‌رود، خود را براي ديدار آنان آماده كند و بيارايد.

هزينه‌اي كه آن حضرت براي تهيّه عطر و بوي‌خوش مصرف مي‌كرد، از هزينه خوراكش بيشتر بود و در شب تاريك قبل از آنكه با چشم ديده شود، از بوي خوشي كه از او در فضا پراكنده بود، شناخته مي‌شد.[6] از امام باقر ـ عليه السلام ـ نقل شده كه رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ از هر كوي و برزني كه عبور مي‌كرد. تا مدّتي بوي خوشي فضاي آنجا را معطر مي ساخت به گونه‌اي كه مردم مي‌فهميدند كه رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ از آن محل عبور كرده است.[7]

در تعاليم پيشوايان اسلام، در خصوص آراستگي ظاهر، توصيه‌هاي فراواني مطرح شده كه اين مختصر را گنجايش همه آنها نيست. از آن جمله است توصيه به پوشيدن لباس پاكيزه و آراسته، شانه‌زدن و مراقبت از موي سر و محاسن، تميز نگه داشتن بدن و زدودن موهاي زايد آن، كوتاه‌كردن‌ناخن و موي شارب و درون‌بيني و پرهيز از آنچه كه موجب نفرت و كراهت ديگران مي‌شود، از قبيل بوي بد دهان كه ناشي از مسواك نزدن و خلال نكردن دندان هاست.[8]

نتيجه آن كه اسلام، روي اصل آراستگي ظاهر (همچون آراستگي باطن) تأكيد كرده است. بنابراين، بايد توجه داشت كه اگر مسلماني با وضع آشفته و ظاهري زشت و پريشان در جامعه ظاهر شود، به خصوص اگر از نظر شغلي، وابستگي به حكومت اسلامي داشته باشد، وجود او يكي از وسايل تبليغ عليه اسلام خواهد بود. وارستگي از قيد ظواهر، هرگز به اين معنا نيست كه شخص خود را از هر گونه آرايش ظاهري محروم كند و بدين وسيله در نظر ديگران خوار و بي مقدار جلوه نمايد.

[1] . ر.ك: نحل (16)، آيات 5 ـ 6، حج (22). آيه 5، كهف (18)، آيه 7، صافّات، (37)، آيه 6، فصّلت (41) آيه 12، ملك (67) آيه 5؛ حجر (15)،‌ آيه 16؛ ق (50)، آيه 6.

[2] . «يا بني ادَمَ خُذُوا زينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدِ...» اي فرزندان آدم زينت و آرايش خود را در هر مسجدي برگيريد. (اعراف، آيه 31).

[3] . اعراف (76)، آيه 32.

[4] . بحارالانوار، ج 79، ص 298.

[5] . همان،‌ج 16، ص 249.

[6] . همان، ص 248.

[7] . بحارالانوار، ج 16، ص 249.

[8] . ر.ك: حليه المتقين، علا