زهد - زهد نسخه متنی

زهد

مفهوم و ماهيت زهد

احمد ديلمي و مسعود آذربايجاني ـ اخلاق اسلامي، ص 65

از نظر ارباب لغت زهد ورزيدن نسبت به يك چيز به مفهوم اعراض از آن شي و به مقدار اندكي از آن رضايت دادن است.[1] در فرهنگ عالمان اخلاق «زهد» عبارت است از اعراض قلبي و عملي از دنيا، مگر به مقداري كه آدمي بدان نياز ضروري دارد.

به عبارت ديگر زهد يعني روي گردانيدن از دنيا براي آخرت و از غير خداوند دل بريدن. از اين تعريف برمي آيد كه اولاً، زهد نسبت به كسي صادق است كه امكان تحصيل دنيا و برخورداري از آن را داشته باشد. ثانياً، روي برتافتن او از دنيا به دليل پستي و حقارت دنيا نسبت به آخرت باشد. هرگاه ترك دنيا به دليل عدم امكان تحصيل آن ويا به هدفي غير از رضايت خداوند و تحصيل آخرت باشد ـ مانند جلب رضايت و محبت مردم و يا به علت فرار از سختي و مشقت تحصيل آن ـ به آن «زهد» گفته نمي شود.[2]

ارزش زهد

نگاهي گذرا به تعابيري كه نسبت به زهدورزي در آيات و روايات وارد شده است و آثاري كه براي اين صفت نفساني بيان گرديده همگي بيانگر جايگاهي رفيع براي وارستگي و زهدورزي نسبت به دنيا در نظام اخلاقي اسلام است.

از جمله پيامبر خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: «زهدورزي در دنيا موجب راحتي دل وبدن است.»[3]

و فرمود: «كسي كه نسبت به دنيا زهد ورزد مصيبت ها بر او آسان گردد».[4]

امام صادق ـ عليه السّلام ـ نيز فرمود: «بي رغبتي به دنيا باعث فراغت قلب جهت پرداختن به آخرت مي گردد». [5]

و سرانجام آنكه پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ اعلام مي دارد:

«بدون بي رغبتي به دنيا، چشيدن شيريني ايمان بر دل هاي شما حرام خواهد بود».[6]