اجاره و رهن - اجاره و رهن نسخه متنی

اجاره و رهن

سئوال 1: از نظر شرعي به چه چيز رهن گفته مي‌شود؟

جواب: رهن آن است كه بدهكار مقداري از مال خود را نزد طلبكار بگذارد كه اگر طلب او را ندهد طلبش را از آن مال به دست آورد. (ر.ک توضيح المسائل امام خميني(ره)، م2300)

سئوال 2: راهن و مرتهن و مال مرهونه چه شرايطي بايد داشته باشند تا رهن به طور صحيحي واقع شود؟

جواب: بايد راهن و مرتهن مكلف و عاقل باشند، كسي آنها را مجبور نكرده باشد، شخص راهن بايد ممنوع از تصرف نباشد و مال مرهونه، بايد داراي خصوصيتي باشد كه بتوان در آن تصرف كرد، و همچنين بايد خريد و فروش آن صحيح باشد. (ر.ک توضيح المسائل امام خميني(ره)، م2309 و2303 و2304)

سئوال 3: مؤجر و مستأجر جهت اجاره بايد داراي چه شرايطي باشند؟

جواب: مؤجر و مستأجر بايد مكلف و عاقل باشند و به اختيار خودشان اجاره را انجام دهند و نيز بايد در مال خود حق تصرف داشته باشند. (ر.ک توضيح المسائل امام خميني(ره)، م2173)

سئوال 4: آيا لازم است عقد اجاره را به صيغه‌ي عربي خواند يا خير؟

جواب: مؤجر و مستأجر لازم نيست صيغه‌ي عربي بخوانند بلكه اگر مالك به كسي بگويد، ملك خود را به تو اجاره دادم و او بگويد قبول كردم، اجاره است و نيز اگر حرفي نزنند و مالك به قصد اينكه ملك را اجازه دهد، ‌آن را به مستأجر واگذار كند و او هم به قصد اجاره كردن بگيرد اجاره صحيح است. (ر.ک توضيح المسائل امام خميني(ره)، م2177)

سئوال 5: آيا كسي كه ملكي را اجاره مي‌كند مي‌تواند به ديگري اجاره دهد؟

جواب: اگر كسي خا نه يا مغازه و... را اجاره كند و صاحب ملك با او شرط كند كه فقط خود او از آنها ستفاده نمايد، مستأجر نمي‌تواند آن را به ديگري اجاره دهد و اگر شرط نكند مي‌تواند آن را به ديگري اجاره دهد.

(ر.ک توضيح المسائل امام خميني(ره)، م2180)

سئوال 6: مال مورد اجاره بايد داراي چه شرايطي باشد تا عقد اجاره صحيح واقع شود؟

جواب: مالي را كه اجاره مي‌دهند چند شرط دارد:

1) معين باشد.

2) مستأجر آن را ببيند، يا كسي كه آن را اجاره مي‌دهد طوري خصوصيات آن را بگويد كه كاملاً معلوم باشد.

3) تحويل دادن آن ممكن باشد.

4) آن مال به واسطه‌ي استفاده كردن از بين نرود.

5) استفاده كردن از آن مال ممكن باشد.

6) چيزي را كه اجاره مي‌دهد بايد مال خود او باشد و اگر مال كسي ديگري است، در صورتي صحيح است كه صاحبش رضايت دهد.
(ر.ک توضيح المسائل امام خميني(ره)، م2184)

سئوال 7: آيا استفاده از مال مورد اجاره مطلقاً جايز است يا بايد مقيد به شرايطي باشد؟ لطفاً بيان كنيد.

جواب: استفاده‌اي كه مال را براي آن اجاره مي‌دهند چهار شرط دارد:

1ـ آنكه حلال باشد، بنابراين اجاره دادن مغازه براي شراب فروشي و... باطل است.

2ـ پول دادن براي آن استفاده در نظر مردم بيهوده نباشد.

3ـ اگر چيزي را كه اجاره مي‌دهند چند استفاده دارد، ‌استفاده‌اي كه مستأجر بايد از آن ببرد معين نمايند.

4ـ مدت استفاده را معين نمايند يا عمل را معين كنند، ‌كافي است.

(ر.ک توضيح المسائل امام خميني(ره)، م2187)

سئوال 8: خانه‌اي كه غريب و زوار در آن منزل مي‌كنند و معلوم نيست چقدر در آن مي‌مانند، اگر قرار بگذارند مثلاً شبي 5 هزار تومان بدهند و صاحب خانه راضي شود، آيا استفاده از آن خانه اشكال دارد؟

جواب: خير اشكال ندارد. (ر.ک توضيح المسائل امام خميني(ره)، م2192)

سئوال 9: اگر كسي ملكي را اجاره كند و از آن استفاده نكند آيا بايد اجرت آن را بدهد؟

جواب: اگر مؤجر شيء مورد اجاره را تحويل دهد، اگر چه مستأجر تحويل نگيرد يا تحويل بگيرد و تا آخر مدت اجاره از آن استفاده نكند، بايد مال الاجاره آن را بدهد. (ر.ک توضيح المسائل امام خميني(ره)، م2196)

سئوال 10: اگر بعد از تمام شدن مدت اجاره معلوم شود كه اجاره باطل بوده حكم چيست؟

جواب: مستأجر بايد مال الاجاره را به مقدار معمول به صاحب ملك بدهد، مثلاً اگر خانه‌اي را يكساله به صد هزار تومان اجاره كند بعد بفهمد اجاره باطل بوده، چنانچه اجاره‌ي آن خانه معمولاً پنجاه هزار تومان است بايد پنجاه هزار تومان را بدهد. (ر.ک توضيح المسائل امام خميني(ره)، م2198)

سئوال 11: آيا با موت مؤجر يا مستأجر اجاره باطل مي‌شود؟

جواب: خير باطل نمي‌شود. (ر.ک توضيح المسائل امام خميني(ره)، م2215)

سئوال 12: اگر مؤجر يا مستأجر بفهمد كه مغبون شده آيا حق فسخ اجاره را دارد؟

جواب: چنانچه در موقع خواندن صيغه ملتفت نباشد كه مغبون است، مي‌تواند اجاره را بهم بزند. ولي اگر در صيغه‌ي اجاره شرط كنند كه اگر مغبون هم باشند حق بهم زدن معامله را نداشته باشند نمي‌توانند اجاره را بهم بزنند. (ر.ک توضيح المسائل امام خميني(ره)، م2208)

سئوال 13: اگر صاحب كار بنا را وكيل كند كه براي او كارگر بگيرد چنانچه بنا كمتر از مقداري كه از صاحب كار مي‌گيرد به كارگر بدهد، آن زيادي چه حكمي دارد؟

جواب: زيادي آن مبلغ بر شخص بنا حرام است و بايد آن را به صاحب كار بدهد. (ر.ک توضيح المسائل امام خميني(ره)، م2216)

سئوال 14: آيا اجاره دادن طلا و سكه بهار آزادي امكان دارد و يا خير؟

جواب: اجاره در موردي است كه عين باقي بماند و از منافع استفاده برده شود مثلاً گلوبندي يا گوشواره طلا را اجاره مي‌دهيد تا به عنوان زينت مورد استفاده قرار گيرد و پس از پايان اجراه خود آن را مسترد مي‌كنند اما سكه بهار آزادي، اگر چنين فايده‌اي داشته باشد اشكال ندارد اما گيرنده بخواهد آن را بفروشد و يا تبديل كند و سپس جايگزين و مشابه آن را بپردازد مورد اجاره نيست و باطل است. (حکم کلي برگرفته از توضيح المسائل امام خميني(ره)، م2184)

سئوال 15: اگر كسي پس از اتمام مدت اجاره بدون رضايت مالك ملك را در اختيار خود داشته باشد شرعاً صحيح است يا خير؟ و اگر كسي در مقابل تخليه وجهي را مطالبه كند چه حكمي دارد؟

جواب: پس از پايان مدت اجاره، مستأجر شرعاً موظف است مورد اجاره را تحويل مؤجر دهد و تصرف در آن بدون رضايت مالك غصب و حرام و موجب ضمان اجرت المثل مدت تصرف است، و گرفتن وجهي در مقابل تخليه محل، وجه شرعي ندارد. بلي ـ اگر شرطي در ضمن عقد اجاره شده باشد بايد طبق آن شرط عمل شود.

(ر.ک استفتائات امام خميني(ره)، ج2، ص194، س2 وص207، س30)

سئوال 16: خانه‌اي كه در گرو شخصي يا بانك مي‌باشد، به علت عدم پرداخت بهره و نزول، مي‌تواند به مالكيت شخص يا بانك درآورند؟

جواب: بهره را حق ندارند، و نمي‌توانند در مقابل آن، خانه را تملك نمايند. (ر.ک استفتائات امام خميني(ره)، ج2، ص303، س2)

سئوال 17: آيا در اخذ عين مرهونه همين مقدار كه در اين زمان معمول است كه سند را از طريق اداره‌ي ثبت اسناد توقيف مي‌كنند كافي است يا خير؟

جواب: در قبض عين مرهونه بايد عين تحت استيلاء مرتهن واقع شود و مجرد توقيف سند قبض نيست.

(ر.ک استفتائات امام خميني(ره)، ج2، ص305، س6)

سئوال 18: اگر كسي محل كسبي را اجاره كرده باشد و در آنجا مشغول به كسب مشروع باشد، آيا قبل از انقضاي مدت اجاره مالك يا كسي ديگر مي‌تواند مزاحم او شده و محل كسب را از او بگيرد يا نه؟

جواب: در اثناي مدت اجاره مالك بدون حق فسخ نمي‌تواند از مستأجر درخواست تخليه محل كند.

(ر.ک استفتائات امام خميني(ره)، ج2، ص194، س1)

سئوال 19: آيا پرداخت وديعه اصولاً از ديدگاه شرع مقدس صحيح است يا خير؟ و بايد عرض كنم كه چون اجاره‌ها سرسام‌آور شده و حقير نمي‌توانم از محل حقوق دريافتي اجاره پرداخت كنم و از اين گذشته از پولي كه دارم نمي‌توانم استفاده‌اي نمايم و نمي‌توانم با اين قيمت فعلي خانه‌اي بخرم آيا ميتوانم به طور وديعه اين پول را به مؤجر بدهم يا خير؟

جواب: كم كردن مال الاجاره اگر به حساب پولي باشد كه به مؤجر سپرده‌ايد حكم ربا را دارد.

(ر.ک استفتائات امام خميني(ره)، ج2، ص206، س26)

سئوال 20: آيا اجاره گرفتن از جواز كسب جايز است؟

جواب: جواز اجاره ندارد ولي در صورتي كه مطابق مقررات دولت اسلامي باشد و استفاده مستأجر از اجازه‌ي ديگري قانوني باشد صاحب جواز مي‌تواند در مقابل استفاده‌ي ديگري از جواز مطالبه‌ي پولي بكند.

(ر.ک استفتائات امام خميني(ره)، ج2، ص210، س39)

سئوال 21: اگر انسان براي ظالمي كار كند كه نفس كار مباح باشد ـ مثل كشاورزي و دامپروري ـ حكم آن و اجرتي كه دريافت مي‌دارد از نظر شرعي چگونه است؟

جواب: اگر در مقابل كار حلال اجرت مي‌گيرد، حلال است. (ر.ک استفتائات امام خميني(ره)، ج2، ص211، س41)