اقسام نماز - اقسام نماز نسخه متنی

اقسام نماز

نماز جمعه

سؤال 1: کيفيت خواندن نماز جمعه چگونه است؟

جواب: نماز جمعه دو رکعت است که قنوت رکعت اول قبل از رکوع و قنوت رکعت دوم بعد از رکوع مي باشد.

(ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 877)

سؤال 2: اينکه مي گويند نماز جمعه واجب تخييري است يعني چه؟

جواب: يعني شخص مي تواند نماز جمعه بخواند و يا بجاي آن نماز ظهر بخواند. (ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 887)

سؤال 3: اگر امام جمعه گفتارش با عملش يکي نباشد اقتدا کردن به او در نماز جمعه باز واجب است؟

جواب: يکي از شرايط اقتدا به امام جماعت و جمعه عدالت او است. بنابراين اگر او را عادل مي دانستيد و اکنون شک در عدالت او داريد اقتدا جايز است و اگر يقين به عدم عدالت او داريد نمي توانيد اقتدا نمائيد. (ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 873)

سؤال 4: فاصله تعيين براي نماز جمعه، براي نماز جمعه شيعيان است يا شامل اهل سنت هم مي شود؟

جواب: فاصله بين دو نماز جمعه شيعه نبايد کمتر ازحد تعيين شده باشد. و وجود نماز جمعه اهل تسنن در بلد مضر به صحّت نماز جمعه شيعيان نيست. (ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 886)

سؤال 5: کسي که بدون عذر در نماز جمعه شرکت نکند از نظر آيت الله بهجت چه حکمي دارد؟

جواب: به نظر حضرت آيت الله بهجت نماز جمعه واجب تخييري است يعني اگر کسي آن را بجاي آورد کفايت از نماز ظهر مي کند و اگر نخواهد بايد نماز ظهر را بخواند. (ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 905)

سؤال 6: اگر کسي در رکعت دوم نماز جمعه رسيد وظيفه اش چيست؟

جواب: مي تواند به امام جمعه اقتدا نمايد و رکعت بعدي نماز را به صورت فرادا بجا آورد.

(ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 907)

سؤال 7: آيا نماز جمعه مسافر صحيح است؟

جواب: بلي، صحيح است. (ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 874)

سؤال 8: آيا اقامه نماز جمعه براي امام جماعت، اذن از حاکم شرع لازم دارد؟

و آيا قصد اقامت براي امام مسافر لازم است؟

و اگر امام جماعت در خطبه آنچه که واجب است، انجام ندهد؛ ديگران مي توانند به او اقتدا کنند و اين نماز کفايت از نماز ظهر مي کند يا نه؟

جواب: منصب امامت جمعه بدون نصب وليّ امر مسلمين ثابت نمي شود و امامت جمعه براي مسافر جايز نيست و تا احراز تعمّد ترک واجب، نشود، اقتدا و اکتفا به نماز جمعه مانعي ندارد. (ر.ک: استفتائات امام خميني (ره)، ج 1، ص 268، س 440)

سؤال 9:

اگر کسي نتوانست خطبه هاي نماز جمعه را درک کند و فقط به نماز جمعه برسد و اقتدا کند آيا از نماز ظهر کفايت مي کند؟

جواب: کفايت مي کند. (ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 888)

سؤال 10: اگر کسي به يکي يا دو خطبه نماز جمعه نرسد و يا در آنجا باشد و متوجه خطبه ها نشود و يا در بين خطبه ها حرف بزند، آيا بايد نماز ظهر را هم بخواند؟

جواب: اگر به نماز جمعه اقتدا کرده و آن را بجا آورده لازم نيست نماز ظهر را بخواند.

(ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 888)

سؤال 11: در نماز جمعه، وقتي که امام مشغول خطبه خواندن است، برگشتن به چپ و راست، يا حرف زدن در بين خطبه چه حکمي دارد؟

جواب: مانعي ندارد ولي نبايد موجب فوات فايده خطبه شود. (ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 888)

سؤال 12: اگر در دو خطبه نماز جمعه، سوره آخر خطبه خوانده نشود، نماز چه حکمي پيدا مي کند؟

جواب: اگر سهوا يا نسيانا باشد مانع ندارد و نماز صحيح است. (ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 878)

سؤال 13: آيا هم زمان با نماز جمعه مي توان نماز ظهر و عصر خواند؟

جواب: نماز جمعه واجب تخييري است و خواندن نماز ظهر در وقت اقامه جمعه اشکال ندارد.

(ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 871)

نماز آيات

سؤال 1: چگونگي خواندن نماز آيات را توضيح دهيد و طي چه عواملي واجب مي گردد؟

جواب: نماز آيات در موقع واقع شدن آيات الهي از قبيل: زلزله، خسوف، کسوف، و... واجب مي شود و يکي از شيوه هاي خواندن اين نماز به طريق زير است:

نماز آيات دو رکعت است که هر رکعت پنج رکوع دارد، در رکعت اول پس از تکبيره الاحرام، حمد را بخوانيد و يک سوره را پنج قسمت کنيد و پس از خواندن قسمت اول آن به رکوع برويد و پس از رکوع اول فقط قسمت دوم سوره را بخوانيد و به رکوع برويد و همين طور تا سوره تمام شود سپس به سجده برويد و پس از دو سجده رکعت دوم را نيز مانند رکعت اول بجاي آوريد.

(ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 841 و 848، م 1491 و 1507)

سؤال 2: در مناطقي که زلزله مي آيد بعدا پس لرزه هائي هم مي آيد آيا اينها هم نماز دارند يا خير؟

جواب: اگر پس لرزه ها در محل قابل احساس باشد و زلزله مستقلي به حساب آيد نماز آيات دارد.

(ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 852، استفتائات رهبري، س 731)

سؤال 3: کساني که در موقع ماه يا خورشيد گرفتگي متوجه اين پديده نشوند آيا باز نماز آيات بر آنهات واجب است يا خير؟

جواب: اگر کسي در موقع گرفتن ماه و خورشيد متوجه اين پديده نشود و پس از آن متوجه گردد، اگر تمام ماه يا خورشيد گرفته بوده نماز آيات بر او واجب است و در غير اين صورت واجب نيست. (ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 545، م 1499)

سؤال 4: آيا نماز آيات واجب فوري است يا با تأخير هم مي شود خواند؟

جواب: پس از وقوع آيت (زلزله، ماه گرفتگي، خورشيد گرفتگي و...) نماز آيات را بايد فورا بجاي آورد و در صورت تأخير در بعضي موارد قضا مي شود. (ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 545، م 1500)

سؤال 5:

اگر از سن 15 سالگي تاکنون نمازهاي آيات زيادي بر ما واجب شده است و ندانيم چه ميزان است، چگونه بايد قضا کنيم؟

جواب: به تعدادي که يقين داريد بجا آوريد. (ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 781، م 1383)

سؤال 6: اگر از چيزهائي که نماز آيات براي آنها واجب است بيشتر از يکي اتفاق بيفتد، انسان بايد در اين گونه مواقع چه کند؟

سؤال: شخص مکلّف است براي هر يک از آنها يک نماز آيات بخواند، مثلا اگر خورشيد بگيرد و زلزله هم بشود، بايد دو نماز آيات خواند. (ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 841، م 1492)

سؤال 7: اگر آيتي در شهري اتفاق بيفتد آيا علاوه بر وجوب نماز آيات بر ساکنان اين شهر، مثلا بر ساکنان شهر همجوار هم واجب است؟

جواب: چيزهايي که نماز آيات براي آنها واجب است، در هر شهري اتفاق بيفتد، فقط مردم همان شهر بايد نماز آيات بخوانند و بر مردم جاهاي ديگر واجب نيست، ولي اگر مکان آنها بقدري نزديک باشد که با آن شهر يکي حساب شود، نماز آيات بر آنها هم واجب مي شود. (ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 842، م 1494)

سؤال 8: کسي که در تعداد رکوع ها شک کند، چه بايد بکند؟ لطفا حکم او را بيان کنيد؟

جواب: اگر شخص مکلّف مثلا شک کند که در رکوع آخر رکعت اول است يا دررکوع اول رکعت دوّم، و فکرش به جائي نرسد، نمازش باطل است. ولي اگر مثلا شک کند که چهار رکوع انجام داده يا پنج رکوع، چنانچه براي رفتن به سجده خم نشده، بايد رکوعي را که شک دارد به جا آورده يا نه، را به جا آورد. و اگر براي رفتن به سجده خم شده، بايد به شک خود اعتنا نکند. (ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 850، م 1514)

نماز عيد فطر و قربان

سؤال 1: اگر مي شود کيفيت قرائت نماز عيد فطر و قربان را توضيح دهيد؟

جواب: نماز عيد فطر و قربان دو رکعت است که در رکعت اول بعد از خواندن حمد و سوره، بايد پنج تکبير بگويد، و بعد از هر تکبير يک قنوت بخواند و بعد از قنوت پنجم تکبير ديگري بگويد و به رکوع رود و دو سجده بجا آورد و برخيزد و در رکعت دوم چهار تکبير بگويد و بعد از هر تکبير قنوت بخواند و تکبير پنجم را بگويد و به رکوع رود و بعد از رکوع دو سجده کند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد. (ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 853، م 1519)

سؤال 2: آيا نماز عيد فطر يا قربان وقت معيني دارد يا خير؟

جواب: وقت نماز عيد فطر و قربان از اول آفتاب روز عيد است تا ظهر آن روز.

(ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 853، م 18-1517)

سؤال 3: اگر کسي در تکبير و قنوت هاي نماز عيد و قربان شک کند چه راه حلي قرار داده شده است؟

جواب: اگر از محل آن تجاوز نکرده است بنا را بر اقل بگذارد واگر بعد معلوم شود که گفته بوده اشکالي ندارد.

(ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 857، م 1529)

سؤال 4: اگر بعضي از اجزاء نماز عيد را کسي فراموش کند چه حکمي دارد؟

جواب: اگر اين شخص مکلّف قرائت يا تکبيرات يا قنوت ها را فراموش کند و بجا نياورد، نمازش صحيح است. ولي اگر رکوع يا دو سجده يا تکبيره الاحرام را فراموش کند نمازش باطل مي شود. (ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 857، م 2-1531)

سؤال 5: آيا نماز عيد فطر و قربان واجب است يا مستحب؟

جواب: نماز عيد فطر و قربان در زمان حضور امام _ عليه السلام _ واجب است و بايد به جماعت خوانده شود و در زمان ما که امام _ عليه السلام _ غايب است، مستحب مي باشد. (ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 852، م 1516)

نماز استيجاري

سؤال 1: اجير کردن به چه معنا است؟ و آيا اجير گرفتن براي مردگان تنها متصور است يا خير؟

جواب: بعد از مرگ انسان، مي شود براي نماز و عبادتهاي ديگر او که در زندگي به جا نياورده، ديگري را اجير کنند يعني به او مزد دهند که آنها را به جا آورد، و اگر کسي بدون مزد هم آنها را بخواند صحيح است.

البته انسان مي تواند براي بعضي از کارهاي مستحبي و نه واجب مثل زيارت قبر پيغمبر _ صلي الله عليه و آله و سلم _ و امامان _ عليهم السلام _ از طرف زندگان نيز اجير شود. (ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 859، م 4-1533)

سؤال 2: آيا فرد مجرد مي تواند براي نمازهاي قضاي ميّتي اجير شود يا اينکه اجير بايد متأهل باشد؟

جواب: هر کس قضاي نماز او را به طور صحيح بجاي آورد مانعي ندارد و مجرد و متأهل بودن شرط نيست.

(ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 861، 1538)

سؤال 3: آيا مي شود نماز استيجاري را به جماعت خواند؟

جواب: بلي، مأموم مي تواند نماز استيجاري را با جماعت بخواند اما اگر امام جماعت بخواند نماز استيجاري را به جماعت بخواند بايد يقين داشته باشد که نماز قضاي مذکور احتياطي نيست بلکه قضاي يقيني است.

سؤال 4: شخصي براي خواندن نماز قضاي يک سال ميتي اجير شده است، آيا بايد ترتيب بين نمازهاي يوميه رعايت شود يا خير مي توان چندين نماز صبح يا مغرب پشت سر هم خواند؟ (مقلد آقاي لنکراني)

جواب: به نظر حضرت آيت الله لنکراني اگر نحوه قضا شدن نمازها را بداند بايد رعايت ترتيب را بنمايد و الا رعايت ترتيب بين نمازهاي ظهر و عصر از يک روز و نيز مغرب و عشا لازم است. (جامع المسائل، ج 1، ص 384)

سؤال 5: اينجانب مقداري نماز و روزه استيجاري گرفته ام و هنوز موفق نشده ام همه آن را به جا آورم و از کساني که گرفته ام، بعضي وقت آن را مشخص ننموده اند و بعضي مشخص کرده اند که مثلا ان شاء الله تا سه ماه تعطيلي آن را تمام کنيد و بنده نتوانسته ام. خواهشمندم تکليف بنده را مشخص کنيد و روزه ها را که گرفته ايم ولي خارج از وقت موعود، حکم بنده چيست؟

جواب: از کساني که تعيين کرده اند براي انجام آن مجددا اجازه بگيريد و آنچه در خارج وقت و بودن اجازه مجدد انجام داده ايد صحيح و مبرء ذمّه ميت مي باشد اما مستحق اجاره آن نيستيد، بلي اگر دهندگان وجه اجازه دهند مانعي ندارد.

( ر.ک: جامع المسائل آيه الله فاضل، ج2، ص 152، س 409)

سؤال 6: آيا براي نماز استيجاري ميت بايد از ثلث مال او برداشت يا از کل ما ترک ميت؟

جواب: اگر وصيت کرده و ورثه اجازه بدهند از کل مال برداشته مي شود و الا از ثلث مال برداشته مي شود.

(ر.ک: توضيح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 867، م 1549)

سؤال 7: اگر کسي خودش نماز قضا داشته باشد مي تواند نماز استيجاري بگيرد؟

جواب: اشکالي ندارد. (ر.ک: استفتائات امام خميني (ره)، ج 1، ص 192، س 232)

سؤال 8: کسي که نماز استيجاري مي خواند بايد طبق نظر مرجع خودش اقامه نظر کند يا مرجع متوفي؟

جواب: بايد مطابق نظر مرجع خود عمل کند. مگر آن که در ضمن اجاره شرط شده باشد که به نحو خاصي بجاي آورد و آن شرط به نظر مرجع تقليد خودش هم مبطل نماز نباشد.

سؤال 9: اگر شخص اجير عبادتي را انجام و ثواب آن را به روح او هديه کند کفايت مي کند؟

جواب: اجير بايد خود را به جاي ميت فرض کند و عبادتهاي او را قضا نمايد و اگر عملي را انجام دهد و ثواب آن را براي او هديه کند، کافي نيست.

سؤال 10: اگر کسي را که براي نمازهاي ميت اجير کرده اند، اگر پيش از تمام کردن نمازها بميرد و اجرت همه آنها را گرفته باشد چه حکمي براي او متصور است؟

جواب: چنانچه شرط کرده باشند که تمام نمازها را خودش بخواند، بايد اجرت مقداري را که نخوانده از مال او به وليّ ميّت بدهند، مثلا اگر نصف آنها را نخواند، بايد نصف پولي را که گرفته از مال او به وليّ ميّت بدهند، و اگر شرط نکرده باشند، بايد ورثه اش از مال او اجير بگيرند، اما اگر مال نداشته باشد بر ورثه او چيزي واجب نيست.

نمازهاي مستحب

سؤال 1: آيا نمازهاي مستحب تعداد مشخصي دارند؟ از بين اين نمازها چه نمازهائي بيشتر سفارش شده است؟

جواب: نمازهاي مستحبي زياد است و عدد مشخصي ندارد و به اين گونه نمازها نافله مي گويند و از بين نمازهاي مستحبي به خواندن نافله هاي شبانه روز بيشتر سفارش شده است که آن نمازها در غير روز جمعه سياسي و چهار رکعتند.

سؤال 2: نوافل شبانه روز چند رکعت است؟

جواب: نوافل شبانه روز سياسي و چهار رکعت است که هشت رکعت آن نافله ظهر است و هشت رکعت نافله عصر، و چهار رکعت نافله مغرب، و دو رکعت نافله عشاء و يازده رکعت نافله شب، و دو رکعت نافله صبح مي باشد و چون دو رکعت نافله عشاء را بنا بر احتياط واجب بايد نشسته خواند، يک رکعت حساب مي شود. ولي در روز جمعه بر شانزده رکعت نافله ظهر و عصر، چهار رکعت اضافه مي شود.

سؤال 3: وقت نوافل يوميه به چه صورتي است لطفا توضيح دهيد؟

جواب: نافله ظهر پيش از نماز ظهر خوانده مي شود و وقت آن از اول ظهر تا موقعي که آن مقدار از سايه که بعد از ظهر پيدا مي شود، به اندازه دو هفتم شاخص شود، نافله عصر پيش از نماز عصر خوانده مي شود و وقت آن تا موقعي است که آن مقدار از سايه شاخص که بعد از ظهر پيدا مي شود، به چهار هفتم برسد، وقت نافله مغرب بعد از تمام شدن نماز مغرب است تا وقتي که سرخي طرف مغرب که بعد از غروب کردن آفتاب در آسمان پيدا مي شود از بين برود، وقت نافله عشا بعد از تمام شدن نماز عشا تا نصف شب است و بهتر است بعد از نماز عشا بلافاصله خوانده شود، نافله صبح پيش از نماز صبح خوانده مي شود و وقت آن بعد از گذشتن از نصف شب به مقدار خواندن يازده رکعت نماز شب است، وقت نافله شب از نصف شب است تا اذان صبح و بهتر است نزديک اذان صبح خوانده شود.

سؤال 4: وقت نماز غفيله از چه وقتي شروع و پايان مي يابد و کيفيت خواندن آن را بيان فرمائيد.

جواب: نماز غفيله بين نماز مغرب و عشا خوانده مي شود و وقت آن بعد از نماز مغرب است تا وقتي که سرخي طرف مغرب از بين برود و در رکعت اول آن، بعد از حمد بايد به جاي سوره، اين آيه را بخوانند:

و ذا النون اذ ذهب مغاضبا فظنّ ان لن نقدرعليه فنادي في الظلمات ان لا اله الا انت سبحانک اني کنت من الظالمين فاستجبنا له و نجيناه من الغم و کذلک ننجي المؤمنين. و در رکعت دوم بعد از حمد به جاي سوره اين آيه را بخوانند:

و عنده مفاتح الغيب لا يعلمها الّا هو و يعلم ما في البر و البحر و ما تسقط من ورقه الّا يعلمها و لا حبه في ظلمات الارض و لا رطب و لايابس الّا في کتاب مبين.

و در قنوت آن بگويند: اللهم اني اسالک بمفاتح الغيب التي لا يعلمها الا انت ان تصلي علي محمد و آل محمد و ان تفعل بي کذا و کذا، و به جاي کلمه کذا و کذا حاجتهاي خود را بگويند. و بعد بگويند: اللهم انت وليّ نعمتي و القادر علي طلبتي تعلم حاجتي فاسئلک بحق محمد و آل محمد عليه و عليهم السلام لمّا قضيتها لي.

سؤال 5: برخي نمازهاي مستحبي هستند که طبق روايات تمام گناهان آمرزيده مي شوند. آيا خواندن اينگونه نمازها واقعا تاکيد شده است، يعني در زمان پيامبر _ صلي الله عليه و آله و سلم _ سفارش شده اند؟

لطفا اگر مي توانيد يک نمونه از طرز انجام اين نماز را بفرمائيد.

جواب: نمازهاي مستحبي مختلفي وارد شده است که به بعضي از آنها در کتاب مفاتيح الجنان اشاره شده است. اما آمرزش گناهان توسط خداوند رحمان و رحيم مشکلي ندارد، مهم آن است که شخص واقعا از گناه توبه کند و قصد بازگشت به گناه نداشته باشد که خداوند وعده فرموده است که توبه پذير است و گناهان را مي آمرزد.

سؤال 6: آيا نماز غفيله کفايت از نافله مغرب مي کند يا خير؟

جواب: گر چه نماز غفيله يک نماز مستحب مستقل است و جزء نمازهاي نافله روزانه نيست، اما عده اي از فقها فرموده اند: مي توان نافله مغرب را به کيفيت نماز غفيله بجا آورد و دو رکعت از نافله مغرب را به آن اکتفا نمود.

ساير نمازها

سؤال 1: نماز تحيت چگونه است و چه مواقعي خوانده مي شود؟

جواب: مستحب است کسي که داخل مسجد مي شود قبل از اجام هر کاري دو رکعت نماز به نيت تحيت مسجد بجا آورد.

سؤال 2: نماز تبرعي چه نوع نمازي است لطفا توضيح دهيد؟

جواب: اگر شخصي بدون آن که اجرتي دريافت دارد نماز قضاي ميتي را بخواند و يا نماز مستحبي به نيابت کسي بجاي آورد آن را نماز تبرعي مي گويند.

سؤال 3: نماز وتر چيست؟ و چگونه و چه موقع خوانده مي شود؟

جواب: نماز وتر يک رکعت است که پس از نماز شفع و بعد از نمازهاي نافله شب خوانده مي شود اين نماز هم با حمد و سوره دلخواه و رکوع و دو سجده و پس از آن تشهد و سلام بجا آورده مي شود.

سؤال 4: اگر يک نفر که در دريا است و نتواند نماز بخواند چه بايد بکند؟

جواب: به هر حال مي تواند نماز بخواند و هر يک از اعمال را که نتوانست انجام دهد ساقط مي شود.

سؤال 5: در نماز ميّت در جائي که مي فرمايند: «و انت خير منزول (به) يا (بها)» مرجع ضمير به يا بها چيست؟ و يا کيست؟

جواب: ضمائر مذکر مي تواند به لحاظ شخص و نعش و بدن باشد و ضمائر مؤنث به لحاظ جثه و جنازه و اگر بداند ميت مذکر يا مؤنث است مي تواند به لحاظ خود ميت هم ضمير را مذکر يا مؤنث بياورد.

(به عروه الوثقي، کيفيت صلاه ميت _ مسأله 5 مراجعه کنيد).