تقليد - تقلید نسخه متنی

تقليد

سئوال 1: تقليد يعني چه؟

جواب: عمل به احكام دين طبق نظر مجتهد واجد شرايط را تقليد مي‌گويند. بنابراين: همان طور كه در همه علوم اگر سئوالي داشته باشيم و مشكلي پيش آيد به متخصص مراجعه مي‌كنيم و مطابق نظر او عمل مي‌كنيم. مثل مراجعه به پزشك در بيماري. اگر در علوم ديني و احكام شرعي مشكل داشته باشيم بايد به متخصصين آن، كه مجتهدين هستند مراجعه نمائيم. (ر.ک توضيح المسائل امام خميني(ره), م2)

سئوال 2: شخص مكلف چگونه مي‌تواند از مرجع تقليد، تقليد نمايد؟

جواب: انسان وقتي به سن تكليف رسيد واجب است يكي از مراجع معظم تقليد را به عنوان مجتهد و مرجع خود انتخاب و طبق فتواي ايشان به وظيفه‌ي خود عمل نمايد. بنابراين فتواي مرجع تقليد را مي‌توانيد با مطالعه‌ي رساله‌ي توضيح المسائل ايشان به دست آ‌وريد. (ر.ک توضيح المسائل امام خميني(ره), م5)

سئوال 3: چرا بايد از مرجع تقليد، تقليد كنيم؟ آيا خود به تنهايي مي‌توانيم احكام شرعي را بدون تقليد، به دست آوريم؟

جواب: تقليد از مرجع تقليد براي به دست آوردن تكليف شرعي است، بنابراين اگر كسي خودش مجتهد باشد و بتواند به احكام الهي دسترسي پيدا كند و يا با احتياط در آراء فقهاء يقين به عمل به وظيفه شرعي خود داشته باشد نياز به تقليد ندارد، اما چون رسيدن به درجه‌ي اجتهاد و يا عمل به احتياط براي همه‌ي مردم ممكن نيست بايد به مجتهدي كه متخصص در امور ديني است مراجعه نمايد و وظيفه‌ي شرعي خود را مطابق نظر او انجام دهد. (ر.ک توضيح المسائل امام خميني(ره), م1)

سئوال 4: اصولاً از چه مجتهدي بايد تقليد كرد و راهها و ملاك‌هاي شناسائي مجتهد اعلم چيست؟

جواب: تقليد از مجتهد جامع الشرايطي صحيح است كه از جمله شرايط آن عدالت است (و عدالت به عدم ارتكاب مجتهد به گناه كبيره و عدم اصرار بر گناه صغيره حاصل مي‌شود). بنابراين، اگر كسي عادل نباشد نمي‌توان از او تقليد كرد و آنچه گفته شده آن است كه بين مجتهدين عادل، اعلم را پيدا كنيد. و در پاسخ به قسمت دوم سئوال بايد گفت كه يا شخص بايد خود اهل تشخيص باشد و يا دو نفر خبره‌ي عادل، اعلميت يكي از مجتهدين را گواهي كنند به شرطي كه دو نفر عادل ديگر با گفته‌ي آنها مخالفت نداشته باشند و يا عده‌اي از اهل علم كه مي‌توانند مجتهد و اعلم را تشخيص دهند و از گفته‌ي آنها اطمينان حاصل گردد، مجتهد بودن يا اعلم بودن كسي را تصديق كنند. (ر.ک توضيح المسائل امام خميني(ره), م2 و3)

سئوال 5: تشخيص اعلم با عنايت به وسعت مسائل فقهي و مشقت تشخيص عدالت آقايان مراجع و اختلاف نظر علماي عادل نسبت به معرفي اعلم اعدل، مسأله تقليد در زمان ما چگونه قابل حل است؟

جواب: اگر يقين به اعلميت مجتهدي پيدا كرديد بايد از او تقليد نمائيد و چنانچه يقين به اعلميت مجتهد خاصي پيدا نشد با احتمال اعلميت هم مي‌توان تقليد نمود و چنانچه بعداً يقين به اعلميت مجتهد ديگري پيدا شد عدول مانعي ندارد.

(ر.ک توضيح المسائل امام خميني(ره), م4)

سئوال 6: چگونه مي‌توان مرجع تقليد خود را عوض كرد در صورتي كه هر دو مرجع در قيد حيات باشند؟

جواب: عدول از مرجع تقليد زنده به مرجع تقليد زنده ديگر در صورتي كه مرجع دوم اعلم باشد، لازم است، و اگر مرجع دوم اعلم نباشد خلاف احتياط وجوبي و به نظر برخي از فقهاء جايز نيست هر چند برخي عدول به مساوي را جايز مي‌دانند.

سئوال 7: اگر فردي از مرجعي تقليد كند آيا مي‌تواند در بعضي از موارد به مرجع ديگري رجوع كند و از رساله او استفاده نمايد؟ مانند حكم نماز و روزه دانشجوي غير بومي؟

جواب: اگر مرجع تقليد شما در مسأله‌ي نماز و روزه دانشجو احتياط نموده و فتوا نداده باشد مي‌توانيد در اين مسأله‌ي احتياطي به مرجع ديگري رجوع نمائيد و همچنين است اگر مرجع تقليد شما و مرجع ديگري از حيث اعلميت مساوي باشند در بعضي از مسائل عمل نكرده مي‌توانيد از مرجع دوم تقليد نمائيد.

(ر.ک توضيح المسائل امام خميني(ره), م2 و استفتائات جديد امام خميني(ره), ج1,س8)

سئوال 8: بعضي از زنان و مردان پير تا به حال مرجع تقليدشان را به علت عدم آگاهي لازم، نشناخته‌اند، حال چگونه بايد در مسأله تقليد عمل نمايند؟

جواب: بايد در حد مقدور تحقيق نمايند و مرجع تقليد اعلم را براي خود انتخاب نمايند و از او تقليد كنند و يا اگر به تحقيق كسي كه از او مطئن هستند، اطمينان حاصل نمايند، مي‌توانند از مرجع تقليدي كه آنها معرفي مي‌كنند، ‌تقليد نمايند.

سئوال 9: آيا تقليد ابتدايي از ميت جايز است؟ حال اگر شخصي در زمان حيات مرجعي از او تقليد مي‌كرده است، اكنون مي‌توان بر تقليد از مرجع ميت باقي بماند؟

جواب: تقليد ابتدايي از ميت جايز نيست ـ در جواب سئوال دوم بايد گفت كه شما مي‌توانيد با رجوع به يك مجتهد زنده اعلم و عمل به گفته‌ي او در مسأله‌ي بقاء بر تقليد از مرجعي كه ميت است و از او تقليد مي‌كرده‌ايد، بر تقليد خود باقي باشيد. (ر.ک توضيح المسائل امام خميني(ره), م9)

سئوال 10: آيا كسي كه مقلد مقام معظم رهبري است مي‌تواند از رساله‌ي عمليه‌ي امام راحل ـ ره ـ استفاده نمايد؟

جواب: براي کسي که مقلد امام _ رحمه الله _ مي باشد بقاء بر تقليد ايشان و عمل به فتواي ايشان جايز مي باشد اما کساني که باقي بر تقليد ايشان نيستند يا مقلد ابتدائي هستند بايد به معظم له رجوع کنند و نمي توانند از فتواي امام _ رحمه الله _ استفاده نمايند. (ر.ک توضيح المسائل دوازده مرجع, ج1, ص37, استفتائات مقام معظم رهبري)

سئوال 11:

آيا امكان دارد فهرست مراجعي كه جامعه مدرسين حوزه علميه قم براي تقليد مقلدين اعلام كرده است را معرفي نمائيد؟

جواب: مراجع تقليد زنده عبارتنداز: آيات عظام بهجت، تبريزي، خامنه‌اي، زنجاني، سيستاني، فاضل لنكراني، صافي گلپايگاني، مكارم شيرازي، وحيد خراساني و...

سئوال 12: شخصي مدتي بدون تقليد عمل مي‌كرده، بعد متوجه شده كه بايد تقليد مي‌كرده، حال كيفيت و حكم اعمال سابقش را نمي‌داند كه آيا صحيح است يا خير؟

جواب: اعمال كسي كه مدتي را بدون تقليد گذرانده است در صورتي صحيح است كه:

الف) عمل او مطابق با احتياط باشد.

ب) عمل او مطابق حكم واقعي شرعي باشد.

ج) عمل او مطابق نظر مرجعي باشد كه لازم بوده است از او تقليد كند و يا مطابق نظر مرجع تقليد فعلي او باشد. (ر.ک توضيح المسائل دوازده مرجع ج1 , م14 و ص32 استفتائات مقام معظم رهبري,س7)

سئوال 13: اگر كسي در عدالت اعلم شك داشته باشد آيا مي‌توند بر تقليد خود باقي بماند؟

جواب: خير ـ يكي از شرايط مرجع تقليد عدالت مي‌باشد كه انسان بايد احراز عدالت كند، كه در غير اين صورت نمي‌تواند تقليد كند. بله، اگر پس از احراز عدالت شك در بقاء عدالت داشته باشد، لازم نيست به شك اعتنا كند و مي‌تواند تقليد را ادامه دهد.

سئوال 14: پسران و دختران از چه سالي مكلف مي‌شوند و خود را براي تقليد آماده مي‌كنند؟

جواب: سن بلوغ پسران 15 سال قمري است يعني از 15 سال شمسي 163 روز و 6 ساعت كمتر است و سن بلوغ دختران 9 سال قمري است يعني از 9 سال شمسي 97 روز و 22 ساعت و 48 دقيقه كمتر است.

(ر.ک جامع المسائل آيت الله فاضل لنکراني)

سئوال 15: فردي كه قبل از رسيدن به سن تكليف برابر فتواي امام ـ ره ـ عمل مي‌نموده و در زمان رسيدن به سن تكليف امام ـ رحمه الله ـ ارتحال فرمودند آيا مي‌تواند از امام تقليد كند يا خير؟

جواب: بنابر نظر مقام معظم رهبري اگر تقليد شخص غير بالغ از مجتهد جامع الشرايط به نحو صحيح محقق شده باشد تقليد وي در زمان حيات مجتهد براي باقي ماندن بعد از بلوغ بر تقليد همان مجتهد بعد از فوتش كافي است. (ر.ک توضيح المسائل دوازده مرجع, ص34, س21, فتواي مقام معظم رهبري)

سئوال 16: آيا تبعيض در تقليد را جايز مي‌دانيد يا خير؟

جواب: اگر اعلميت ثابت يا محتمل نباشد، جايز است. .(ر.ک استفتائات جديد امام خميني(ره), ج1, ص9 ,س8)

سئوال 17: آيا انسان مي‌تواند در نماز و روز مقلد دو مرجع باشد، به اين معني كه نمازش را در محل كار شكسته بخواند و روزه‌اش را به فتواي مرجع ديگر بگيرد؟

جواب: با علم به اينكه يكي از دو فتوا صحيح نيست، نمي‌توند به اين دو فتوا عمل كند و بايد تقليد از اعلم يا محتمل الاعلميه نمايد و اگر ممكن نيست به فتواي يكي عمل كند. .(ر.ک استفتائات جديد امام خميني(ره),ج1,س9)

سئوال 18: آيا بقاء بر تقليد ميت اعلم جايز است؟ در صورت جواز، نسبت به مسائل مستحدثه كه نمي‌توان نظر مجتهد را راجع به آن به دست آورد چگونه بايد عمل كرد؟

جواب: اشكال ندارد و نسبت به مسائلي كه فتواي ميت معلوم نيست بايد از حيّ اعلم تقليد كند. ولي در هر صورت در اين زمينه آراء مختلف است. .(ر.ک استفتائات جديد امام خميني(ره), ج1,س20)

سئوال 19: زن شوهردار چگونه بايد تقليد كند و آيا مي‌تواند مجتهد ديگري داشته باشد و اگر مي‌تواند منافاتي با لزوم اطاعت زن از شوهر دارد يا خير؟

جواب: زن در تقليد مستقل است ولي در امور زناشويي بايد از شوهر اطاعت كند و بدون اجازه شوهر نمي‌تواند از منزل خارج شود. .(ر.ک استفتائات جديد امام خميني(ره), ج1,س25)

سئوال 20: كسي كه فريضه‌ي حج را نيابتاً براي كسي انجام مي‌دهد، آيا بايد طبق فتواي مرجع تقليد خود عمل نمايد يا طبق فتواي مرجعي كه ميّت قبلاً تقليد مي‌كرده؟

جواب: بايد طبق فتواي مرجع خودش عمل كند، مگر آنكه در موقع عقد اجاره شرط شده باشد كه رعايت نظر مرجع تقليد منوب عنه را نيز بنمايد.
(ر.ک استفتائات جديد امام خميني(ره), ج1,س45)

سئوال 21: اگر از مجتهد جامع الشرايطي امري الزامي صادر شود مانند جهاد يا امر ديگري، حال آيا امتثال امر او بر غير مقلدينش هم واجب است؟

جواب: حكم ولي امر در حق همه نافذ است حتي بر مجتهدين ديگر.(ر.ک استفتائات جديد امام خميني(ره), ج1,س46)

سئوال 22: آيا زن مي‌تواند به مقام اجتهاد برسد يا خير؟

جواب: امكان رسيدن به رتبه‌ي اجتهاد براي زن هم هست ولي نمي‌تواند مرجع تقليد براي ديگران باشد.(ر.ک استفتائات جديد امام خميني(ره), ج1,س54)

سئوال 23: كدام يك از مراجع مشهور بقاء بر تقليد ميت را جايز مي‌دانند؟

جواب: نسبت به بقاء بر تقليد ميت مقام معظم رهبري بقاء بر تقليد ميت را مطلقاً جايز مي‌داند و ساير مراجع اگر ميت اعلم باشد، بقاء را بنابر فتوا يا بنابر احتياط واجب مي‌دانند. البته برخي در تمام مسائل و بعضي در مسائل عمل نشده و برخي در مسائل عمل شده يا ياد گرفته شده براي عمل بقاء را لازم مي‌دانند.

(ر.ک توضيح المسائل دوازده مرجع ج1 , م9 و ص37, س37, مقام معظم رهبري)