ريشة همه انسانها به آدم بر مي گردد، ريشة حيوانات به چه چيزي بر مي گردد؟ - چرا خداوند شيطان را آفريد و چگونه؟ نسخه متنی

ريشة همه انسانها به آدم بر مي گردد، ريشة حيوانات به چه چيزي بر مي گردد؟

پاسخ

بدون شك عجيبترين پديدة اين جهان، پديدة حيات است. همان مسأله اي كه هنوز معماي آن براي دانشمندان گشوده نشده، همه مي گويند موجودات زنده از مواد بيجان اين عالم به وجود آمده، اما هيچ كس نمي داند دقيقاً تحت چه شرايطي چنين جهشي صورت گرفته، زيرا در هيچ آزمايشگاهي تبديل موجودات بيجان به موجودات زنده هنوز مشاهده نشده است. هر چند هزاران هزار دانشمند در طول ساليان دراز در اين باره انديشيده و آزمايش كرده اند. آن چه مسلم است اسرار حيات و زندگي آن چنان پيچيده است كه علوم و دانشه اي بشري با تمام گستردگيش از كشف و درك آن هنوز عاجز است.

در شرايط فعلي جهان موجودات زنده تنها از موجودات زنده به وجود مي آيند و هيچ موجود زنده اي از موجود بيجان پا نمي گيرد، ولي مسلماً در گذشته هاي دور چنين نبوده و به تعبير ديگر حيات در كرة زمين تاريخچة پيدايشي دارد، اما چگونه و با چه شرايطي معمايي است كه روشن نيست و به راستي چه بزرگ است خدايي كه اين همه موجودات زنده را با تنوع وسيع آفريده و به هر كدام آن چه را نياز داشته بخشيده، و عجب اين كه همة آنها را در آغاز از مواد سادة زمين ساخت.[1]

از نظر قرآن كريم، خداوند خالق و صانع جهان است، او آفريدگار همة موجودات است، هيچ موجودي در عالم وجود ندارد، مگر آن كه مخلوق و مصنوع اوست: لا اله الّا هو خالق كل شيء فاعبدوه،[2] خدايي جز او نيست، آفريننده همه موجودات است،پس او را بپرستيد.

در خصوص خلقت حيوانات نيز مي فرمايد: اولم يروا انّا خلقنالهم مما ايدينا انعاماً فهم لها مالكون؛[3]

آيا نديديد كه از آن چه با قدرت خود به عمل آورده ايم چهارپاياني براي آنان آفريديم كه مالك آن هستند؟

آن چه مهم است اين كه ما بايد از داستان آفرينش درس خداشناسي و يكتاپرستي را بياموزيم، چنان چه عبارت (ما عملت ايدينا) در اين آيه اشاره به آن دارد كه به قدرت خودمان آنها را خلق كرديم، بدون آن كه شريكي در آفريدن آنها داشته باشيم.[4]

و اما قصة چگونگي آفرينش اين موجودات هر چند معمايي است كه هنوز كاملاً گشوده نشده، اما پاسخ هاي متفاوت براي آن آورده شده: گروهي با طرح نظريه مستقل دربارة خلقت انسان و ديگر انواع مي گويند: هر موجود زنده اي از روز نخست به همين شكل و كيفيت بوده كه حالا هست و اگر مرور زمان تفاوتهايي پديد آورده است مربوط به حالات و عوارض انواع مي باشد نه اين كه تغييرات به پايه اي برسد كه نوعي را به نوع ديگر منقلب سازد.

عده اي ديگر با طرح نظريه مشترك ميان انسان و ديگر جانداران مي گويند:

انواع مختلف جانداران همه و همه به يك يا چند نوع انگشت شمار بازگشته و به تدريج تفاوتهايي در آن به وجود آمده و سرانجام نوعي به نوعي تكامل يافته و انواع زيادي پديد آمده اند.[5]

برخي نيز مي گويند: جانداران در حاشية درياها آن جا كه آب و خاك به هم مي پيوندند و مردابها را درست مي كنند پديد آمدند، اولين موجودها ذره بيني و سپس به گونة تك سلولي بودند كه هنوز هم (جلي فيشها) كه از همان موجودات تك سلولي هستند، در اقيانوسها وجود دارند.حيوان تك سلولي براي اولين بار در آب رشد كرد و سپس چند سلولي شده از آن حيوانات ديگر و در آخرين مرحله انسان پديد آمد . تمام جانداران عالم از خاك آفريده شده اند و عناصر متشكلة بدن آنان همان عناصر متشكلة خاك يعني 103 عنصر است. اين حيوانات تك سلولي به تدريج چند سلولي شدند، آبزيان را تشكيل دادند كه گروهي در آب باقي ماندند و گروهي به خشكي آمدند كه از آنها خزندگان، پرندگان و چهارپايان پديدار گشتند. در ابتداي دوران تك سلولي موضوع نر و ماده مطرح نبود. بلكه با تقسيم شدن بدن آنها تعدادشان افزايش مي يافت، ولي در چند سلوليها پاره اي ماده و پاره اي نر درآمدند.[6]

اما امروزه دانشمندان به خوبي دريافته اند كه تنها حيات موجب حيات مي شود همة پيشرفته اي اخير علوم پزشكي و جراحي يا تشريحي كه بيماري هاي ميكروبي را شناسايي و درمان مي كند، بر اين واقعيت بزرگ از قانون بيوژنتيك استوار است كه حيات نمي تواند پديد آيد، مگر از حيات وجود داشته از پيش، هيچ يك از نتيجه گيري هاي علمي محكمتر و استوارتر از اين واقعيت نيست كه زندگي نمي تواند از مادة بيجان سر بزند. پس، در ساية آن چه از طريق علوم به اثبات رسيده ضرورت و حتميت وجود يك آفرينندة اصلي و واقعي (واجب الوجود) براي پديد آمدن حيات و پيدايش موجودات چه به شكل جاندار يا بيجان بداهت عقلي پيدا مي كند.[7]

حال اگر بخواهيم از ديدگاه قرآن و روايات قضيه را بررسي كنيم بايد گفت: خداوند متعال در قرآن كريم كار خود را به دو بخش (عالم خلق كه زمانمند است) و (عالم امر كه مجرد از زمان است و با امر (كن) ايجاد مي شود) تقسيم كرده و هر دو را زير پوشش و احاطة علم و قدرت خويش اعلام فرموده. مثلاً در مورد خلقت آدم ازجهت آفرينش تن كه مربوط به طبيعت و از عالم خلق است، مراحلي مانند: خاك، گل، گل چسبان و گل خشكيده را مطرح مي كند و در نسل او سلسلة نطفه،علقه، مضغه، عظام... را بيان مي كند. و اما در خلقت روح الهي در انسان آن را از عالم امر شمرده كه با كن فيكون تحقق يافته.[8] در مورد خلقت حيوانات نيز شايد بتوان گفت: خلقت ساير موجودات نيز همين طور بوده مثلاً خداوند متعال ابتدا يك شتر نر و يك شتر ماده و يك اسب نر و يك اسب ماده و هكذا... از خاك يا آب آفريده (تركيبي از عالم خلق و امر) وسپس نسل و تكثير آنها را در زاد و ولد (عالم خلق) قرار داده است.[9]

بنابراين در ساية توجه به قدرت بيكران الهي و التفات به عالم امر خلقت اوليه حيوانات و ساير موجودات براي ما پذيرفتني و غيردشوار مي شود. آري عصاي موسي به امرا و يكباره اژدها مي شود و به اذن اوست كه مجسمه هاي گلين پرندگان بر روي دست عيسي به پرواز در مي آيند.

و اما رواياتي در تأييد اين برداشت: از امام صادق ـ عليه السلام ـ نقل شده است كه از آن حضرت از خلقت درخت خرما سؤال نمودند، فرمود: ان الله تبارك و تعالي لمّا خلق آدم و من الطينة التي خلقهُ منها، فضُل منها فضلة فخلق نخلتين ذكراً و انثي؛ يعني خداي تبارك و تعالي وقتي كه آدم را از آن گل معروف آفريد، مقداري از آن گل اضافه ماند و خداوند از آن دو درخت خرما آفريد، يكي نر و يكي ماده، بدين جهت درخت ماده احتياج به تلقيح دارد، همان طوركه زن نياز به لقاح دارد.[10]

در روايت ديگري امام صادق ـ عليه السلام ـ فرموده: استوصوا بعمّتكم النخلة خيراً فانها خُلقت من طينة آدم؛ يعني به عمة خودتان درخت خرما (چون از آدم گل آدم است به خواهر آدم تشبيه شده كه مي شود عمة بني آدم) سفارش خير كنيد كه آن از گل آدم آفريده شده است.

منابع براي مطالعة بيشتر:

1. مكارم، ناصر، تفسير نمونه، ج 4، ص 510، انتشارات دار الكتب الاسلاميه، چ 7، پاييز 1368.

2. هاوكينگ، استفن ويليام، تاريخچة زمان، ترجمه حبيب الله دادفرما، انتشارات كيهان، 1369.

اميرالمؤمنين علي ـ عليه السّلام ـ :
انديشيدن همانند ديدن نيست، زيرا گاهي چشم‎ها دروغ مي ‎نماياند، اما آن كس كه از عقل نصيحت خواهد به او خيانت نمي ‎كند.
(نهج‎البلاغه ـ حكمت 281)

[1] . مكارم شيرازي، ناصر (و ديگران)، تفسير نمونه، ج 14، ص 510، دار الكتب الاسلاميه، چ 7، پاييز 1368.

[2] . انعام، 12.

[3] . يس، 71.

[4] . ر.ك: تفاسير: مجمع البيان، منهج الصادقين، خلاصه المطالب، شريف لاهيجي، و اطيب البيان، ذيل آيه 71 سوره يس.

[5] . سبحاني، جعفر، منشورجاويد، ج 4، ص 19، دفتر انتشارات اسلامي، قم، زمستان 75.

[6] . فصلنامة بينات، ش 10، سال سوم، تابستان 1375، موسسه معارف اسلامي امام رضا ـ عليه السلام ـ، مقالة تفسير قرآن و علوم جديد، رضا نيازمند.

[7] . هاوكينگ، استفن ويليام، تاريخچة زمان، ص 234، ترجمه حبيب الله داد فرما، سازمان انتشارات كيهان، 1369.

[8] . جوادي آملي، صورت و سيرت انسان در قرآن، ص 53، مركز نشر اسراء، قم،چ اول، زمستان 1379.

[9] . قريشي، علي اكبر، نگاهي به قرآن، ص 34، دفتر انتشارات اسلامي، پاييز 1378.

[10] . قريشي، علي اكبر، نگاهي به قرآن، ص 34، نقل از محاسن برقي، ج 2، ص 528.