جايگاه صدور انقلاب در قانون اساسي - صدور انقلاب اسلامی ایران نسخه متنی

جايگاه صدور انقلاب در قانون اساسي

گسترش انقلاب اسلامي يكي از مهمترين نكاتي است كه در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران و در موارد متعدد به آن توجه كافي شده

است. چنان كه مفهوم صدور انقلاب به عنوان يكي از مؤلفه هاي اصلي سياست نه شرقي نه غربي در ارتباط با مقوله ي استقلال خواهي و

مقابله با رخنه پذيري در مقابل نفوذ قدرت هاي خارجي معني مي يابد؛ يعني صدور انقلاب خود نوعي جهت گيري راهبردي است كه تشكيل

حكومت هاي مستقل مبتني بر ارزش ها و تعاليم ديني در كشور هاي اسلامي را هدف مي گيرد، بنابر اين اولويت و ترجيح قانون اساسي در

تأكيد بر اين امر، همان مباني و اصول مي باشد.

در مقدمه ي قانون اساسي چنين مي خوانيم:

«قانون اساسي با توجه به محتواي انقلاب اسلامي ايران كه حركتي براي پيروزي مستضعفين بر مستكبرين بود، زمينه ي تداوم اين انقلاب را

در داخل و خارج كشور فراهم مي كند، بويژه در گسترش روابط بين المللي با ديگر جنبش هاي اسلامي و مردمي مي كوشد تا راه تشكيل امت

واحد جهاني را هموار كند. (ان هذه امتكم امه واحده و انا ربكم فاعبدون) و استمرار مبارزه در نجات ملل محروم و تحت ستم در تمامي جهان

قوام يابد.»

قانون اساسي حتي در بيان وظايف و فلسفه وجودي نيرو هاي نظامي كاملاً از ديد مكتبي نگاه مي كند. در قسمتي ديگر در مقدمه ي قانون

اساسي آمده است:

«نه تنها سپاه پاسداران و ارتش جمهوري اسلامي حفظ و حراست از مرزها بلكه بار رسالت مكتبي يعني جهاد در راه خدا و مبارزه در راه

گسترش حاكميت قانون خدا در جهان را نيز عهده دار خواهند بود و اعدوا ما استطعتم من قوه و من روابط الخيل ترهبون به عدو الله و عدوكم و

آخرين... منهم.»

اين كه چرا در مقدمه ي قانون اساسي به صراحت از جهاد در راه خدا و گسترش حاكميت قانون خدا به وسيله ي قواي مسلح سخن به ميان

آمده است، ولي به عنوان يكي از اصول قانون اساسي، اين كه دولت يا نهادي را موظف به انجام اين امر كند، نيامده است، شايد به دليل

تفكيكي است كه در انديشه ي سياسي شيعه بين جهاد ابتدايي و جهاد دفاعي وجود دارد.

در عقيده ي شيعه تنها پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله و سلّم ـ و ائمه ي معصومين ـ عليه السلام ـ حق دارند جهاد ابتدايي را فرمان دهند و بنا به

قول مشهور و در زمان غيبت، فقيه و نايب امام تنها دادن حق فرمان جهاد دفاعي را دارد. البته خود جهاد دفاعي خالي از ابهام نيست. اين كه

دفاع چه حدود و ثغوري دارد، آيا در شرايط فعلي تنها در مرزهاي ايجاد شده ي جديد قابل تصور است و يا دفاع از دارالاسلام مورد نظر است

جاي بحث دارد. البته دارالاسلام از نظر فقه شيعه هر جايي است كه مسلمانان در آن توطن دارند، اگر چه در قلب دار الكفر باشد. پس در اين جا

جهاد دفاعي هم بعد وسيعي پيدا مي كند كه در عرف بين الملل به عنوان تجاوز و دخالت تلقي مي شود، ولي به هر حال اين امر نشان دهنده

ي اين است كه قانون اساسي در گسترش حاكميت الهي به نصوص كاملاً پاي بند بوده است.

اصل 154 قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران، هدف از نشر و ايده ي انقلابي و اسلامي خود را به طور روشن بيان مي كند و نيز عزم خود را

در تحقق آن بيان مي دارد. اين اصل نظام اسلامي را مقيد به حمايت از ملل مبارز و محروم مي كند. در عين حال عدم چشم داشت به سرزمين

و حاكميت آن ها در ازاي اين حاكميت را يادآور مي شود. جمهوري اسلامي ايران سعادت انسان در كل جامعه ي بشري را آرمان خود مي داند

و استقلال و‌ آزادي و حكومت حق و عدل را حق همه ي مردم جهان مي شناسد، بنابر اين در عين خود داري كامل از هر گونه دخالت در امور

داخلي ملت هاي ديگر، از مبارزه ي حق طلبانه ي مستضعفين در برابر مستكبرين در هر نقطه از جهان حمايت مي كند. هم چنين در بند 16

اصل 3، دولت جمهوري اسلامي ايران را موظف به تنظيم سياست خارجي كشور بر اساس معيار هاي اسلام، تعهد برادرانه نسبت به همه ي

مسلمانان و حمايت بي دريغ از مستضعفان جهان مي كند.

با توجه به اصول فوق در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران مي توان اصولي را به عنوان اصول سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران

ياد آور شد. از ميان اصولي كه به سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران مربوط بوده مي توان به مفاهيمي دست يافت كه نشان دهنده ي

تأكيد بر مفهوم اصلي صدور انقلاب مي باشد. در ذيل به مهم ترين اين مفاهيم اشاره مي شود:

ـ حمايت از مبارزه ي حق طلبانه ي مستضعفين در برابر مستكبرين در هر نقطه از جهان

اين اصل به طور آشكار نظام حاكم بر جهان را به

چالش كشاند، و قدرت هاي عمده و اصلي نظام بين الملل را وادار به واكنش نسبت به جمهوري اسلامي ايران كرد، چنان كه اكثريت قريب به

اتفاق پژوهش گران مسائل جهان اسلام، خاورميانه و جهان عرب متفق القولند كه انقلاب اسلامي در ايران بزرگ ترين محرك جنبش هاي

سياسي اسلامي بوده است. در اين ميان، كشور هايي مانند لبنان، عراق، كشور هاي حوزه ي خليج فارس، افغانستان، پاكستان، تونس،

فلسطين و شمال آفريقا به شكل مستقيم و سوريه، نيكاراگوئه و آفريقاي جنوبي به شكل غير مستقيم از انقلاب اسلامي ايران متأثر بوده اند.

ـ تعهد برادرانه نسبت به همه ي مسلمانان جهان

اين اصل از وجوه برون مرزي قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران است كه البته اجراي

آن نيز محتاج به بهره گيري از عاملي به نام قدرت مي باشد و درصد موفقيت دولت در اجراي اين اصل، بستگي به همين عامل دارد.

[1]. همان، صص 15 - 20.