استعمار ستيزي علماي شيعه - استعمار ستيزي علماي شيعه نسخه متنی

استعمار ستيزي علماي شيعه

آقاي عباس ميلاني در مقاله اي با عنوان «فرزند خلف تجدّد ايراني» در روزنامه کارگزاران،[1] ضمن تجليل از آقاي فريدون آدميت که در دهم فروردين ماه سال جاري درگذشت، از جمله شاهکار هاي وي را تشکيک در صدور حکم از طرف آيت الله ميرزاي شيرازي، در رابطه با تحريم تنباکو مي داند.

بدون ترديد، نهضت تنباکو، يکي از سالم ترين، اصيل ترين و تأثير گذار ترين جنبش هاي سياسي، مذهبي، قرن اخير تاريخ ايران زمين است. اين حرکت بر خاسته از قرآن و روح اسلام ناب محمدي ـ صلي الله عليه و اله و سلم ـ به منظور نفي سلطه[2] و مداخله خارجي و زمينه هاي داخلي آن در ايران روي داده و تحت رهبري مرجعيت شيعه، بدون حضور عناصر منوّر الفکر، استقلال ايران را در برهه زماني خاصّ استوار کرده است. نقطه اتکاي جنبش تنباکو حفظ حقوق اسلاميت و نفي سلطه کفر بود.[3]

به هر حال، وقتي که آيت الله ميرزاي شيرازي از نامه اعتراض آميز و تلگراف به دربار قاجار، براي لغو قرار داد ننگين رژي و امتياز تنباکو نتيجه اي نگرفت حکم تحريم تنباکو و توتون را صادر کرد و متن آن چنين است:

«بسم الله الرحمن الرحيم ـ اليوم استعمال تنباکو و توتون بأي نحو کان در حکم محاربه با امام زمان است. حرّره الا حقر محمد حسن الحسيني»[4]

در پي انتشار حکم تحريم، مردم بي درنگ دست به کار شدند. قليان ها را شکستند و مواد را در ميادين، آتش زدند. فتوا با سرعت در سراسر ايران انتشار يافت. تمام توتون فروش ها مغازه هاي خود را بستند. در مدّت قليلي به طور کامل استعمار تنباکو و توتون در تمام کشور متروک گرديد.

در حرم سراي ناصر الدين شاه نيز قليان و چپق پيدا نمي شد، همه را شکستند و جلو خوابگاه وي ريختند.[5]

شاه و رجال دولتي در تنگناي عجيبي گرفتار شدند و به همراه کمپاني بريتانيايي در مقام از بين بردن آثار فتوا بر آمدند و لذا سعي کردند که اين فتوا را جعلي قلمداد کنند و شايعه اي را عنوان نمودند که تاجري براي حفظ موجودي توتون و تنباکوي خود، اقدام به جعل فتوا کرده است.[6]

گروه ديگري که در انتساب اين حکم تاريخي به آيت الله ميرزاي شيرازي تشکيک کرده اند، روشن فکران غرب زده هستند. آنان با وجودي که صدها تلگراف و سند و خاطره در اصل صدور حکم تحريم و حتي به دست خط ميرزاي شيرازي در دست است، بي انصافي مي کنند و در اصل آن ترديد مي نمايند. در جنبش تنباکو، پوزه دربار به خاک ماليده شده، سلطه خارجي قطع شده، اما اين ها هنوز در اصل حکم ترديد دارند! اين قبيل اظهار نظرها، نشان از غرض ورزي در تاريخ نويسي است.[7]

فريدون آدميت نيز از اين قبيل نويسندگان است که در کتاب «شورش بر امتياز نامه رژي» به همين سبک قلم زده و به زعم خود خرق اجماع نموده است. اساساً از اين گونه افراد، انتظاري بيش از اين نيست و آنان فضاي ذهني لازم براي درک درست پيوند عميق شيعيان با مرجعيت در دوران غيبت کبري را ندارند. وي «تربيت شده دوره رضا شاه و عصر دين زدايي است و طبيعي بود که اين گونه بينديشد و بنويسد».[8]

در ضمن ادعاي آدميت درباره فتواي ميرزاي شيرازي فاقد هر گونه سند تاريخي است و نويسنده مقاله مذکور نيز از اين مطلب غافل نبوده است.

[1] . روزنامه کارگزاران، شماره 460، 18/1/87.

[2] . بر اساس آيات قرآن خداوند سلطه کافران بر مؤمنان را حرام کرده است: «وَلَن يَجْعَلَ اللّهُ لِلْکافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلاً» يعني خداوند هرگز کافران را بر مومنان سلطه نمي دهد. نساء / 141.

[3] . جعفريان، رسول، مقدمه تاريخ دخانيه شيخ حسن اصفهاني کربلايي، تهران، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامي، چاپ اول، 1382 هـ.ش، ص 9

[4] . تيموري، ابراهيم، تحريم تنباکو اولين مقاومت منفي در ايران، تهران، چاپ اول، 1328 هـ.ش، ص 103.

[5] . زنجاني، حجت الاسلام محمد رضا، تحريم تنباکو، تهران، چاپ اول، 1333هـ.ش، ص 55 ـ 56.

[6] . تحريم تنباکو اولين مقاومت منفي در ايران، پيشين، ص 123، دکتر سيد جلال الدين مدني، تاريخ سياسي معاصر ايران، قم، دفتر انتشارات اسلامي وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، چاپ سيزدهم، 1386، ج اول، ص 75.

[7] . جعفريان، رسول، ص 22 ـ 23.

[8] . جعفريان، رسول، سايت تابناک، مقاله تشابه آدميت با فرديد و کسروي، آدرس:

h ttp:www.tabnak.ir/pages/print.php?cid=8407.

ذکرالله محمدي