لطفا منتظر باشید ...
آيا انسان مى تواند از زمان مرگ خود آگاه شود؟ چه كسانى از زمان مرگ خود آگاه اند؟
پاسخ
زمان و مكان مرگ از جمله امورى هستند كه به اقتضاى حكمت الهى بر انسان ها مخفى و نامعلوم اند و از جمله امور غيبى محسوب مى شوند.در آيه اى از قرآن چنين آمده است:(وَ ما تَدْرِي نَفْسٌ ما ذا تَكْسِبُ غَداً وَ ما تَدْرِي نَفْسٌ بِأَيِّ أَرْض تَمُوتُ إِنَّ اللّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ);[1]و هيچ كس نمى داند كه فردا (از سودوزيان) چه خواهد كرد و هيچ كس نمى داند كه به كدام سرزمين مرگش فرا مى رسد (و به خاك مى رود) پس تنها خدا به همه چيز خلايق دانا و بر تمام اسرار و دقايق عالم آگاه است.طبق اين آيه ى شريفه، انسان نمى داند در چه سرزمينى مى ميرد و اين را خداوند از جمله امورى قرار داده است كه ظاهر و مكشوف نيست.[2]
در نهج البلاغه درباره ى مخفى بودن زمان مرگ چنين آمده است:مكتوم الاجل...; اجل انسان پوشيده و پنهان است.[3]پس هم مكان و هم زمان مرگ انسان ها از جمله امور مخفى و پوشيده مى باشند و انسان نسبت به آنها هيچ اطلاعى ندارد. روايات زيادى، از پيامبر(صلى الله عليه وآله) و اهل بيت عصمت و طهارت(عليهم السلام)رسيده است كه از آينده و زمان مرگ و... خبر داده اند; پس معلوم مى شود اشخاصى چون رسول اكرم (صلى الله عليه وآله)و امامان معصوم(عليهم السلام) از زمان و مكان و خصوصيّات مرگ و شهادت خود باخبر بوده اند و گاهى هم نسبت به اصحاب خود بياناتى فرموده اند (مانند خبر شهادت ميثم از جانب امام اميرالمؤمنين(عليه السلام)).بايد ديد كه جمع بين اين گونه اخبار و آيه ى شريفه اى كه پيش از اين ذكر شد، چگونه است. در آيه اى از قرآن مى خوانيم:(فَلا يُظْهِرُ عَلى غَيْبِهِ أَحَداً إِلاّ مَنِ ارْتَضى مِنْ رَسُول);[4]
اظهار بر غيب براى احدى نيست جز كسانى كه خداوند از آنها راضى است.پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) و امامان معصوم (عليهما السلام) و بعضى از اولياى الهى از جمله كسانى هستند كه از غيب آگاه اند. پس خداوند به برخى افراد، از باب رضايتى كه از آنها دارد بعضى علوم غيبى را به آنها اظهار و اخبار مى كند و زمان و مكان و ديگر خصوصيات مرگ هم از جمله ى همين علوم محسوب مى شوند. البته علمى كه خداوند به غيب دارد استقلالى (بالاصالة) است، ولى علم غيب پيامبر(صلى الله عليه وآله) و ائمه(عليهم السلام) تبعى است و با اظهار و اخبار الهى از عالم غيب آگاه مى شوند.پس اطلاع از امور غيبى مثل زمان و مكان مرگ براى انسان ممكن است، ولى در صورتى كه به مقام انسان كامل برسد كه مصداق اتّم آن وجود مقدس رسول الله(صلى الله عليه وآله) و امامان معصوم(عليهم السلام) است.[5]در روايتى از امام رضا(عليه السلام) نقل شده كه حضرت به يكى از اطرافيان نظرى افكند و او را از مشكلى كه در آينده بدان مبتلا مى شد خبر داد. آن شخص از حضرت پرسيد: «فان الغيب لا يعلمه الا الله تعالى»;
يعنى تنها خداوند عالم به غيب است.
حضرت در جواب، آيه ى 26 سوره ى مباركه ى جن را تلاوت كرد و فرمود:
فرسول الله(صلى الله عليه وآله) عندالله مرتضى و نحن ورثة ذلك الرسول الذى اطّلعه الله على ما يشاء من غيبه فعلمنا ما كان و مايكون الى يوم القيامة;[6]
رسول الله برگزيده ى خداست و ما وارث آن پيامبرى هستيم كه خداوند هر آنچه خواسته از غيبش به او اطلاع داده; پس ما مى دانيم آنچه مربوط به گذشته است و آنچه تا قيامت پيش مى آيد.
[1]. سوره ى لقمان، آيه ى 34.[2].ر.ك: محمد حسين طباطبايى، الميزان، ج 16، ص 238.[3]. نهج البلاغه، حكمت 419.[4]. سوره ى جن، آيه ى 26.[5]. ر.ك: محمد حسين طباطبايى، الميزان، ج 20، ص 53 ـ 54، و عبدالله جوادى آملى، معاد در قرآن، ج 4، ص 242.[6]. ر.ك: محمد حسين طباطبايى، الميزان، ج 20، ص 58 ـ 59.
