زنان را به ورزشگاه خودشان دعوت كنيم! - زن و مناصب حقوقي ـ شرعي نسخه متنی

زنان را به ورزشگاه خودشان دعوت كنيم!

يكي ازمسائلي كه در نظام جمهوري اسلامي مطرح بوده و هست ،بحث ورزشگاهها وحضور زنان ومردان در آنهااست.هراز چند گاهي اين بحث رواج پيدا مي كند و به مطبوعات يا سطح جامعه كشيده مي شود. در سال 1380 نيز يك بار اين گفتگوها به مطبوعات كشيده شد .

در روزهاي اخير مجددا اين بحث به دنبال دستور رياست محترم جمهور به مسئول سازمان تربيت بدني مبني بر فراهم ساختن شرايط حضور زنان در مسابقات مهم وملي فوتبال، در جامعه طرح گرديده است. در اين باره توجه به نكاتي چند براي مسئولان مملكت و آحاد مردم مسلمان مفيد است:

1. در مورد اين برنامه ابهامات و پرسش هايي در ذهن وجود دارد؟ از جمله اينكه در شرايط كنوني اجتماعي، فرهنگي و سياسي ما، چه ضرورتي و نيازي به طرح اين مسأله بوده يا هست؟ چه طيف يا گروه هايي خواهان و طرفردار چنين برنامه هايي هستند و از اين طريق سود مي برند؟ اين پرسش خصوصاً از اين جهت مورد توجه است كه امام راحل توصيه كردند كه هرگاه ديديد كه دشمنان از شما تعريف كردند و خوشحال شدند، بدانيد كه حركت خلافي انجام داده آيد. به دنبال اين دستورالعمل مخالفان نظام و اسلام در خارج و داخل ابراز خشنودي كردند و اين برنامه را يك پيروزي براي خود و يك گام به جلو دانستند.
نياز يا نيازهاي اساسي و مهم وغالب زنان جامعه ي ديني ما چيست؟

آيا اين كار گرهي از گره‎هاي جامعه را باز مي كند يا بر مشكلات ما و فضاي نامناسب فرهنگي و بيمار ما، ضربه وارد مي كند؟

در شرايطي كه متأسفانه دولت مدعي اصلاحات در ماه هاي آخر، شليك نهايي خود را به حجاب دست و پا شكسته ي زنان جامعه وارد كرد، بگونه اي كه عملا چيزي به اسم مانتو و مقنعه بر قامت بسياري از دختران و زنان ديده نمي شود، و هر روز و هر هفته وضع بدتر مي شود، آيا بجاي اصلاح اين وضع ناهنجار و غير منطقي، بايد آتش عصيان و شهوت را شعله‎ورتر كرد؟

2. برخي مي گويند اختلاط در ساير مجامع نيز وجود دارد مثل كارخانه و اداره و دانشگاه. چرا در مورد آن مجامع مخالفت نمي شود. در اين باره بايد توجه كرد: اولا اختلاط زن و مرد في حد نفسه مكروه است ولي اگر موجب مفسده و حرام بشود، حرام مي باشد. ثانياً اگر در مجامع ديگر نيز اختلاط معمولا منجر به فساد و حرام مي شود، بايد براي آن محل ها نيز برنامه ريزي كرد. ثالثاً در برخي اماكن مثل اداره و كارخانه، رفت و امد كنترل شده و محدود به افراد خاصي است و از هيجان و ازدحام به دور است.

رابعاً قياس ورزشگاه به محيط ادارات و كارخانه و... مع الفارق است. چرا كه حفظ هنجارهاي ديني و ارزشهاي اخلاقي اجتماعي به جهت معين بودن نوع افراد و ضوابط حاكم بر ادارات و نيز محدود بودن اعضاء در چنين محافلي ممكن است. در حالي كه چنين امري در محيط هاي ورزشگاهي مختلط قابل دفاع نيست.

3 . يك مطلب اساسي كه در مسائلي از اين دست مورد غفلت يا تغافل بعضي واقع مي شود اين است كه، اظهارنظر يا نظرخواهي از مردم و مسئولان و نمايندگان مجلس در صورتي مجال دارد و صحيح است كه، در آن مسئله خداوند متعال و دين دستور مشخّصي نداشته باشد و الاّ ما حقّ اظهار نظر نداريم. متأسّفانه در نوشته هاي مورد اشاره، معمولا به تنها چيزي كه اصلا توجه نمي شود يا كمتر بها داده مي شود، حكم الهي و ديني است. گويا نويسنده و گوينده كاري با دين و اسلام ندارد، سخن از غرب و دنيا و ساير كشورها و سليقه ي دختر و پسر، زياد به ميان مي آيد، امّا، از سخن و سليقه ي پيامبر(صلي الله عليه وآله) و امامان مطلبي به چشم نمي خورد.

هر مرد و زن مسلمان و مؤمني كه كم ترين آشنايي با دستورهاي الهي داشته باشد، مي داند كه، نگاه مرد به بدن زن و نگاه زن به بدن مرد، حرام و ممنوع است و حكومت ديني حقّ اجازه و ترويج اين كار را ندارد. حضور زن در ورزشگاه مخصوص مردان براي تماشاي فوتبال يا واليبال يا كشتي يا وزنه برداري يا بسكتبال يا شنا و مانند اين ها، همراه با نگاه به اعضاي عريان بدن است و قهراً صحيح نيست.[1]; و اين در حالي است كه همه ي مردم فهيم و مسلمان ما با حضور مردان در ورزشگاه خاص زنان و ديدن آنها موافق نيستند.

مسأله ي شرعي ديگر اين كه، بين ديدن شخص و بدن فرد با ديدن عكس و فيلم، تفاوت وجود دارد. در مرحله ي بعد ممكن است گاهي يك عمل، في نفسه ممنوعيتي نداشته باشد، اما در شرايط خارجي و واقعي، پيامدهاي سوء و مفاسدي داشته باشد كه به خاطر آنها، از خود عمل هم بايد پرهيز كرد; مثلا: نفس فوتبال يا دوچرخه سواري يا موتورسواري زنان، اشكال شرعي ندارد، امّا انجام اين اعمال در كوچه و خيابان و با وجود مردان، نوعاً موجب مفاسد مختلف مي شود كه براي دوري از آنها نبايد اين امور را تجويز و ترويج كرد.

4. گاهي گفته مي شود كه دختران زيادي مايل به ورود به ورزشگاه فوتبال هستند.

اين سخن البتّه واقعيت دارد، گرچه نه به اندازه ي پسران، امّا صرفِ علاقه ي گروهي به يك عمل، دليل صحت و خوبي آن كار نيست. همواره در دنيا افراد بسياري علاقه به مشروبات الكلي، مواد مخدّر، قمار و هم جنس بازي داشته اند; اما همه ي اين منكرات، زشت و ناپسندند. در مسئله ي ما اختلاف بر سر وجود يا عدم علاقه در برخي از زنان نيست; بلكه اختلاف بر سر موانع و مشكلاتي است كه اين عمل براي بانوان و نيز مردان به دنبال دارد. نكته ي ديگري كه در همين جا اشاره مي كنم اين است كه حضور زنان در ورزشگاه هاي مختلف در سراسر دنيا با شرايط مختلف، نبايد الگوي عملي ما قرار گيرد; كارهاي بسياري صورت مي گيرد در دنيا كه با ارزش ها و عقايد و فرهنگ جامعه ي ديني و ايراني ما سازگار نيست; بنابراين وجود اين اختلاط در سرتاسر دنيا هم دليلي براي پذيرش و امضاي ما نمي شود. چرا ما بايد دنباله رو و مقلّد آنان باشيم؟!

چرا آنان نبايد پيرو تفكّر و عمل صحيح و معقول ما در اين زمينه باشند!؟

5.گاهي بطور ضمني عمل برخي دختران كه با لباس مبدّل پسرانه وارد ورزشگاه شده اند يا قصد ورود داشته اند، تأييد شده است. امّا آيا عملِ خلاف قانون و ادب جامعه قابل تأييد است!؟ آيا نفس تظاهر و جلوه در هيئت جنس مخالف، عملي زشت نيست!؟ آيا به جاي آموزش هاي لازم و انتقال توجيه هاي معقول به دختران جوان و نورس، بايد تخلّفات آنها را ناديده بگيريم يا ترويج كنيم؟! حتي اگر هدف و ميل ما صحيح و معقول باشد، آيا اين امر، هر وسيله اي را توجيه مي كند!؟

6.برخي مي گويند: «چه فرقي ميان دختر و پسر وجود دارد؟ فرق آنها فقط فيزيكي است نه انساني» اختلاف مرد و زن در زمينه هاي مختلفي است. هم تفاوت هاي جسمي و فيزيولوژيكي دارند و هم اختلافات روحي و عاطفي، ضمن اين كه هر دو جنس در اصل انسانيّت شريك هستند. تفاوت هاي دو قشر امري است كه در كتب مختلف علمي، روان شناسي و پزشكي و نيز منابع ديني آمده است و اين جا مجال ذكر آنها نيست.[2]

امّا همين تفاوت ها موجب كاركردها و نقش ها و انتظارات مختلفي است كه ميان مرد و زن وجود دارد و دقيقاً به همين دليل است كه ما با حضور زن با جسم و روح لطيف در جمع مردان و ديدن فوتبال آنها، مخالف هستيم; و الاّ صِرف بازي كردن زنان، چه فوتبال و چه واليبال و بستكبال يا شنا و چه تماشاي آنان در جمع خاص خودشان، هيچ كدام منع شرعي و عقلي ندارد. كسي نگفته است در استاديوم مخصوص بانوان كه خودشان بازي مي كنند، زنان وارد نشوند و حق اوليه و ابتدايي خود را اعمال نكنند. بلكه ادعا و توقع اين است، همان گونه كه حضور مردان در استاديوم خاص زنان و با پوششِ مخصوص هنگام ورزش آنان، صحيح نيست، حضور زنان نيز در استاديوم خاص آقايان و بازي كنان مرد صحيح نيست.

7. نكته ي مهم و قابل توجه ديگري كه برخي به آن اشاره كرده اند اينكه متأسّفانه جوّ و شرايط ورزشگاه گاهي چنان نامناسب است و همراه با كلمات مستهجن و ركيك و حركات ناشايست و خشونت و آتش افروزي و...[3] كه پدران و مادرانِ دلسوز و عاقل حتي راضي نمي شوند پسران جوان آنها به اين محيط ها وارد شوند، چه رسد به دختران پاك و معصومي كه بيشتر در معرض آسيب هستند. آيا نشستن اين افراد در منزل و در كنار پدر و مادر و تماشا از طريق تلويزيون، اشكال و ضرري دارد كه با محرّك هاي مختلف، سعي در كشاندن آنها به خيابان و ورزشگاه و مشكلات بعدي داريم؟! اگر هم قصد بازي دارند هر قشري در محيط مناسب خود و با دوستان خود بازي خواهند كرد.

نكته ي ديگري كه مدافعان حضور زنان در ورزشگاه هاي مردان ذكر مي كنند اين است كه حضور زنان در ورزشگاه ها، هم موجب تشويق بازي كنان مي شود و هم، اگر همه ي جوانان به ناموس ديگران احترام بگذارند، بسياري از ناهنجاري ها و فحش ها و ... كاسته خواهد شد.

در اين خصوص نيز ملاحظاتي وجود دارد:

اوّلا

زن و فرزند يك فوتباليست، زن و فرزند فوتباليست هاي ديگر و تيم رقيب نيست; بنابراين بايد مجموعه ي افراد و شرايط را در نظر گرفت كه در اين صورت همان موانع شرعي و عقلي پيش مي آيد.

ثانياً

تشويق خواهر و مادر و فايده ي آن از يك جهت، نفي ساير جهات و مشكلات را نمي كند.

ثالثاً

اگر حضور زنان در خيابان و كوچه كه زن و فرزند و پير و جوان وجود دارد، مانع كار خلاف و ناهنجار شود - كه نمي شود - در ورزشگاه هم حضور زنان مانع انجام كار خلاف خواهد شد!! گذشته از اين كه كارهاي خلافي را كه خود زنان و دختران جوان، آن هم موقع احساسات و تزاحمات مرتكب مي شوند، نبايد از نظر دور داشت.

رابعاً

در ورزشگاه هاي مختلط دنيا اين حضور مانِع زشتي ها نشده است.

8. نكته ي ديگر اينكه حتي مدافعان حضور زنان نيز بعضي شرايط فعلي را براي اين امر مناسب نمي دانند. وقتي برگزاري مسابقات، مخصوصاً ديدارهاي حسّاس، معمولا با دعوا، شيشه شكستن، ناسزاگويي، فشار جمعيت و حركات ناشايست، پرتاب نارنجك و امثال اين ناهنجاري ها، همراه است، آيا عقل و منطق سليم مي پذيرد كه ما همسران و خواهران و مادران خود را به اين ورطه بكشانيم؟ آيا اين احقاق حقِّ بر زمين مانده ي زنان است. خواننده ي محترم مي داند و مي بيند كه همه ساله هنگام برگزاري مسابقات مختلف در دنيا، خصوصاً بازي هاي جهاني و المپيك، چه هزينه هاي سرسام آور و تدابير شديدي براي حفظ نظم و سلامت مسابقات در نظر گرفته مي شود و باز هم حوادث دل خراشي به تناوب روح شنوندگان آن را مي آزارد.

9. وقتي شخصي با مادر يا خواهر يا همسر واقعي يا فرضي اش! وارد ورزشگاه مي شود، آيا محل زنان و مردان بايد جدا باشد يا مختلط؟ اگر جدا باشد كه اولا، ورود و خروج و هماهنگي خانواده در جمع هاي شلوغ مثل استاديوم آزادي، بسيار مشكل و غير قابل قياس با اتوبوس و سالن سينما است و مشكلات زيادي براي مردم پيدا مي شود، ثانياً، در هنگام ورود و خروج و با وجود هيجانات، مشكلاتي پيش مي آيد، و ثالثاً، آمدن با خانواده و بَعد، جدايي از آن ها در حين تماشاي بازي، مخالف با غرض و ذوق تماشاچي است. اگر هم مختلط باشند كه با شئونات جامعه ي اسلامي نمي سازد و نشست و برخاست و ابراز احساسات و تشويق ها باز موجب هتك آبرو و منزلت افراد مي شود.

10. در پايان از مدافعان حضور زنان سؤال مي كنيم، آيا مردان هم حق اعتراض دارند و مي توانند با لباس مردانه يا زنانه به ورزشگاه مخصوص زنان براي تماشاي زنانِ فوتباليست، كشتي گير، واليباليست و شناگر و غير اين ها بيايند و از اين اشتياق و علاقه ي خود، دفاع كنند يا نه؟! جواب قطعاً منفي است. مسئله در جهت حضور زنان در باشگاه مردان نيز از جهت شرعي و عرفي - نه كاملا شبيه و به اين شدّت - نزديك به همين مطلب است و نبايد تفاوت گذاشت.

حميد کريمي

[1]. در زمينه ي ديدگاه اسلام و علماي بزرگوار در مورد نگاه زن به مرد و بالعكس ر.ك: رساله هاي عمليه مراجع، كتاب نكاح. و نيز احكام روابط زن و مرد، سيد مسعود معصومي، قم، دفتر تبليغات اسلامي، چ 22، 1380، ص 60.

نگاه كردن زن ها به بدن مرد نامحرم به استثناي وجه و كفين و مقداري كه به طور معتاد مردان نمي پوشانند حرام است.

امام خميني و حضرات آيات عظام، گلپايگاني، اراكي، وحيد، بهجت و برخي مراجع ديگر.

ضمناً در همين زمينه استفتايي از محضر علما به اين صورت شده است:

«برخي در حال زمينه سازي براي شركت زنان در ورزشگاه ها جهت تماشاي مسابقات مردان مي باشند. از آنجايي كه در اين مكان ها، غالباً توسط طرفداران تيم هاي ورزشي حركات غيراخلاقي صورت مي گيرد و تبعات سويي را به همراه دارد، زمينه سازي و شركت زنان در اين مكان ها كه موجب هتك حرمت ها مي شود چه صورت دارد؟»

حضرت آيت الله صافي: جايز نيست و وقوع اين گونه امور در جمهوري اسلامي بسيار مايه ي تأسّف است.

حضرت آيت الله مكارم شيرازي: هرگاه موجب فساد يا هتك حرمت احكام اسلامي گردد جايز نيست.

حضرت آيت الله تبريزي: در فرض سؤال جايز نيست و مسئولين بايد در حفظ عفّت زنان و عزّت آنان بكوشند.

حضرت آيت الله بهجت: به نحو اختلاط مرد و زن جايز نيست و در غير اين صورت چون نوعاً پوشش متناسب ندارند جايز نيست علي الاحوط (احتياط واجب) و در فرض معرضيّت ريبه حرام است قطعاً.

حضرت آيت الله سيستاني: به احتياط واجب زن نبايد بدن مرد را كه بيش از حدّ معمول برهنه است تماشا كند.

مسائل جديد از ديدگاه علما، سيد محسن محمودي، انتشارات ناصر، ورامين، ص 133 و 134.

در روزهاي اخير نيز مراجع مختلف مثل حضرات آيات فاضل، صافي و مكارم صراحتاً مخالفت خود را با اين برنامه اعلام كرده‎اند خبر روز، جامعه مدرسين، حوزه علميه قم 6/2/85؛

در مورد نگاه كردن خانم ها به فيلم هاي ورزشي نيز استفتاآتي وجود دارد كه برخي مراجع مثل حضرت آقاي صافي كلاجايز نمي دانند و برخي مراجغ هم بشرطي كه بدون ريبه و فساد باشد، جايز مي دانند مثل مقام معظم رهبري، آقاي بهجت و فاضل و مكارم شيرازي، ر.ك همان، ص 131 و 132.

[2]. در اين زمينه ر.ك: سيدهادي حسيني، «تفاوت هاي بيولوژيكِ زن و مرد، بدن، روان و هوش»، فصلنامه ي كتاب نقد، ش 17، ص 220 - 259 و مرتضي مطهري، نظام حقوق زن در اسلام، بخش هفتم.

[3]. در اين باره نگاهي به مسابقات پرهيجان فوتبال در دنيا و ايران، مانند مسابقه ي بين پيروزي (پرسپوليس) و استقلال و رفتارهاي زشت تعدادي از تماشاگران و تخريب اموال عمومي و... گوشه اي از وضعيت نامناسب را نشان خواهد داد.