لطفا منتظر باشید ...
مطبوعات ارزشي و غير ارزشي
مطبوعات يك كشور در واقع سازنده افكار عمومي و جهت دهنده همت و اراده مردم و منعكس كننده آرمان هاي يك ملت محسوب مي شوند از اين رو نقش و كاركرد مطبوعات به مثابه تيغ دو دمي است كه گاه در راستاي اصلاح، هدايت و ارشاد جامعه و همچنين تقويت بنيه هاي علمي و فرهنگي آن عمل مي كنند و گاه نيز نقشي مخرّب و در جهت افساد و تباهي جامعه از خود بروز مي دهند. بنابراين ممكن است مطبوعات نه تنها بستر ساز حركت در مسير رشد و هدايت افكار عمومي نبوده كه باعث سكون و ايستايي و يا انحراف آن نيز گردند. بديهي است در انقلاب اسلامي كه بر پايه اصول و ارزش هاي اسلامي شكل گرفته و«راهي است كه هدف آن اسلام و ارزش هاي اسلامي است»[1] جايگاه و نقش مطبوعات به مراتب ظريف تر و حساس تر خواهد بود.بر اين اساس در يك نگاه كلي در نظام اسلامي، مطبوعات با توجه به نقش و عمكردشان به مطبوعات ارزشي و غير ارزشي تقسيم مي شوند. مطبوعاتي كه در جهت حفظ و تعميق مباني و اصول ارزش هاي اسلامي و در مسير هدايت و اصلاح جامعه حركت مي كنند ارزشي و در مقابل مطبوعاتي كه بر خلاف اصول و مباني ارزشي اسلام و در جهت افساد و تباهي جامعه حركت كنند غير ارزشي تلقّي مي شوند. در اين نوشتار به برخي از شاخصه هاي مطبوعات ارزشي به اختصار اشاره مي كنيم كه طبعاً در ضمن آن ويژگي هاي مطبوعات غير ارزشي نيز روشن خواهد شد.
1. توجه به قوانين اسلامي و قانون اساسي و تحكيم و تبيين مباني آن
«اگر اسلامي بودن ويژگي اصلي و بنيادي انقلاب اسلامي است و قانون اساسي ميثاق بزرگ ملي و ديني و انقلابي ماست، اسلام در قانون اساسي تجسم و تبلور پيدا كرده است.»[2] مطبوعاتي، ارزشي محسوب مي شوند كه قوانين اسلامي و قانون اساسي كشور را سر لوحه خويش قرار بدهند و در جهت تبيين صحيح آنها گام بردارند و در مقابل، مطبوعاتي كه حريم قوانين اسلامي و قانون اساسي را نقض مي كنند و نه تنها در جهت تبيين آن تلاش نكرده كه در جهت تضعيف آن از طريق القاي شبهات و ترويج تفكّرات سكولاريسمي حركت مي نمايند مصداق غير ارزشي خواهند بود.2. استفاده صحيح و منطقي از آزادي
مطبوعاتي كه از آزادي در جهت تقدير افكار و بيان مصالح مردم و كشور و انتقاد سازنده و منطقي استفاده مي كنند، ارزشي و مطبوعاتي كه با سوء استفاده از آزادي بيان در جهت تشويش افكار عمومي و اذهان مردم و شكستن حريم مقدسات و انتقاد هاي مخرّب و برخلاف مصالح مردم و كشور و در جهت منافع بيگانگان و اشاعه فرهنگ غرب حركت مي كنند، غير ارزشي محسوب مي شوند از اين رو بر اساس قانون اساسي حدّ آزادي مطبوعات رعايت مباني اسلام و حقوق عمومي قرار داده شده[3] و مرحوم امام فرمودند:«مطبوعات بايد هميشه در خدمت اسلام عزيز و مردم و كشور باشند و آزادي ها در حدود قوانين اسلام و قانون اساسي به بهترين وجه تأمين شود.»[4]و مقام معظم رهبري تأكيد نمودند كه:«به صرف اين كه مطبوعات ركني از اركان آزادي و حقوق مردم است
نمي توان هر چه در امر مطبوعات و ميدان كار مطبوعاتي مي گذرد را قبول كرد و خطرهاي واضح فرهنگي را كه بر ضد ذهن و دين و ايمان مردم وجود دارد و پيوسته در حال تقويت است ناديده گرفت.»[5]
3. توجه به نيازهاي واقعي مردم و انعكاس آرمان هاي حقيقي آنان
مطبوعاتي كه منعكس كننده آرمان هاي حقيقي مردم باشند و به نيازهاي واقعي مردم توجه نمايند شايسته نام مطبوعات ارزشي هستند و در مقابل مطبوعاتي كه به آرمان ها و خواست مردم توجهي ندارند و بجاي انعكاس نيازهاي واقعي مردم، نيازهاي غير واقعي را مطرح مي كنند غير ارزشي تلقّي مي شوند:«مطبوعات بايد مثل معلميني باشند كه مملكت را و جوانان را تربيت مي كنند و آرمان ملت را منعكس مي كنند و بايد مطبوعات آنچه كه ملت مي خواهد بنويسند نه آنچه را كه بر خلاف مسير ملت است مع الاسف در بعضي از مطبوعات چيزهايي كه بر خلاف مسير ملت است و بر خلاف آرمان جامعه است منعكس مي شود.»[6]
4. تقويت نظام و نهادهاي رسمي آن و حفظ دستاوردهاي انقلاب اسلامي
مطبوعاتي كه در جهت تقويت نظام و حفظ دستاوردهاي انقلاب اسلامي و در مسير تحقق اهداف آن گام برمي دارند ارزشي و مطبوعاتي كه در جهت تضعيف مسئولين و نهادهاي رسمي نظام و كم رنگ جلوه دادن دستاوردهاي انقلاب اسلامي و بزرگ نمائي مشكلات حركت مي كنند و در حقيقت آب به آسياب دشمن مي ريزند مصداق مطبوعات غير ارزشي هستند.مرحوم امام فرمودند:
«سعي كنيد قلم هايتان در خدمت انقلاب و به ثمر رسيدن آن، كه آزادي و استقلال در سايه جمهوري اسلامي و زير پرچم توحيد و اسلام بزرگ است باشد. سعي كنيد روحيه ملت را تقويت نمائيد ...... و از تضعيف اشخاص و يا گروههايي كه در خدمت جمهوري اسلامي هستند و تضعيف آنان مستقيماً خدمت به جهانخواراني است كه در كمين نشسته اند تا از قلم و زبان هاي شما بهره گيري كنند، بپرهيزيد.»[7]
5. تقويت روحيه مردم و ايجاد اميد و اعتماد نسبت به مسئولين نظام
مطبوعاتي ارزشي هستندكه ضمن آرامش جامعه از ايجاد تشنج و تنش در جامعه بپرهيزند و در جهت تقويت روحيه مردم و اميد بخشي به آنها گام بردارند و در مقابل مطبوعاتي كه با ايجاد تشنج و تهييجِ مردم موجبات تضعيف روحيه و يأس و نا اميدي آنان را فراهم مي نمايند غير ارزشي خواهند بود. مقام معظم رهبري فرمودند:«اگر مطبوعات آن گونه كه در قانون اساسي است مايه روشنگري باشندو به نفع مردم و دين قلم بزنند، اين مطبوعات هر چه بيشتر باشند بهتر است اما وقتي مطبوعاتي پيدا مي شوند كه همه همتشان تشويش افكار عمومي و ايجاد بد بيني مردم به نظام است ...... اميد را در جوانان مي ميرانند، روح اعتماد به مسئولين را در مردم تضعيف مي كنند، نهادهاي رسمي را تضعيف مي كنند مدل اينها كيست؛ مطبوعات غربي هم اين گونه نيستند! اين يك شارلاتانيزم مطبوعاتي است.»[8]
6. ترويج و تبليغ فرهنگ اصيل اسلامي ومبارزه با مظاهر فرهنگ استعماري
اگر مطبوعات ترويج و تبليغ فرهنگ اسلامي را سر لوحه فعاليت خويش قرار دهند و با پرهيز از اشاعه فحشا و منكرات و دوري از ابتذال به هدايت و تربيت نسل جوان بمنظور مبارزه با فرهنگ استعماري غرب بپردازند، مصداق مطبوعات ارزشي خواهند بود. اما اگر با ترويج و تبليغ مظاهر فرهنگ غرب از طريق اشاعه فحشا و منكرات و رواج ابتذال سبب انحراف نسل جوان و تضعيف فرهنگ اسلامي شوند مطبوعاتي غير ارزشي محسوب مي شوند.مقام معظم رهبري فرمودند:«من بعضي از اين مطبوعات و روزنامه ها را مي بينيم كه خيال مي كنند هنري است كه ما كشور را به حالت ابتذال قبل از انقلاب بكشانيم اين ها در اين جهت دارند سعي مي كنند، چقدر غفلت است! چقدر تأسف آور است؟!»[9]در پايان مناسب است نگاهي داشته باشيم به وظيفه و رسالتي كه مطبوعات در جمهوري اسلامي بر عهده دارند كه در واقع مرز بندي مطبوعات ارزشي و غير ارزشي است. بر اساس ماده دوم قانون مطبوعات، رسالتي كه مطبوعات در جمهوري اسلامي بر عهده دارند عبارتست از:الف: روشن ساختن افكار عمومي و بالا بردن سطح معلومات و دانش مردم.ب: پيشبرد اهدافي كه در قانون اساسي جمهوري اسلامي بيان شده است.ج: تلاش براي نفي مرزبندي هاي كاذب و تفرقه انگيز و قرار ندادن اقشار مختلف جامعه در مقابل يكديگر مانند دسته بندي مردم بر اساس نژاد: زبان، رسوم، سنن، محلي و .........د: مبارزه با مظاهر فرهنگ استعماري، اسراف، تبذير، لغو، تجمل پرستي، اشاعه فحشا و .... و ترويج و تبليغ فرهنگ اصيل اسلامي و گسترش فضايل اخلاقي.ج: حفظ و تحكيم سياست نه شرقي نه غربي.[10]
[1] . مرتضي مطهري، پيرامون انقلاب اسلامي، انتشارات صدرا، 1368، ص 57.[2] . مقام معظم رهبري، اصطلاحات در كلام رهبري، مؤسسه فرهنگي انتشاراتي ظفر، قم، 1380، ص 33.[3] . قانون اساسي، اصل 24.[4] . صحيفه نور، ج 12، ص 80.[5] . روزنامه جمهوري اسلامي، 16/10/77.[6] . صحيفه نور، ج 6، ص 191.[7] . صحيفه نور، ج 14، ص 60.[8] . روزنامه جمهوري اسلامي، 1/2/79.[9] . روزنامه جمهوري اسلامي، 14/2/77.[10] . حميد پارسايي، پايان داستان غم انگيز، انتشارات وثوق 79، ج 2، ص 392. متن كامل قانون مطبوعات مصوب سال 79، روزنامه كيهان 2/3/79.علي مجتبي زاده
