معرفي کتاب «سنن احمد بن شعيب نسايي» - معرفی کتاب «سنن احمد بن شعیب نسایی» نسخه متنی

معرفي کتاب «سنن احمد بن شعيب نسايي»

ابو عبدالرحمان احمد بن شعيب نسايي در سال 215 هجري در شهر نساء از شهرهاي قديم ايران ما بين سرخس و مرو و اَبيورد متولد شد. او در سال 303 هجري در پي مضروب شدن در شام مجروح و سپس در مكّه از دنيا رفت و ميان صفا و مروه مدفون شد[1]. او نزد بزرگاني همچون، اسحاق بن راهويه (م 237) ؛ حصين بن منصور، عيسي بن حماد و... دانش آموخت[2]. او نسبت به اهل بيت عليهم السلام محبت ويژه داشت ؛ لذا برخي او را به تشيع نسبت داده اند[3].

او كتابي به نام خصائص در فضائل اميرالمؤمنين دارد و خود مي گويد: وقتي وارد شام شدم مردم آن سامان را منحرف از علي عليه السلام يافتم، از اين رو به نگارش اين كتاب روي آوردم تا باعث هدايت آنان شود[4]. گويند: پس از تأليف اين كتاب شاميان از او خواستند تا كتابي درباره فضائل معاويه بنويسد، اما نسايي گفت: چه بنويسم درباره كسي كه رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم درباره او فرمود: لا اشبع الله بطنه ؛ خداوند شكمش را سير نكند. آنان با شنيدن اين سخن او را مورد هجوم قرار داده و پس از ضرب و شتم از شهر بيرون كردند كه همين حادثه به فوت او در مكه انجاميد[5].

نسايي در آغاز، كتاب مفصّلي درباره احاديث پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم فراهم ساخت و آن را السنن الكبري ناميد و در آن روايات صحيح، حسن و ضعيف را گرد آورد و هنگامي كه آن را به امير رمله تقديم كرد او از نسايي پرسيد: آيا همه روايات سنن صحيح است؟ نسايي پاسخ داد: در اين كتاب احاديث صحيح، حسن و رواياتي نزديك به آنها را گرد آورده ام. امير رمله به او گفت: احاديث صحيح را از آن استخراج كن. نسايي در پي اين درخواست به تلخيص و استخراج احاديثِ صحيح السنن الكبري پرداخت و نام آن را السنن المجتبي گذاشت كه همان سنن معروف اوست، كه از آن به السنن الصغير نيز ياد مي شود و از طريق اين سني روايت شده است.

با توجه به ضابط و متقن بودن نسايي و اعمال شرائط سخت تر از بخاري و مسلم در انتخاب روايات، سنن او در رديف صحاح ستّه به عنوان كتاب معتبر شناخته شد، به گونه اي كه برخي آن را به خاطر صحت روايات و تنظيم ابواب فقهي همتاي سنن ابو داود، يا در مرتبه اي پس از آن دانسته اند[6].

نسايي از راويان ضعيف، روايات بس اندكي نقل كرده است. با اين حال ابن كثير معتقد است: در سنن نسايي راويان مجهول و نيز روايات ضعيف، معلل و منكر آمده است[7]. از جمله اشكالات سنن نساني تكرار بيش از حدّ روايات در آن است كه از اين جهت در ميان صحاح سته منحصر به فرد است. به عنوان مثال روايت نيت شانزده بار در كتاب او تكرار شده است[8]. در سنن نسايي 5761 روايت آمده است[9].

[1] - تذكره الحفاظ، ج 2، ص 701 ؛ سير اعلام النبلاء، ج 14، ص 125. ذهبي ولادت او سال 210 هجري دانسته است.

[2] - تهذيب التهذيب، ج 1، ص 36 ؛ البدايه و النهايه، ج 11، ص 123.

[3] - براي تفصيل بيشتر ر. ك: خصائص اميرالمؤمنين، ص 32 ـ 34. از جمله مدعيان تشيع نسايي علامه سيد محسن جبل عاملي است. ر. ك: اعيان الشيعه، ج 8، ص 448، به نقل از همان.

[4] - سير اعلام النبلاء، ج 14، ص 129.

[5] - همان، ص 133.

[6] - به نقل از مقدمه سنن نسايي، ص 5.

[7] - به نقل از اضواء علي السنه المحمديه، ص 335.

[8] - علم الحديث، ص 54.

[9] - اصول الحديث، ص 325.

علي نصيري- آشنايي با علوم حديث، ص 152