معرفي کتاب «سنن محمد بن عيسي ترمذي» - معرفی کتاب «سنن محمد بن عیسی ترمذی» نسخه متنی

معرفي کتاب «سنن محمد بن عيسي ترمذي»

ابو عيسي محمّد بن عيسي ترمذي در سال 209 هجري در روستاي بوغ از روستاهاي شهر ترمذ در كنار رود جيحون[1] به دنيا آمد و در سال 279 هجري در همين شهر وفات يافت. او حديث را از مشايخ حديث ؛ هم چون قتبيه ابن سعيد، اسحاق بن راهويه و ابو مصعب زهري فرا گرفت و براي طلب حديث به شهرهاي مختلف ؛ از جمله خراسان، عراق، حجاز و بغداد مسافرت نمود[2]. آنگاه به زادگاه خود بازگشت و كتاب سنن را در همين شهر نگاشت. برخي گفته اند كه او در پايان عمر نابينا شد لذا به او لقب ضرير داده اند[3]. وي داراي حافظه و هوش سرشاري بود. او نخستين كسي است كه اصطلاح حسن را براي آن دسته از احاديثي كه يك درجه از صحيح كمتر است را باب كرد. پيش از او حديث تنها به صحيح و ضعيف تقسيم مي شد[4].

دانستي است كه اين كتاب داراي دو نام مشهور است: 1. جامع ترمذي ؛ 2. سنن ترمذي. و نام نخست آن در ميان حديث پژوهاني ؛ هم چون سمعاني، مزّي، ذهبي، عسقلاني و.... مشهور است.

از نظر الباني اين عنوان از آن جهت بر اين كتاب زيبنده است كه او در كتابش فوائد و علومي را آورده كه حتي در صحيح بخاري و ساير كتب يافت نمي شود[5].

برخي نيز ؛ هم چون چلپي در كشف الظنون و احمد شاكر بر آن عنوان الجامع الصحيح گذاشته اند[6]، ترمذي چنان كه خود گفته است كتابش را پس از نگارش بر محدّثانِ حجاز، عراق و خراسان عرضه كرد و آنان كتابش را مورد تأييد قرار دادند[7]. و در تمجيد از آن گفته اند: من كان في بيته هذا الكتاب فكأنّما نبيّ يتكلّم ؛ هر كس در خانه اش سنن ترمذي باشد، گويا پيامبري در خانه دارد[8]. سنن ترمذي بر اساس چاپ دار السلام 3956 روايت است.

[1] - ترمذ از شهرهاي قديم ماوراء النهر و شمال بلخ و جزء جمهوري تاجيكستان است. علم حديث، ص 347.

[2] - تذكره الحفاظ، ج 2، ص 636 ؛ تهذيب الكمال، ج 26، ص 252 ؛ سير اعلام النبلاء، ج 13، ص 271.

[3] - سير اعلام النبلاء، ج 13، ص 270.

[4] - اضواء علي السنه المحمديه، ص 334 ؛ اصول الحديث، ص 331.

[5] - ضعيف سنن الترمذي، ص 18.

[6] - همان، ص 17.

[7] - تذكره الحفاظ، ج 2، ص 634 ؛ سير اعلام النبلاء، ج 13، ص 274.

[8] - همان.

علي نصيري- آشنايي با علوم حديث، ص 151