مبعث پيامبر(ص) و بدرقه تا در بهشت - مبعث پيامبر(ص) و بدرقه تا در بهشت نسخه متنی

مبعث پيامبر(ص) و بدرقه تا در بهشت

مكاتب و نظام‌هاي سياسي، بر اساس نوع نگرش، اهداف و وظايف متفاوتي براي حكومت‌ها بر مي‌شمارند. موضوع اصلي همه نظام‌هاي سياسي، مسائل موجودي بنام انسان مي‌باشد كه شناخت هرچه بيشتر او، ارائه راه‌حل‌هاي فراگيرتر و كاربردي‌تر را منجر مي‌شود.

انسان موجودي است كه داراي جنبه‌هاي فردي ـ اجتماعي و نيازهاي گوناگون اقتصادي، فرهنگي و عاطفي است. مكاتب و نظام‌هاي سياسي (غيرالهي) با زاويه ديد خويش به بخشي از اين جنبه‌ها نگريسته و جهت تشكيل حكومت اقدام نموده‌اند. بعنوان نمونه «ليبراليسم؛ از فردگرايي و آزادي‌هاي اقتصادي و فرهنگي، دفاع مي‌كند و معتقد است كه نبايد به بهانه عدالت اجتماعي، آزادي‌هاي اقتصادي و مالكيت خصوصي را تهديد و تحديد كرد.»[1] و وظايف دولت بايد محدود شود. در نقطه مقابل مكتب سوسياليزم بر آن است كه «عدالت اجتماعي بالاترين ارزش است كه دولت و حكومت بايد خود را به آن ملتزم بدانند.»[2]

مكتب الهي اسلام علاوه بر جنبه فردي به جنبه اجتماعي وجود انسان نگريسته و اين گونه نيست كه «هر فردي خواسته در روي زمين آرمان شهري بسازد نتيجه‌اي جز فجايع عظيم انساني به بار نياورده است.»[3]

در اين مجال براي روشن شدن رسالت پيامبري به تبيين حكومت ديني مي‌پردازيم:

اهداف حكومت ديني

الف. اهداف معنوي

اموري است كه اختصاص به اين نوع حكومت دارد و آن را از ديگر انواع حكومت‌ها، متمايز مي‌كند، و اين امور در جهت سالم‌سازي محيط اجتماعي براي رشد و شكوفايي فطرت الهي و تحقق عيني احكام و حدود الهي و پاك سازي محيط جامعه از آلودگي و تباهي است. اقامه قسط و عدل و عدالت اجتماعي مورد تأكيد اسلام است و از اهداف اساسي حكومت ديني محسوب مي‌شود. «إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ»[4] «أُمِرْتُ لِأَعْدِلَ بَيْنَكُمُ»[5] و از جمله اهداف معنوي، تلاش براي تعليم معارف الهي و گسترش فرهنگ عبوديت، امر به معروف و نهي از منكر، دفاع از دين و تلاش براي گسترش دعوت به سوي توحيد.

ب. اهداف دنيوي

آن دسته از اهدافي است كه به طور عقلايي، انتظار مي‌رود هر حكومتي به تأمين آنها، اهتمام داشته باشد، غرض از ذكر اين اهداف آن است كه منابع ديني ما به امر معاش و رفاه و امنيت جامعه، بي‌مهري نكرده‌اند و در تعاليم اسلامي، آخرت‌؛رايي (... تا در بهشت بدرقه....)[6] در كنار عمران و آبادي دنيوي، مدنظر اولياي دين بوده است. اين اهداف همان اهدافي است كه حكومت‌هاي غيرديني نيز ادعاي آن را دارند.

نمونه‌اي از تأكيدات اسلام (كه در قرآن آمده) و به تأمين امنيت و اقتدار نظامي پرداخته:

«وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّهٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَ عَدُوَّكُمْ»[7]

ويژگي‌ مهم حكومت ديني اين است كه اهداف دنيوي خويش را متناسب با اهداف معنوي خود تعقيب مي‌كند. تأمين اهداف حكومت ديني بويژه اهداف معنوي آن، وظايف و مسئوليت‌هاي خاصي را متوجه دست‌اندر كاران حكومت مي‌كند كه از جمله آنها مي‌توان به رعايت تقوا، زهد و ساد‌ه‌زيستي، مساوات در برابر قانون... اشاره كرد.

در تكميل پاسخ، ضمن بيان اهداف حكومت ديني، توجه و مراجعه به تاريخ، و تحقيق درباره حكومت‌هاي گذشته از دوران قبل و بعد از هجرت پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ و امامان معصوم ـ عليهم السّلام ـ به وضوح آشكار مي‌سازد كه موفقيت و دست‌يابي به اهداف حكومت ديني ـ تأمين سعادت و رستگاري بشر ـ در گرو التزام به حكومت ديني است؛ و تجربه بشري نيز گواه همين مطلب است. جوامع پيشرفته عليرغم دست يابي به تكنولوژي و فن‌آوري مدرن، در انواع و اقسام معضلات فردي و اجتماعي گرفتارند، همچون فردي كه در باتلاق افتاده و براي نجات خويش دست و پا مي‌زند، غافل از آن كه، دست و پاي زدن بيشتر او را گرفتار مي‌كند.

سخن آخر اينكه آيا به دليل خودكامگي بشر و محقق نشدن چنين هدفي (آرمان شهر، مدينه فاضله) ما نيز بايد از خواسته خويش دست بشوئيم؟ و مانند مكاتب غيرالهي در كوچه پس كوچه‌هاي تاريك جهان به اصطلاح مدرن كنون كه معلوم نيست ما را به كجا رهنمون است روان شويم!

[1] . حكومت اسلامي، واعظي، احمد، نشر سامير، تابستان 80،.

[2] . همان.

[3] . آفتاب، 15/7/81.

[4] . سوره نحل، آيه 90.

[5] . سوره شوري، آيه 15.

[6] . روزنامه آفتاب يزد، 15/7/81.

[7] . سوره انفال،‌آيه 60.

عبد الله رزاقي