معرفي کتاب «صحيح مسلم بن حجاج قشيري» - معرفي کتاب «صحيح مسلم بن حجاج قشيري» نسخه متنی

معرفي کتاب «صحيح مسلم بن حجاج قشيري»

ابوالحسين مسلم بن حجاج قشيري نيشابوري در سال 204 هجري در نيشابور به دنيا آمد در سال 261 هجري در همين شهر وفات يافت[1]. وي تحصيل خود را در زادگاه خود پي گرفت و سپس براي تكميل علم آموزي خود به شهرهاي مختلف در عراق، حجاز، شام و مصر مسافرت كرد. او حديث را از محضر اساتيد نامداري ؛ مانند يحيي بن يحيي، احمد بن حنبل، اسحاق بن راهويه و محمّد بن اسماعيل بخاري فرا گرفت[2]. وسعت دانش او در زمينه روايات و نيز پركاري اش باعث شد كه بزرگاني ؛ هم چون احمد بن سلمه و ابو عيسي ترمذي كه در حديث همپاي او به شمار مي رفتند، از او دانش حديث فرا گيرند[3]. نووي شماري از كتاب هاي مسلم را بر شمرده است[4].

محمد بن ماسرجي مي گويد: از مسلم شنيدم كه گفت: كتاب صحيح را از ميان سيصد هزار حديث كه خود شنيدم، فراهم آوردم[5]. صحيح مسلم پس از صحيح بخاري معتبرترين كتاب نزد اهل سنت است. و بنا به نقل ابن كثير عالمان در غرب جهان اسلام و ابو علي نيشابوري در شرق جهان اسلام صحيح مسلم را حتي بر صحيح بخاري ترجيح مي دهند[6]. شمار روايات صحيح مسلم 7275 روايت و با حذف مكررات 3018 روايت است. شرح صحيح مسلم بن حجاج از نووي (م 677)، الديباج علي صحيح مسلم بن الحجّاج از جلال الدين سيوطي (م 911) از مهم ترين شرح هاي صحيح مسلم اند.

مقايسه اي ميان صحيح مسلم با صحيح بخاري

گرچه مسلم نيز بسان بخاري روايات را در صورت برخورداري از شرائطي، صحيح دانسته و در كتاب خود آورده است، امّا در برخي از شرائط با بخاري هماهنگ نيست. مثلاً بخاري در نقل حديث همزماني راوي با شيخ حديث و ملاقات آن دو را شرط مي داند، اما مسلم همزماني را كافي دانسته و ملاقات را لازم نمي داند. از سوي ديگر ملاك هاي توثيق از نگاه بخاري و مسلم يكسان نيست. بدين خاطر مسلم روايات برخي از راويان را آورده كه بخاري از ذكر آنها اجتناب كرده است.

از سوي ديگر صحيح مسلم را از جهاتي كه بيشتر به ساختار و چينش روايات مربوط است بر صحيح بخاري ترجيح داده اند هر چند بخاري از جهت غوص در دانش حديث و گسترش آگاهي در اين زمينه و نيز بهره مندي بيشتر از بزرگان حديث بر مسلم برتري دارد، چنان كه مقام استادي او بر مسلم، برتري او را تقويت كرده است[7].

[1] - تاريخ بغداد، ج 13، ص 261 ؛ البدايه و النهايه، ج 11، ص 41.

[2] - تاريخ بغداد، ج 13، ص 101 ؛ تاريخ مدنيه دمشق ، ج 58، ص 86 و 87.

[3] - شرح مسلم، ج 1، ص 8.

[4] - همان.

[5] - تاريخ بغداد، ج 13، ص 102 ؛ البدايه و النهايه، ج 11، ص 40.

[6] - البدايه و النهايه، ج 11، ص 40 ؛ مقدمه ابن صلاح، ص 20.

[7] - براي تفصيل بيشتر ر. ك: شرح مسلم، ج 1، ص 11 و 22 ؛ اصول الحديث، ص 316 ـ318 ؛ اضواء علي السنه المحمديه، ص 322 ـ 339.

علي نصيري- آشنايي با علوم حديث، ص 148