اگر زبان مادري پيامبر اسلام حضرت محمد ـ صلي الله عليه وآله ـ فارسي يا انگليسي بود، حتماً قرآن به زبان آن بود؟ - [زبان قرآن] نسخه متنی

اگر زبان مادري پيامبر اسلام حضرت محمد ـ صلي الله عليه وآله ـ فارسي يا انگليسي بود، حتماً قرآن به زبان آن بود؟

يعني اينكه زبان خدا عربي نيست؟

پاسخ

يكي از نعمت هاي بزرگ الهي، تعليم «بيان» به آدمي است[1] تا انسان از رهگذر «زبان» به اهداف و مقاصد گوناگون دست يابد، از سوي ديگر، خداوند انسانها را از نژادها و گروه هاي مختلف آفريد، تا از يكديگر بازشناخته شوند.[2]

از اين رو، انسانها با برخورداري از زبان هاي متفاوت، امر هدايت آنان به گونه اي ترتيب يافته، كه مقصود حاصل آيد و هيچ بهانه اي براي مردم وجود نداشته باشد. لذا، خداوند در هر قوم و امّتي، پيامبري فرستاد[3] و هر يك از پيامبران به زبان امّت و مردم زمان خويش آشنا بودند: «و ما ارسلنا من رسول الا بلسان قومه ليبين لهم...؛ و ما هيچ پيامبري را جز به زبان قومش نفرستاديم، تا (حقايق را) براي آنان بيان كند...».[4]

با توجه به نكاتي كه يادآوري كرديم، اينك به پاسخ اين پرسش در خصوص زبان پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه وآله ـ و موقعيت ويژه اي كه زبان عربي داشته و دارد، مي پردازيم.
به نظر مي رسد، دو خصوصيت در مورد دين اسلام وجود دارد كه در ساير اديان مطرح نبوده است، از اين جهت حكمت و مصلحت الهي تعلق گرفت كه قرآن به زبان عربي نازل شود:

1. پيامبر اسلام ـ صلي الله عليه وآله ـ آخرين پيامبر است و لازمه آن، اين است كه دين او تا قيامت پايدار مانده، همگان از آن بهره مند گردند، و نيز چون معجزه ماندگار و جاويدان خاتم پيامبران ـ صلي الله عليه وآله ـ ، كتاب آسماني اش است، اين كتاب بايست به زباني فصيح و بليغ باشد تا در مقام تحدّي، ديگران را قدرت بر مقابله با آن نباشد، و اين ويژگي در زبان عربي ـ بيش از ديگر زبانها ـ يافت مي شود.

2. خاستگاه بعثت پيامبر اسلام ـ صلي الله عليه وآله ـ ، سرزمين مكه بود كه ساكنان آن به زبان عربي سخن مي گفتند و از ميان آنان، افرادي متعصب و سركش بودند و اگر كتاب آسماني به زبان ديگري نازل مي شد، اين ها ـ به همين بهانه ـ ايمان نمي آوردند.[5] از اين جهت، خداوند از طريق لطف و رحمت گسترده اش، با عنايت ويژه اي، آخرين كتاب آسماني را به زبان عربي نازل فرمود.

براي برآورده شدن اين دو خصوصيت بايد زباني انتخاب شود كه قابليت ذاتي داشته باشد و بتواند برخي اعراب متعصب را هم به ايمان دعوت كند، و زبان عربي چنان خصوصيتي را نسبت به ساير زبانها، بهتر عرضه مي كرد، زيرا قواعد آن قياسي تر از ساير زبانهاست و لغات آن بيشتر از ساير زبانها مي باشد، از اين جهت خداوند، قرآن را به عربي نازل فرمودند تا نياز انسانها بهتر برآورده شود، علاوه بر اين كه لحن و صوت قرآن به زبان عربي، زيباتر از ساير زبانها مي باشد و الفاظ و جملاتي كه در اين غالب به كار رفته از فصاحت و بلاغت فوق بشري برخوردار است و چنان كه در طول چهارده قرن گذشته، ملاحظه شد، كسي را ياراي مقابله با قرآن نبوده و نيست.
ناگفته نماند ـ چنان كه اشاره شد ـ خداوند، خود معلّم زبانِ انسانهاست و از همه زبان ها آگاهي دارد و بر اساس مصلحت و حكمت، زبان عربي را برگزيده است.

نتيجه

همه زبانها از آنِ خداست، و پيامبران الهي با زبان هاي مختلف مردم را به راه خدا دعوت مي كردند، ولي دين اسلام چون از يك طرف براي همه انسانها در همه اعصار است و از طرف ديگر معجزه اين دين، كتاب آسماني اش مي باشد، بايد به زباني نازل شود كه پذيراي اين مطلب باشد، و زباني جز، زبان عربي نمي تواند اين خصوصيت را برآورده سازد.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:

1ـ تفسير نمونه، آيت الله مکارم شيرازي و همکاران، ج 10، ص 269.

2ـ قرآن در اسلام، علامه طباطبائي، ص 24.

3ـ تفسير الميزان، علامه طباطبايي، ج 12 و 15.

[1] . الرحمن / 4.

[2] . حجرات / 13.

[3] . نحل / 36.

[4] . ابراهيم / 4.

[5] . شعراء / 199.