درباره روز قيامت و اوصاف و ويژگي‏هاي آن توضيح دهيد - درباره روز قيامت و اوصاف و ويژگي‏هاي آن توضيح دهيد نسخه متنی

درباره روز قيامت و اوصاف و ويژگي‏هاي آن توضيح دهيد

پاسخ

قرآن كريم براي نشان دادن ويژگي‏هاي قيامت كه مسلماً آثار تربيتي فوق العاده‏اي دارد ا زنامهاي گوناگون استفاده مي‏كند تا ترسيم دقيقي در مجموع آيات از آن روز عظيم و حوادث فوق العاده و تكان دهنده آن كرده باشد البته نام در اينجا به معني اسم خاص نيست بلكه نامهاي توصيفي را نيز شامل مي‏شود يعني عناويني هستند كه متكي بر اوصاف آن روز و ويژگي‏هاي آن زندگي است. در قرآن كريم حداقل از هفتاد نام قيامت اسم برده شده است كه در واقع از هفتاد دريچه مختلف به روز قيامت نگاه مي‏كند. اما از آنجا كه تفصيل همه اين نامها و اوصاف و ويژگيهاي قيامت در اين مختصر نمي‏گنجد ناچار به اجمال آنها و به آن ويژگيهاي بارز و مهم اشاره مي‏نمائيم:

1- آن روز روز قيام است، در قرآن كريم تعبير قيامت كه از ماده قيام است تكرار گرديده است آري آن روز روز قيام و بپا خاستن است: روز قيام حساب "آن روز كه حساب بر پا مي‏شود(1)، روز قيام ساعت (زمان) است "آن روز كه ساعت بر پا مي‏شود مجرمان نوميد مي‏گردند(2)".

روز قيام مردم "آنروز كه مردم در برابر رب العالمين قيام مي‏كنند(3)"، روز قيام فرشتگان "آنروز فرشته بزرگ خدا رو ح و فرشتگان ديگر قيام مي‏كنند(4)" و روز قيام گواهان "در آنروز كه گواهان قيام مي‏كنند(5)".

2- آن روز، روز حساب است، اين وصف بخاطر آن است كه تمام اعمال آدمي اعم از صغير و كبير جزئي و كلي، معنوي و مادي، جوارحي و جوانحي بدون استثناء در آن روز محاسبه قرار مي‏گيرد، اين وصف در پنج آيه از قرآن آمده است از جمله اين آيه كه مي‏فرمايد: روزي كه حساب بر پا مي‏شود(6)".

3- آن روز روز جزا است، اين نام و وصف در سيزده آيه قرآن آمده است كه از همه مشهورتر آيه 4 سوره حمد است كه مي‏فرمايد: "او مالك روز جزاست".

4- آن روز، روز اجتماع است، تمام اولين و آخرين و همه جن وانس و حتي ملائكه مقربين در آنجا جمعند نه تنها خودشان كه اعمال آنها نيز تماماً در آنجا جمع آوري شده است و آماده عرضه به دادگاه عدل الهي است قرآن كريم در اين باره مي‏فرمايد: "به خاطر آوريد كه همه شما را در آن روز "اجتماع" جمع آوري مي‏كنند(7)".

5- قيامت روز جدايي است، جدايي حق از باطل، جدايي صفوف مؤمنان و صالحان از كافران و مجرمان جدايي برادر از برادر و پدر و مادر از فرزند، جدايي سرنوشت خوبان و بدان، قرآن كريم مي‏فرمايد: "رو زجدايي، معياد همگان است(8)".

6- قيامت روز خروج است، قرآن كريم مي‏فرمايد: "آن روز روزي است كه همه اموات زنده شده (و از قبرها) خارج مي‏شوند(9)". آري آن روز رو ز خارج شدن از مرگ به حيات و از عالم برزخ به عالم آخرت و از درون به برون و از پنهان به آشكار است.

7- قيامت روز بزرگ است، "واي بر كافران از مشاهده روز بزرگ(10)" توصيف آن روز به عظمت به خاطر امور مهمي است كه در آن روز بزرگ واقع مي‏شود.

8- قيامت روز حسرت و ندامت است، "آنها را از روز حسرت بترسان، روزي كه همه چيز پايان مي‏يابد و حكم نهايي صادر مي‏شود و اين در حالي است كه آنها (هنوز) در غفلتند و ايمان نمي‏آورند(11)" روز قيامت راستي روز اندوه و ندامت و حسرت شديد است، نه تنها براي بدكاران بلكه حتي براي نيكو كاران زيرا وقتي پاداشها را مي‏بينند تأسف مي‏خورند چرا بيشتر و بهتر كار نيك انجام نداده‏اند.

9- قيامت روز تغابن است، در آنروز غابن از مغبون آشكار مي‏گردد "روزي كه همه شما را در آن روز اجتماع گرد آوري مي‏كنند آن روز روز تغابن است(12)". آري در آن روز بدكاران از شكست و زيان خود و فريب و نيرنگ شيطان و از دست دادن سرمايه‏هاي عظيم با خبر مي‏شوند و اين است غبن حقيقي.

10- قيامت روز صدا زدن همديگر و ياري خواستن است، "اي قوم من بر شما از روزي كه مردم يكديگر را صدا مي‏زنند (و از هم ياري مي‏خواهند اما صدايشان به جايي نمي‏رسد) بيمناكم(13)".

11- قيامت روز تلاقي و برخورد كردن است، "خداوند روح را بر فرمانش بر هر كس از بندگانش بخواهد القاء مي‏كند تا انسانها را از روز تلاقي انذار كند(14)" در آن روز انواع تلاقي‏ها رخ مي‏دهد، روزي است كه بندگان پروردگارشان را ملاقات مي‏كنند، روزي است كه انسانها با فرشتگان حساب و پاداش و كيفر تلاقي دارند، روزي است كه انسان با حساب اعمال و گفتارش در آن دادگاه عدل تلاقي دارد، روزي است كه گذشتگان و آيندگان با هم تلاقي مي‏كنند، روز تلاقي ظالم و مظلوم با همديگر و...

12- قيامت روز سنگين است، "آنها (مجرمان) زندگي زودگذر دنيا را دوست دارند در حالي كه پشت سر خود روز سخت و سنگيني را رها مي‏كنند(15)" توصيف آنروز به ثقيل و سنگيني توصيفي است گسترده و پر معني: سنگيني از نظر محاسبه‏ها، سنگيني از نظر مجازاتها، سنگيني از نظر رسوائيها و سنگيني از نظر شدائد محشر و سنگيني مسئوليتها و...

13- قيامت روز پر مشقتي است، "آن روز روز سختي است(16)" مسلماً آن روز براي كافران بسيار سخت و طاقت فرسا و مصيبت بار است به طوري كه نيرومندترين آن‏ها را به زانو در مي‏آورد و عاجر و ناتوان مي‏سازد.

14- قيامت روز دردناكي است، نوح پيامبر خطاب به قوم بت پرستش مي‏گويد: "من بر شما از عذاب روز دردناكي بيمناكم(17)" آن روز از جهات زيادي مايه درد و رنج است، از جهت رسوائيها ندامتها و پشيماني‏هاي كشنده، دردناك به خاطر اينكه راه بازگشتي وجود ندارد و...

15- قيامت روز حق است، "آن روز، روز حق است(18)" بعضي از مفسران در تفسير حقانيت آن روز به سه نكته اشاره كرده‏اند:

1- آن روز حق است و غير از آن باطل، چرا كه ايام دنيا باطلش بيش از حق است.

2- حق به معناي وجود ثابت است.

3- آن روز روزي است كه شايسته عنوان "يوم" است چرا كه در آن روز روشن، اسرار مخفي آشكار مي‏گردد در حاليكه در دنيا احوال خلق - مكتوم و نامعلوم (همچون شب) است(19).

16- قيامت روزي است كه چهره درهم كشيده و وحشتناك است، قرآن از زبان نيكان چنين نقل مي‏كند "ما از پرودگارمان خائفيم از آن روز كه عبوس و سخت است(20)". توصيف آن روز به "عبوس" كنايه زنده‏اي از وضع وحشتناك آن روز است، يعني آنقدر حوادث آنروز سخت و ناراحت كننده است كه نه تنها انسانها در آن روز عبوس‏اند بلكه گويي خود آن روز قيافه‏اش را سخت در هم كشيده و ناراحت است.

17- قيامت روز حيات عمومي بعد از مرگ است، "كساني كه علم و ايمان به آنان داده شده در قيامت به مجرمان مي‏گويند: شما به اذن خدا تا روز بعث (در عالم برزخ) درنگ كرديد، و هم اكنون روز بعث (برانگيخته شدن مردگان) است، ولي شما نمي‏دانستيد(21)" انتخاب اين تعبير (بعث) براي قيامت به خاطر آغاز حركت است كه خداوند مردگان را از قبر بر مي‏انگيزد، سپس آنها را به سوي محاكم قيامت براي حساب مي‏فرستد.

18- قيامت روزي است كه وضع آسمانها و زمين و كرات بهم مي‏خورد و دگرگوني‏هاي شديدي در جهان واقع مي‏شود به آياتي در اين زمينه توجه فرمائيد: "روزي كه ما آسمانها را همچون طوماري در هم مي‏پيچيم، سپس همانگونه كه آفرينش را آغاز كرديم آن را باز مي‏گردانيم، اين وعده‏اي است كه ما داده‏ايم و قطعاً آنرا انجام خواهيم داد(22). و در اشاره به انتقام الهي از ظالمان و مجرمان مي‏فرمايد: "آن در روزي واقع مي‏شود كه اين زمين به زمين ديگر و آسمانها (به آسمان ديگر) مبدل مي‏شوند(23)" كوهها از جا كنده و متحرك مي‏شوند(24) آسمان همچون فلز گداخته مي‏شود(25).

19- قيامت روزي بسيار طولاني است، "فرشتگان و روح به سوي او عروج مي‏كنند در آن روز كه مقدارش پنجاه هزار سال است(26)" در اين كه اعدادي كه درباره قيامت است براي تعداد و شماره است يا براي تكثير دو احتمال است، به هر حال پيامي كه از اين آيات به گوش مي‏رسد اين است كه همه بايد خود را براي چنان روز طولاني پر مخاطره‏اي آماده سازند.

20- از ويژگيهاي قيامت اين است كه انسانها در آن روز مانند پروانه‏هاي پراكنده به هر سو حركت مي‏كنند(27) و در تعبيري ديگر آمده كه گويي مردم همانند ملخهاي پراكنده‏اند(28)" اين تشبيه بخاطر كثرت مردم و اضطراب آنها و ناتواني و سرگرداني آنان مي‏باشد.

21- از ويژگي‏هاي قيامت اين است كه پرده‏ها و حجابها كنار مي‏روند و اسرار نهان آشكار مي‏شود. قرآن در اين زمينه مي‏فرمايد: "آن روز روزي است كه پرده‏ها و حجابها كنار مي‏رود و همه انسانها با تمام اسرار درون و برونشان ظاهر مي‏شوند(29)" و مي‏فرمايد: "آن روز روزي است كه اسرار نهان آشكار مي‏شود(30)".

22- از ديگر ويژگيهاي قيامت اين است كه انسان تمام تلاشها و كوششهايي كه انجام داده است به خاطر مي‏آورد(31)، اين ياد آوري يا به خاطر مشاهده نامه اعمال است، و يا تجسم و حضور خود اعمال و يا به خاطر گواهي اعضاء بدن و فرشتگان و يا بخاطر كنار رفتن حجابها از قلب و روح انسان و زدوده شدن عوامل غفلت است.

23- ديگر ويژگي قيامت اين است كه سرمايه‏هاي مهم دنيا يعني مال و ثروت، فرزندان و دوستان به حال انسان سودي نمي‏بخشند بلكه تنها حلاّل مشكلات محشر ايمان و عمل صالح و قلب سليم است. قرآن كريم در اين باره مي‏فرمايد: "در آن روز كه مال و فرزندان سودي نمي‏بخشد، مگر كسي كه با قلب سليم به پيشگاه خدا آيد(32)"

و مي‏فرمايد: "...روزي فرا رسد كه نه در آن خريد و فروش است و نه دوستي(33)".

24- ديگر ويژگي قيامت اين است كه هر كس در ان روز در دادگاه بزرگ الهي مسئول كارهاي خويش است و خودش جريمه جرائمش را مي‏پردازد قرآن كريم مي‏فرمايد: "و از روزي بترسيد كه كسي مجازات ديگري را نمي‏پذيرد(34)"

و يا مي‏فرمايد: "(به ياد آوريد) روزي را كه هر كس (در فكر خويشتن است و تنها) به دفاع از خود مي‏پردازد(35)".

25- ويژگي ديگر قيامت اين است كه عذابش گسترده و فراگير است، قرآن ضمن توصيف ابرار و نيكان مي‏فرمايد:

"آنها از روزي مي‏ترسند كه عذابش گسترده و فراگير است(36)".

گستردگي آن به حدي است كه تمام زمين و آسمان را پر مي‏كند حتي فرشتگان در وحشت فرو مي‏روند.

26- از ويژگيهاي قيامت اين است كه زبانها از كار مي‏افتند و ديگر اعضاء به سخن گفتن مي‏آيند "امروز بردها نشان مهر مي‏نهيم، و دستهايشان با ما سخن مي‏گويند و پاهايشان كارهايي را كه انجام مي‏دادند شهادت مي‏دهند(37)".

27- ويژگي ديگر قيامت اين است كه عذر خواهي و پوزش سودي ندارد و مورد قبول واقع نمي‏شود، قرآن كريم مي‏فرمايد: "روز يكه عذر خواهي ظالمان سودي به حالشان نمي‏بخشد و...(38)".

28- ويژگي ديگر قيامت اين است كه چشم‏ها تيزبين مي‏شوند و چشم بصيرت انسان باز مي‏شود و حقايق را مي‏بيند قرآن كريم مي‏فرمايد: "(به او خطاب مي‏شود): تو از اين صحنه (و دادگاه بزرگ) غافل بودي و ما پرده را از چشم تو كنار زديم، و امروز چشمت كاملاً تيز بين است(39)".

در پايان لازم به توضيح است كه اكثر قريب به اتفاق اين اوصاف و ويژگيهايي كه ما شمرديم با استفاده از كتاب پيام قرآن نوشته حضرت آيةاللَّه مكارم شيرازي بوده است، كه در اين كتاب حدود هفتاد وصف و نام قيامت آمده است و مرحوم ملا محسن فيض كاشاني در كتاب محجة البيضاء حدود صد وصف براي قيامت آورده است براي مطالعه بيشتر در اين زمينه مي‏توانيد به جلد هشتم محجة البيضاء في تهذيب الاحياء صفحه 329 تا 332 و كتاب پيام قرآن نوشته حضرت آيةاللَّه مكارم شيرازي و همكاران جلد پنجم صفحه 31 تا 124 مراجعه نمائيد.

منابع جهت مطالعه بيشتر:

1- پيام قرآن، آيةاللَّه مكارم شيرازي، ج3، ص31 تا 124.

2- معاد، نوشته محسن قرائتي، ص166 تا 175.

3- معاد از ديدگاه امام خميني "ره"، ص261 تا 270.

1) ابراهيم/41.

2) روم/12.

3) مطففين/6.

4) نبأ/38.

5) غافر/51.

6) ابراهيم/42.

7) تغابن/9.

8) نبأ/17.

9) ق/42.

10) مريم/37.

11) مريم/39.

12) تغابن/9.

13) غافر/32.

14) مؤمن/15.

15) انسان/27.

16) فرقان/26.

17) هود/26.

18) نبأ/39.

19) آيةاللَّه مكارم شيرازي، پيام قرآن، )دار الكتب الاسلامية، تهران، نوبت پنجم، 1377)، ج5، ص70-69 به نقل از تفسير كبير.

20) انسان/10.

21) روم/56.

22) انبياء/104.

23) ابراهيم/48.

24) طور/9.

25) معارج/8.

26) معارج/4.

27) قارعه/4.

28) قمر/7.

29) مؤمن/16.

30) طارق/9.

31) نازعات/35.

32) شعراء/88و89.

33) ابراهيم/31.

34) بقره/48و123.

35) نحل/11.

36) انسان/7.

37) يس/65.

38) مؤمن/52.

39) ق/22.