چرا داشتن فرزند بر خدا نقص است؟ - چرا داشتن فرزند بر خدا نقص است؟ نسخه متنی

چرا داشتن فرزند بر خدا نقص است؟

پاسخ

معناي تولد فرزند از يك موجود در حقيقت جداساختن يك موجود زنده ـ مادي ـ است به اين صورت كه جزئي از اجزاء وجود شخصي خود را، پس از انفصال، و تربيت او، فرد ديگري كه هم‎نوع خود اوست قرار مي‎دهد مانند: حيوان و گياه كه از وجود شخصي خود نطفه و لقاح را جدا كرده، سپس با تربيت تدريجي، آن را حيوان يا گياه ديگري كه شبيه خود آنهاست قرار مي‎هند.

چنين معنائي در مورد خداوند متعال از چند جهت محال است:

1. اين معنا مستلزم جسميت و ماديت است و ساحت مقدس الهي از ماده و لوازم آن منزه است. در توضيح اينكه «مستلزم جسميت و ماديت است» بايد گفت: داشتن جزء و قابليت جداشدن آن جزء از خصوصيت ماده و ماديات است و اصولاً امور مجرد ـ حتي غير خداوند هم ـ فاقد اجزاء مادي و جسماني هستند به علاوه داشتن جزء به معناي تركب است كه خود نقص و نياز بوده به ساحت الهي راه ندارد، ضمن اينكه هنگامي كه جزئي از يك مركب جدا مي‎شود آن مركب سابق از بين مي‎رود به اين معنا كه مركب چند جزئي سابق اكنون يك جزء كمتر داشته و موجودي ديگر است كما اينكه در همه مجردات جسميت و ماديت راه ندارد و فرض فرزند براي آنها هم بي‎معناست.

2. چون ذات باري تعالي در خالقيت، ربوبيت و الوهيت مطلق است بنابراين هر چه غير او فرض شود نيازمند به او و تحت قيوميت الهي خواهند بود، با اين وصف چگونه ممكن است آن شيء كه از او زائيده مي‎شود مثل و شبيه و فرزند او باشد، به عبارت ديگر موجود مستقل و بي‎نيازي نخواهد بود. پس با اين اوصاف ديگر فرزند واجب نخواهد بود بلكه مخلوق اوست.

3. اگر زائيدن و استيلاد در مورد حق تعالي ممكن باشد، مستلزم آن است كه فعل تدريجي براي حضرتش صحيح باشد، در حالي كه فعل تدريجي از ويژگي‎هاي امور مادي است. در حالي كه آنچه به اراده و مشيت خداوند واقع مي‎شود، بدون تدريج و به اصطلاح به صورت دفعي است. [1]

كما اينكه در ساير مجردات هم تدريج بي‎معناست چنانكه در آيه كريمه متعددي از قرآن به اين معنا كه خداوند فرزند ندارد اشاره شده است از آن جمله آيه 171 سوره نساء كه مي‎فرمايد: (سُبْحانَهُ أَنْ يَكُونَ لَهُ وَلَدٌ) خداوند منزه است از اينكه فرزند داشته باشد و نيز سوره توحيد را مي‎توان نام برد؛ يادآور مي‎شويم كه نفي ماديت و جسمانيت از ساحت الهي ـ چنانكه اكثر قريب به اتفاق مسلمانان به آن معتقدند ـ دلائل مختلفي دارد كه از جمله بهترين الائل بر سلب جسميت و ماديت خداوند عبارت است از آن كه: جسم و امر مادي ـ به هر معنايي كه گرفته شود ـ داراي ابعاد سه‎گانه، يعني طول و عرض و ارتفاع است و از اين رو،‌قطعاً از اجزاي مقداري تركيب شده است. بنابراين هر جسمي مركب است و خداوند از هرگونه تركيب مبرا است؛ چرا كه هر موجود مركبي نيازمند اجزاء است و با فقدان يك جزء ناقص مي‎شود و نياز و نقص در خداوند راه ندارد. بنابراين خداوند جسم و مادي نيست، بلكه مجرد است و هيچ يك از احكام جسم بر حضرتش جاري نمي‎شود.[2]

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:

1. تفسير الميزان، علامه طباطبائي ذيل آيات 171، ج 3، صفحة 485 ـ 492، سوره نساء، 30، سوره توبه، ج 9، صفحة 326 و سوره توحيد، ج 20، صفحة 273.

2. تفسير نمونه، ناصر مكارم شيرازي و همكاران، ذيل آيات 171 سوره نساء و سوره توحيد.

3. سعيدي مهر، محمد، آموزش کلام اسلامي، ج1.

4. مصباح يزدي، محمد تقي، آموزش عقائد، ج1.

[1] . طباطبائي، محمد حسين، قم، انتشارات اسلامي، تفسيرالمبزان، ج 3، صفحة 485 ـ 489، همان ج 20، صفحة 273.

[2] . سعيدي مهر، محمد، آموزشي كلام اسلامي، انتشارات طه، قم، ج 1، صفحة 275.