اولين خانقاه را در كشور اسلامي چه كسي ساخت؟ - پرسش: اولين خانقاه را در كشور اسلامي چه كسي ساخت؟ نسخه متنی

اولين خانقاه را در كشور اسلامي چه كسي ساخت؟

پاسخ

بعضيها ضمن اطلاقِ نام اولين صوفي به ابو هاشم كوفي، گفته اند: ابو هاشم اول كسي است كه خانقاه جهت صوفيان ساخته است.[1] دكتر غني نيز بناي خانقاه را در اواخر قرن دوم، توسط ابو هاشم كوفي ذكر مي كند، ولي زندگي دسته جمعي صوفيان را در يك صومعه بعيد مي شمارد.[2]

در مورد اولين خانقاه در محيط اسلامي دو نظر وجود دارد. گروهي به پيروي از خواجه عبدالله انصاري (م 481ه‍.ق) آن را در «رمله» فلسطين (= شام) و عده اي مطابق نظر ابن تيميه (م 738 ه.ق) آن را در ناحيه «عبادات» و شهر «بصره» دانسته اند.[3]

و چون سران صوفيه نظر اول را معتبر دانسته اند، ما نيز همين را بررسي و پي گيري مي كنيم. به گفته خواجه عبدالله انصاري:

«اولين خانقاهي كه براي صوفيان بنا شد، در «رمله» شام بود. سبب آن بود كه اميري ترسا، يك روز به شكار رفته بود و در راه دو تن را ديد كه به هم رسيدند و دست در آغوش يكديگر كردند و در آنجا نشسته و آنچه داشتند از خوردني، پيش نهادند و بخوردند و برفتند. اميرترسا را معامله و الفت ايشان با يكديگر خوش آمد... و گفت: من براي شما جايي بسازم تا با يكديگر آنجا گرد هم آييد؛ پس آن خانقاه را در رمله بساخت.»[4]

اين نظريه توسط «عبدالرحمن جامي» (م 898 ه.ق)[5] و زين العابدين شيرواني (م 1253)[6] و نايب الصدر (م 1288 ه.ق) تأييد و بازنويسي شده است.[7]

پس به گفته سران صوفيه، اول خانقاهي كه براي صوفيان در سرزمين اسلامي بنا كردند؛ در رمله شام - مركز دشمنان اهل بيت - به وسيله فرمانروايي مسيحي بوده است. آيا فرمانرواي مسيحي در ساختن خانقاه در كشور اسلامي، غير از ايجاد تفرقه و فاسد كردن عقايد مسلمانان چه هدفي مي توانسته داشته باشد؟

نيز معلوم مي شود كه صوفيگري به ياري مسيحيان وارد جوامع اسلامي شده است.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:

1. سرچشمه‌ي تصوف در ايران، سعيد نفسيي

2. تصوف و تشيع، هاشم معروف الحسيني(ترجمه ي سيد محمدصادق عارف)

[1] . رازى، امين، هفت اقليم، ج 1، ص112.

[2] . غني، قاسم، تاريخ تصوف در اسلام، ص 19.

[3] . كيائى، تاريخ خانقاه در ايران، ص 137.

[4] . انصاري، خواجه عبدالله، طبعات الصوفيه، ص 10 ـ 9.

[5] . جامي، عبدالرحمن، نفحات الانس، ص 32 ـ 31.

[6] . شيرواني، زين العابدين، حدائق السياحه، ص 258.

[7] . علي شاه، معصوم، طرائق الحقايق، ج 1، ص151.