آيا كسي كه مي ميرد بر اين جهان احاطه دارد و مثلاً مي تواند خاك سپاري خودش را ببيند؟ - پرسش: آيا كسي كه مي ميرد بر اين جهان احاطه دارد و مثلا مي تواند خاك سپاري خودش را ببيند؟ نسخه متنی

آيا كسي كه مي ميرد بر اين جهان احاطه دارد و مثلاً مي تواند خاك سپاري خودش را ببيند؟

پاسخ

شايد شگفت ترين و مهم ترين خبري كه انسان در طول موجوديّت خود دريافت مي كند اين باشد كه او ديگر مرده است و از عالم دنيا رخت بربسته است، اين خبر براي مؤمنان و صالحان بهترين خبر و براي كافران و فاسقان بدترين خبر خواهد بود.
در لحظات احتضار انسان از آمدن مرگ آگاه مي شود اما اينكه چه زماني از وقوع آن و اين كه ديگر مرده است آگاه مي شود پرسش فعلي است.
كيفيت و زمان آگاهي از اين خبر مرگ براي مؤمن و كافر يكسان نيست، طبق روايات شخص مؤمن آغاز مرگ خود را با ملاقات حضرات معصومين ـ عليه السّلام ـ آگاه مي شود.

هنگام غسل دادنِ جسد ميت مؤمن به او پيشنهاد مي شود كه آيا مي خواهي بار ديگر به دنيا برگردي؟

پاسخ مي گويد: چه كنم با آن همه بلاء و زيان و اندوه.[1]

اما كافر و دشمن خدا طبق روايت از پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ هنگامي كه جنازة او را بر مي دارند، صدا مي زند اي برادران از سختي هاي كه در آن گرفتار شده ام شكايت مي كنم - شيطان - و دنيا و دوستان هواپرست و اولاد و مال همه فريب ام دادند بي وفايي كردند خانة را كه با اموال زياد و سختي هاي بي شمار آباد كردم امروز كسي ديگر در آن نشسته، از قبرم شكايت دارم كه فرياد مي زند من خانة تنگ و تاريك و ترسناك و پر از كرم و حشرات هستم.[2]

از رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ نقل شده است: وقتي جنازه برداشته مي شود روح ميت بالاي جسدش قرار مي گيرد ... اگر ميت ظاهر باشد آن دو ملك نويسندة اعمال خود را مي بيند و آن دو مي گويند، خداوند از جانب ما به تو پاداشي ندهد، چه مجلس هاي بدي كه ما را وادار به نشستن در آن كردي و چه كارهاي غير صالحي كه ما را شاهد ساختي و چه سخن هاي زشتي كه ما را شنواندي.[3]

از اين روايات بدست مي آيد كه ميت در حال غسل دادن جنازه اش از مرگش كاملاً آگاهي يافته است و نيز از روايات بر مي آيد كه اين لحظات بسيار سخت و سنگين است، از پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ نقل شده كه بدترين حالات بر ميت را چنين معرفي كرده اند:

آنگاه كه غسل دهنده بر ميت وارد مي شود، اگر ميت جوان باشد حلقة دامادي از دستش و اگر عروس باشد لباس عروسي از بدنش و اگر از مشايخ و فقهاء باشد عمامه از سرش بيرون كنند.

روح ميت با مشاهدة اين حالت فريادي مي زند كه همة هستي صداي او را مي شنوند جز انسان ها و جنيان ـ به گونة كه اگر غسل دهنده اين فرياد را بشنود، ديگر هيچ مردة را غسل نخواهد داد، فريادش اين است: اي غسّال لباس مرا به آسودگي بيرون آور ترا بخدا سوگند ـ زيرا الان از دست ملك الموت رهايي يافتم، آب غسل را مرا ملايم كن زيرا جسدم بخاطر رفتن روح سوخته است، به شدّت غسلم نده كه بدنم مجروح است هنگام كفن گويد: ترا بخدا سوگند كه سر كفن را نبند تا فرزندان و خانواده را ببينم و ببينند كه آخرين ديدار است.[4]

حالت ميت مؤمن با حالت ميت كافر هنگام تشييع جنازه بسيار متفاوت است؛ كارهاي صالح و نيك ميتِ مؤمن باعث مي شود ملايكة رحمت اطراف جنازة او را بگيرند روح و ريحان جنت را مشاهده كند آنگاه به حاملين جسد خود خطاب مي كند زودتر مرا منتقل كنيد، اما ميت كافر وقتي صورت زشت و بد منظر كارهاي خود و شياطين را مي بيند كه گرد او جمع شده اند فرياد مي زند جنازه ام را نگهداريد و به قبر نبريد.[5]

سخن گفتن زمين و قبر با ميت مؤمن و كافر شنيدني است: جنازة مؤمن هنگام تشييع به هر قطعه زميني كه عبور مي كند، آن قطعه خود را به صورت باغي سرسبز جلوه مي دهد و از خدا مي خواهد اين ميت را در او جا دهد و به ميت خطاب مي كند تا زنده بودي و روي من راه مي رفتي محبوبم بودي حال اگر بر من وارد شوي باغي از بهشت براي تو خواهم بود، اما هنگام عبور جنازة كافر هر قطعة از زمين فرياد مي زند و از خدا مي خواهد اين عاصي طاغي را در دلش جا ندهد.[6]

در منابع روايي اهل سنت، از طبراني، ابن ابي دنيا، مروزي و ابن منده از ابو سعيد خدري از رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ نقل شده كه فرمود: ميت، شوينده و كفن كننده و انتقال دهنده و كسي را كه او را در قبر مي گذارد مي شناسد.

ميت اگر به روح و ريحان و جنت نعيم بشارت داده شده باشد فرياد مي زند مرا زودتر به قبر ببريد و اگر به نزلٌ حميم و تصلية جهيم(آب جوشان و آتش جهنم) بشارت يافته باشد فرياد مي زند من را نگه داريد.[7]

براي مطالعة بيشتر ر.ك:

عالم برزخ در چند قدمي ما ـ محمد محمدي اشتهاردي.

قال علي ـ عليه السّلام ـ :

«بالاترين و با فضيلت ترين كارها، كاري است كه نفس خود را با اكراه به آن وادار كني.»

«نهج البلاغه، ترجمه انصاري، حكمت 238»

[1] . محمد باقر مجلسي، بحارالانوار، ج6، ص 243، حديث 67، حق اليقين علامه مجلسي، ص 475، حق اليقين، عبدالله بشرّ، ج2، ص 373، محمد بن يعقوب كليني، الفروع من الكافي، ج3، ص 128، حديث 1.

[2] . الفروع من الكافي، ج3، ص 233، حديث 2 و 4.

[3] . بحارالانوار، ج 6، ص 161، حديث 28.

[4] . كفاية الموحدين، طبرسي نوري، ج 3، ص 227.

[5] . الفروع من الكافي، ج3، ص 239، كفاية الموحدين، ج3، ص 225.

[6] . كفاية الموحدين، ج3، ص 229.

[7] . ر،ك: شرح الصدور، سيوطي، ص 138.