مديريت محتوا از طريق CMS - مدیریت محتوا از طریق CMS نسخه متنی

مديريت محتوا از طريق CMS

در جهان حاضر، نقش و اهميت اطلاعات و اطلاع رساني پيوسته افزون مي گردد و در اين ميان، شبكه جهاني اينترنت از مهم ترين ابزار اطلاع رساني و غني ترين گنجينه اطلاعات به حساب مي آيد كه به سرعت به محتواي اين منبع عظيم و گسترده افزوده مي شود. با افزايش توليد اطلاعات اينترنتي، نشر به موقع و در دسترس بودن آن اهميت زيادي پيدا مي كند؛ چرا كه طول عمر اخبار متفاوت بوده، از چند دقيقه تا چندين روز يا بيشتر متغير است. امروزه پايگاه هاي اينترنتي، دسترسي به اخبار و اطلاعات و همچنين تسهيل در استفاده از بايگاني اطلاعاتي رابه مراتب تسهيل نموده اند و در كنار آن، توليد كتب و جزوات آموزشي الكترونيكي نقش و جايگاه توليدات الكترونيكي را نشان مي دهد.

اما توليد و عرضه محتواي الكترونيكي، يك روي سكه مي باشد و روي ديگر آن مديريت اين اطلاعات رو به رشد است. و اين دغدغه اي است كه ذهن بسياري از مديران پايگاه هاي بزرگ را مشغول كرده است. نوشتار حاضر بر آن است تا رويكردي را كه پايگاه هاي اسلامي مي توانند به اين سامانه داشته باشند، مورد بررسي قرار دهد. نخست به چيستي سامانه مديريت محتوا و مزايا و معايب آن مي پردازيم و سپس به نقش و جايگاه آن در پايگاه هاي اسلامي اشاره خواهيم كرد.

يك سامانه مديريت محتوا (CMS) چيست؟

cms مخفف عبارت (content managementsystem) است. هنگامي كه تصميم به ساخت يك پايگاه گرفته مي شود، جمع آوري مطالب، قالب و شكل گرافيكي کار و پردازش صحيح اطلاعات براي قرار گرفتن در آن و در نهايت قرار دادن پايگاه در سرور، مجموعه عملياتي راتشكيل مي دهد كه بايد انجام پذيرد. پس از گذشت زمان نيز ضرورت ايجاد تغييرات در پايگاه به طور دائم حسمي شود. اين تغييرات مي توانند مانند تغيير يك شماره تلفن جزئي و يا اضافه نمودن گزينه هاي جديدتر وپيچيده تر باشد. در وضعيتي كه كار طراحي پايگاه به شكل مطلوبي انجام شده باشد، مديران پايگاه براي هر تغيير و چك بايد به طراحان و برنامه نويسان مراجعه نمايند و از آنها استمداد بطلبند. اينجاست كه سيستم هاي مديريت محتوا مي توانند به آنها كمك كنند.

يك سامانه مديريت محتوا از ساخت، مديريت، توزيع و نشر اطلاعات يك سازمان پشتيباني مي كند؛ يعني چرخه کاملي از توليد محتوا كه با ابزارهاي ساده نظير واژه پرداز آغاز مي شود و نشر و قرار دادن در پايگاه و در نهايت بايگاني مطالب، همه و همه را مديريت و پشتيباني مي كند و علاوه بر اين، توانايي مديريت ساختار پايگاه و قرار دادن صفحات جديد در محل مناسب و پيمايش درون فضاي پايگاه را براي كاربران ممكن مي سازد.

براي روشن تر شدن سير بحث مي توان قابليت هايي را از مهم ترين توانايي ها و امكانات سيستم مديريت محتوا برشمرد:

ـ افزايش انعطاف پذيري پايگاه؛

ـ بهبود ميزان دقت اطلاعات؛

ـ كاهش وجود اطلاعات تكراري در پايگاه؛

ـ به روزرساني منظم و سريع اطلاعات؛

ـ پشتيباني از رشد پايگاه؛

ـ بهبود فرآيند نشر؛

ـ بهبود عملكرد كارمندان؛

ـ كاهش هزينه نگهداري؛

ـ سهولت ذخيره اطلاعات توسط افراد مختلف با حداقل دانش فني (تمركززدايي در جمع آوري مطالب پايگاه)؛

ـ سرعت در گردش اطلاعات (تقليل فاصله بين توليد صفحات و يا تغيير و مشاهده تغييرات در مكان مناسب درون پايگاه)؛

ـ يكدستي و يكنواختي بيشتر؛

ـ بهبود يافتن پيمايش درون پايگاه؛

ـ امكان جستجو و بازيابي؛

ـ دسترسي از نقاط مختلف بدون محدوديت فيزيكي؛

ـ دسترسي افراد مختلف به بخش هاي گوناگون اطلاعات با اختيارات مورد نياز؛

ـ بايگاني خودكار اطلاعات بر اساس قواعد مناسب؛

ـ حفاظت از اطلاعات به كمك رمزگذاري (افزايش ضريب امنيت).

تشريح عملكرد CMS

عملكرد سيستم مديريت محتوا در قالب ذيل تشريح مي شود:

ـ ساخت محتوا (Content Creation)

ـ مديريت محتوا (CONTENT MANAGEMENT)

ـ نشر (publshing)

ـ نمايش (Persentation)

ساخت محتوا

اين محيط براي وارد كردن داده ها و برقراري پيوند بين صفحات پايگاه استفاده مي شود. توليدكنندگان صفحات واپراتورها بيشتر با اين ابزار كار مي كنند. پس اولين موردبراي يك سامانه مديريت محتوا داشتن يك رابط کاربرپسند و آسان است؛ رابطي كه استفاده از آن به آسانينرم افزارهاي واژه پردازي نظير word باشد. بدين ترتيب، ايجاد صفحات جديد و روزآمد نمودن صفحات توسط افراد فني و كساني كه فاقد حداقل اطلاعات در مورد html واختار صفحات وب مي باشند، آسان مي گردد.

CMS به شما اجازه مديريت ساختار پايگاه را نيزمي دهد؛ يعني به شما امكان مي دهد كه صفحات را چگونه و كجا قرار دهيد و چطور بين آنها پيوند برقرار نماييد.

تقريباً تمام سامانه هاي مديريت محتوا داراي يك روش مبتني بر وب براي ايجاد صفحات هستند كه امكان به روزرساني محتوا از راه دور و از روي هر رايانه اي را ممكن مي سازد. كافي است كاربر نام كاربري و كلمه عبور خود راوارد كند تا به او اجازه داده شود به بخش هايي كه اجازه تغيير آنها را دارد وارد گردد و با استفاده از ابزار و منوهاي مناسب به انجام تغييرات لازم بپردازند.

پس از فراهم نمودن يك روند نگهداري پايگاه، تهيه مطالب و قرار دادن آنها درون پايگاه، مي تواند به عهده مسئولان بخش هاي مربوطه واگذار شود.

مديريت محتوا

صفحات ساخته شده در پايگاه داده CMS همراه با جزئيات لازم براي پشتيباني نگهداري مي شوند. اين پايگاه داده اجازه مي دهد كه ويژگي هاي ذيل توسط CMSفراهم شود:

1. نگهداري بايگاني نسخه هاي صفحه و زمان تغيير وفرد تغييردهنده و ميزان تغييرات صفحه. اين مسئله براي پشتيبان گيري و بازيابي اطلاعات لازم مي باشد؛

2. اطمينان از اينكه هر فرد تنها قادر به تغيير صفحاتي است كه مسئول آن است؛

3. يكپارچه سازي با منابع اطلاعاتي. اين امر وقتي كه پايگاه داخلي (INTERANET) و خارجي (INTERNET) وجود دارد، اهميت مي يابد؛

4. قابليت گزارش گيري روي تمامي موضوعات.

مهم تر آنكه CMS توانايي پيگيري يك روال كاري (Workflow) را در مواقعي كه سامانه مديريت محتوا به صورت غير متمركز عمل مي كند، داراست؛ به عنوان مثال، وقتي يك صفحه به وسيله نويسنده اي ساخته مي شود، به طور خودكار براي مدير جهت تأييد فرستاده مي شود و سپس به تيم مركزي وب براي ويرايش مطالب و بازديد نهايي سپرده مي شود. تمامي اين مراحل قبل از نشر صفحات بر روي پايگاه رخ مي دهد.

در هر قدم، CMS وضعيت صفحه را مديريت مي كند ومراحل را به افراد مورد نظر خبر مي دهد. بدين طريق، نويسندگان بيشتري درگير مديريت پايگاه مي شوند.

نشـر

اين فرآيند، محتواي ذخيره شده در پايگاه را برداشته و صفحات را جهت نمايش توليد مي كند سامانه مديريت محتوا مي تواند به خوبي از عهده اين موضوع (نمايش مطلب کار آمد) برآيد. ضمن آنكه چيدمان و آرايش پايگاه نيز براي آن لحاظ مي شود. همچنين اين امكان را فراهم مي سازده يك مطلب در چندين پايگاه منتشر شود و يا هر كاربر از طريق پايگاه به محيط سفارشي خود دست يابد؛ يعني با دادن نام كاربري، رنگ و گزينه هاي دلخواه خود را از پايگاه مشاهده نمايد و يا حتي در قالب هاي مختلف و مناسب نمايش داده شود؛ مثلاً ارائه اطلاعات در صفحات متناسب با تلفن همراه يا مرورگرها.

با عنايت به اين نكته كه هر پايگاه ديدگاه هاي خاص خود را دنبال مي كند، CMS به طراحان گرافيكي و توسعه دهندگان وب اجازه مي دهد كه نظرات خود را اعمال نمايند.توانايي نشر، اين اطمينان را به دنبال دارد كه صفحات در دل پايگاه يكدست شود؛ يعني برنامه خود سربرگ ها، پانوشته ها، رنگ ها و به طور كلي قالب پايگاه را به هنگام نشر در كل صفحه بدون دخالت نويسنده رعايت مي كند.

نمايش

صفحات منتشر شده بايد حداقل استانداردها را رعايت کنند. سيستم مديريت محتوا مي تواند جهت بهبود كيفيت و رعايت استانداردها در پايگاه ويژگي هايي را فراهم كند، مانند: محدوديت حجم هر صفحه براي اطمينان از سرعت بارگذاري هنگام نمايش، محدود نمودن زبان برنامه نويسي مورد استفاده هنگام ايجاد صفحات، پشتيباني از يك باند مرورگر خاص و يا برخورداري صفحات از ابرداده (metadata) كه براي شاخص گذاري و جستجوي صفحه مورد نياز است. از اين رو، سامانه هنگام نمايش و ساختن محتوا اين استانداردها را لحاظ نموده، به كاربر در مورد آنها هشدار لازم را مي دهد.

پايگاه هاي اسلامي و CMS

در شبكه اينترنت پايگاه هاي اسلامي روند رو به رشد چشمگيري دارند. جالب است بدانيد جستجوگر پايگاه هاي شيعي (w ww.shiasearch.com) كه تنها كار شناسايي و طبقه بندي موضوعي پايگاه هاي شيعي را به عهده دارد، تاكنون حدود 1500 پايگاه را شناسايي و معرفي كردهاست.

پايگاه هاي شيعي از لحاظ نوع به دسته هاي ذيل تقسيم مي شوند:

1. مراكز آموزشي و پژوهشي؛

2. مراكز فرهنگي و تبليغي؛

3. سازمان ها و نهادها؛

4. مراكز خدماتي؛

5. شخصيت هاي برجسته علمي و فرهنگي؛

6. صفحات شخصي و وبلاگ ها.

اين پايگاه ها از چند منظر مي توانند با هم تفاوت داشته باشند:

ـ نوع مخاطب، كه در تعداد مراجعان روزمره به پايگاهمؤثر خواهد بود؛

ـ چرخه بهروزرساني؛

ـ حجم مطالب؛

ـ تعداد نويسندگاني كه روزآمدي و جمع آوري مطالب رابر عهده دارند.

با توجه به اين نيازها، نوع نگاه به CMS و انتظاراتي كه از سامانه مي رود، تفاوت پيدا مي كند. در پايگاه هايي نظيروبلاگ ها، ساده بودن CMS حرف اول را مي زند تا بتواند حداقل نيازهاي يك فرد غير فني را برطرف سازد. معمولاًپايگاه شخصيت هاي برجسته علمي و فرهنگي نسبت به ديگر پايگاه هاي اسلامي كمتر به روز آمدي نياز دارند؛ در مقابل، پايگاه هاي مراكز آموزشي، فرهنگي و خدماتي بايد اين قابليت را داشته باشند كه خبرها را در كمترين زمان به مراجعان برسانند و خدمات مورد نياز آنها را فراهم نمايند. از اين رو، دغدغه اصلي پايگاه هاي پژوهشي، مديريت منابع حجيم، بايگاني، جلوگيري از مطالب تكراري و همچنين تعداد زياد محققان و توليدكنندگان مي باشد.

افزون بر آنچه گفته شد، توجه به نكات ذيل در هنگام تهيه يك سامانه مديريت محتوا در پايگاههاي بزرگ اسلامي مي تواند سودمند باشد:

1. از توانايي هاي علمي و تجربي محققان استفاده كند؛ يعني قابليت تعريف چند سطح از مديريت در جاي جايبرنامه وجود داشته باشد و براي مديريت هر بخش بتوانتعريفي از كاربر يا كاربران واردكننده و تاءييدكننده ارائه نمود؛

2. بخش هاي اشتراك پذير در پايگاه شامل: انجمن ها، فهرست پستي و بخش هاي ويژه كاربران، از اطلاعات مشترك استفاده كنند تا هر كاربر بتواند اشتراك خود را با يك يا چند بخش تنظيم نمايد؛

3. با حذف مراحل فني، به كاربران اپراتور و محققان اجازه دهد كه پايگاه را به گونه اي مطلوب تكميل و توسعه دهند؛

4. ساختار نرم افزار بايد پويا باشد و اجازه دهد تا پايگاه هاي اسلامي مختلف با كاركردهاي متفاوت طراحي و پشتيباني شوند؛

5. نكته ديگري كه در پايگاه هاي اسلامي بسيار مهم است و بيش از موارد ديگر بايد مورد توجه قرار گيرد، استفاده از قابليت تمركززدايي است؛ يعني هر بخش توسط افراد جداگانه تهيه و توليد شده، در پايگاه قرار گيرد. هنگام پياده سازي سامانه مديريت محتوا غالب سازمان ها بر روي مدل جمع آوري محتوا به صورت غير متمركز سياست گذاري مي كنند. بدين طريق، مسئوليت ساخت و توليد محتوا مستقيماً بر عهده خود نويسنده قرار مي گيرد. بديهي است که اين مسئله، خاصه در مورد پايگاه هاي اسلامي كه عرضه عقايد و نظرات مختلف در آنها مي تواند جنجال برانگيز باشد، بسيار حايز اهميت است. البته بحث درباره مزايا و معايب مديريت متمركز يا غير متمركز مجالي ديگر مي طلبد و بايد به طور جداگانه مورد نقد و بررسي قرار گيرد.

با توجه به آنچه بيان شد مي توان گفت كه تمام پايگاه ها به ويژه پايگاه هاي برجسته و بزرگ كه اطلاعات، نويسندگان و مخاطبان بيشتري دارند. صرف نظر از اهداف وخط مشيي كه دنبال مي كنند در يك مسئله مشترك مي باشند و آن، نياز به روزآمدي مستمر و نظارت بر رشد روز افزون محتوا و مديريت نويسندگان است. CMS ها قادر به پشتيباني حجم انبوهي از اطلاعات اسلامي هستند و امكانات پژوهشي نظير: موتور جستجو، طبقه بندي علمي، نمايه زني و برقراري ارتباط بين مطالب مشابه را در منابع مختلف فراهم مي كنند.

به همين دليل، استفاده از اين فنّاوري جديد براي مديريت محتوا و اطلاعات درون پايگاه، امري كاملاً منطقي به نظر مي رسد؛ چرا كه علاوه بر آسان نمودن كارها و بالا بردن كيفيت ارائه مطالب، هزينه هاي اجرايي و به ويژه نگهداري پايگاه را به ميزان چشمگيري كاهش مي دهد.

عليرضا ساطع - فصلنامه ره آورد نور، ش 8، ص 48