لطفا منتظر باشید ...
عوامل دوري و كناره‌گيري از مطالعه
گاهي اوقات علاقمند به علم آموزي و مطالعه هستيم ولي پس از مدت كوتاهي از آغاز به مطالعه آن را رها مي‌كنيم. شناسايي عوامل دوري از مطالعه مي‌تواند ما را كمك كند تا به رفع اين موانع اقدام كنيم و ميزان بهره‌وري و علاقه به مطالعه را افزايش دهيم اين عوامل مي‌تواند يك يا چند مورد از موارد ذيل باشد:1ـ بي‌علاقگي و ناآشنايي نسبت به موضوع[1]
بنابراين قبل از مطالعه بايد موضوع را شناخت و علاقه و سطح معلومات و نيازهاي خود را نسبت به آن سنجيد. البته گاهي، از اهداف برخي از موضوعات آگاهي نداريم و نياز است در رابطه با آن موضع‌ها مشورت كنيم.2ـ عدم تمركز حواس[2]
عدم تمركز حواس از موانع و آفات اساسي مطالعه است. زيرا آن مقدار از مطالب در اثر مطالعه كتاب يا داستان و يا... در ذهن مي‌ماند كه به وسيله تمركز حواس در ذهن نقش بسته است پس عوامل مزاحم دروني گرسنگي، اضطراب و.. .بيروني سر و صدا، گرماي زياد و... را ابتداء رفع كنيد سپس به مطالعه بپردازيد.3ـ توجه نكردن به مراحل، انواع و شيوه مطالعه[3]
كه با آشنايي و به كار گيري متناسب هر كدام در جايگاه خود مي‌توان بر اين منابع چيره شده مثلاً به جاي «تلفظ كلمات» به «صامت خواني» و به جاي «كلمه خواني» به «عبارت خواني» روي آوريم و با داشتن سئوال به سراغ پاسخ‌هاي موجود در كتاب‌ها برويم.4ـ بي‌نظمي در مطالعه[4]
انسان نبايد به هر نوشته و هر كتابي كه دست يافت آن را بخواند، بلكه بايد به مطالعات جهتدار روي آورده، از آن بهره‌ها ببرد.5ـ عدم احساس نياز
مهمترين شرط بهره‌وري يك مطالعه موفق احساس نياز نسبت به موضوع مي‌باشد و به دنبال آن علاقمندي مي‌آيد و الا اگر نسبت به موضوع مورد مطالعه احساس نياز نكنيم، پس از مدت كوتاهي آن را رها خواهيم نمود.[5]6ـ مشكل كتاب
گاهي اوقات مشكل از ما نيست بلكه متني را كه مطالعه مي‌كنيم ممكن هست از نظر ظاهري جذاب نباشد و مشكل داشته باشد يا اين كه آن متن از نظر محتوا مشكل داشته باشد لذا اگر مبتدي هستيم بايد از نظر متخصصين بهره‌مند شد.[6]7ـ ندانستن پيش نيازها
گاهي اوقات مطالعه يك كتاب يا يك رشته تحصيلي متوقف مي‌باشد به مطالعه پيش نيازهاي آن والا از مطالعه آن متن زده مي‌شويم. مثلاً آقايي مي‌خواهد كتاب انسان شناسي از ديدگاه روانشناسي را بخواند، اگر قبلاً با مكاتب فلسفي آشنايي نداشته باشد نمي‌تواند اين كتاب را بفهمد.[7]8ـ موضوع مطابق درك و فهم نيست
بايد نوع موضوعاتي را كه به عنوان مطالعه انتخاب مي‌كنيم با سطح فهم ذوق و استعداد و تيپ شخصيتي ما تطابق داشته باشد اگر ذهن شخص استعداد و تيپ شخصيتي‌اش فلسفي نيست لذا نبايد در رشته فلسفه و مطالعه كتاب‌هاي فلسفي و انتزاعي به شكل تخصصي وارد شود.[8]به عنوان مثال اگر درون گرا است نبايد به رشته‌هاي جامعه شناسي برود كه لازمه آن ارتباط با مردم و جامعه باشد.[9]9. عدم توجه به اهميت كسب علم
قرآن و پيامبر_ صل الله عليه و آله و سلم _ به يادگيري و فراگيري علم، تفكر, انديشيدن، مشورت و كشف حقيقت اهميت زيادي مي دهند تا جايي كه پيامبر اکرم _ صل الله عليه و آله و سلم _ كسب علم را براي هر زن و مردي واجب دانسته اند و مي فرمايد: «طلب العلم فريضه علي كل مسلم[10]؛ طلب و كسب دانش بر هر مسلماني واجب است.»10.عدم همنشيني اهل علم و مطالعه
بي ترديد انسان در اثر همنشيني رنگ و بوي خصلت هاي همنشين را مي گيرد به همين خاطر در معارف ما توصيه فراواني شده كه در انتخاب و گزينش دوست دقت زيادي به خرج دهيم رسول خدا_ صل الله عليه و آله و سلم _ مي فرمايند سائل العلماء و خالط الحكماء‌و جالس الكبرا؛ از دانشمندان بپرسيد و با حكما و انديشمندان معاشرت و نشست و برخاست كنيد و با بزرگان همنشيني كنيد[11].11. عدم توكل و توسل
در معارف ما از علم به عنوان نوري ياد شده كه خداوند آن را در دل اهلش مي اندازد افرادي كه حقيقتاً مؤمن هستند و ذهنشان به امور زائد و دنيوي اشتغال ندارد قلب و فكرشان از غل و زنجيرهاي حسد، كينه، كبر، فخر فروشي و گناه آزاد است و دست خدا را در همه كارها مشاهد مي كنند راحت تر مي توانيد به اين نور دست يابند و هر جا مشكل داشتند از خداوند و سرچشمه فيضات خدا «ائمه _ عليهم السلام _ » مي خواهند كه دريچه هاي دانايي را به روي آنها بگشايند و آنها را اهل فكر و مطالعه و تدبر برگرداند در حالات ابن سينا آمده كه ايشان هرگاه مشكل علمي اي داشتند به مسجد جامع شهر مي رفتند و از خدا مي خواستند حقايق را به روي ايشان باز كنند و جواب خود را مي گرفتند[12] بي ترديد وقتي فرد در فرايند يادگيي و مطالعه به حقايقي برسد اين خود زمينه و موتور حركت او براي ادامه كار با شوق بيشتر خواهد بود.تذكر
مطالب زيادي در اين مقوله قابل طرح و بررسي است اما به خاطر اين كه بناء اين نوشته بر اختصار است ما از بيان آن صرف نظر مي كنيم و خوشه چيني آن را به شما در كتاب آداب تعليم و تعلم در اسلام, نگارش سيد محمد باقر حجتي, حواله مي كنيم.[1] . موگهي، عبدالرحيم، روش مطالعه و تلخيص، نمايشگاه كتاب 1371، ص58 ـ 59.[2] . همان.[3] . همان.[4] . اقتباس از فصل سوم، طوسي، بهرام، مهارت‌هاي مطالعه، انتشارات ترانه، تهران، چاپ يازدهم، 1380.[5] . همان.[6] . همان.[7] . همان.[8] . اقتباس از فصل سوم، طوسي، بهرام، مهارت‌هاي مطالعه، انتشارات ترانه، تهران، چاپ يازدهم، 1380.[9] . براي مطالعه بيشتر، ر.ك: مطالعه روشمند نوشته عين الله خادمي،نشر پارسايان قم.[10] . آداب تعليم و تعلم در اسلام نگارش دكتر سيدمحمد باقر حجتي 1359، نشر فرهنگ اسلامي ص 45.[11] . همان، ص 96، با كمي تغيير و اضافه.[12] . همان، ص 225 برخي از ريشه هاي دوري از مطالعه را بايد در عوامل زمينه ساز فراموش مثل خوردن پنير زياد، خواندن روي سنگ قبر، راه رفتن ميان دو زن، افراط در آميزش حجامت گودي پس سر،بيدار خوابي و .... جستجو كرد (ر.ك: احاديث پزشكي محمدي ري شهري دارالحديث، قم ص 147).حميد خاكسار
