بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
با مشورت كردن با افراد عاقل و آزموده ميتوان از نتائج گرانبهاي تجربيات آنها استفاده نمود. كساني كه در كارهاي مهم با ديگران مشورت مينمايند كمتر دچار لغزش و ندامت ميشوند. ليكن با هر كسي هم نميتوان مشورت كرد. با افرادي بايد مشورت كرد كه اولاً، عاقل و چيز فهم باشند، زيرا افراد جاهل و ناآزموده نميتوانند مصالح واقعي را درك كنند تا در اختيار مشورت كننده قرار دهند. ثانياً، ديندار باشد، زيرا به افراد بيدين نميتوان اعتماد كرد. بعلاوه مصالح را از ديدگاه دين نميسنجند و ممكن است مشورت كننده را به پرتگاه ضددين و ضداخلاق هدايت نمايند. ثالثاً، اينكه دوست و خيرخواه انسان باشد، زيرا اگر دوستي و خيرخواهي او به اثبات نرسد نميتوان به نظرهاي او اعتماد كرد، و ممكن است مشورت كننده را گمراه سازد، و اسرارش را منتشر سازد.حضرت صادق ـ عليه السلام ـ ميفرمايد: «در مورد مشورت چهار شرط را بايد رعايت كرد و الّا ضرر آن از منفعتش زيادتر خواهد بود: اول، اينكه طرف مشورت عاقل باشد، دوم، اينكه آزاده و ديندار باشد، سوم، اينكه دوست و برادر باشد. چهارم، اينكه تمام اطلاعات خودت را در اختيارش بگذاري بطوري كه اطلاعات او به مقدار اطلاعات تو باشد و راز ترا مخفي بدارد. زيرا اگر عاقل بود از مشورت با او ميتواني استفاده كني. و اگر آزاده و ديندار بود در خيرانديشي براي تو جديت خواهد كرد، و اگر دوست و برادر بود اسرار ترا پنهان خواهد كرد. و اگر تمام اطلاعات خودت را در اختيارش قرار دادي بهتر ميتواند مورد مشاوره قرار گيرد و مصالح ترا بازگو كند.[6]»بنابراين انسان بايد در كارهاي مهم، با افراد دانا و با تجربه و ديندار و امين و خيرخواه مشورت نمايد و بالأخص در امر ازدواج كه بسيار مهم و سرنوشت ساز است. بهترين افرادي كه ميتوانند مورد مشاوره جوانان براي ازدواج قرار گيرند پدر و مادر ميباشند، مشروط بر اينكه دانا و اهل اطلاع باشند. پدر و مادر خيرخواهترين و امينترين افراد نسبت به فرزندانشان هستند. اين درست نيست كه پسر و دختر در امر ازدواج با پدر و مادر خودشان مشورت نكنند. پدر و مادر در اين امر حساس و حياتي ميتوانند براي فرزندانشان راهنما و مشاور خوبي باشند. زيرا هم اطلاعات و تجربه دارند هم امين و خيرخواهند. ولي مشروط بر اينكه نقش مشاور و راهنما را ايفا كنند و تصميمگيري را بر عهده خود دختر يا پسر قرار دهند، نه اينكه تصميمگيرنده باشند و ازدواج را بر آنها تحميل نمايند.بعد از پدر و مادر، جد و جده و برادر و خواهر بزرگتر و عمو و دائي و عمه و خاله نيز در صورتي كه واجد شرائط باشند ميتوانند مورد مشورت قرار گيرند. مشروط بر اينكه نقش مشاور و راهنما را ايفا كنند نه تصميم گيرنده. بعد از اينها از كلية افراد مطلع و ديندار و امين بالاخص از دوستان و آشنايان مورد اعتماد ميتوان استفاده كرد.در اينجا لازم است به مشاورين نيز توصيه كنيم كه كسي كه با شما مشورت ميكند به شما اعتماد كرده و شما را امين دانسته است، وظيفه ديني و وجداني و انساني شما ايجاب ميكند كه در موضوع مورد مشورت، خوب دقت كنيد و با كمال صداقت و امانتداري آنچه را به نظرتان ميرسد، بدون كوچكترين خلافگوئي و كتمان، در اختيار او قرار دهيد، كه اگر در مشورت خيانت نمائيد مورد بازخواست خدا قرار خواهيد گرفت. مشاور وظيفه دارد حق را بگويد گرچه به ضرر خودش يا خويشانش يا دوستانش تمام شود.امير المؤمنين ـ عليه السلام ـ فرمود: «هر كس كه با مسلمين در مشورت خيانت كند من از او بيزارم.[7]» [1] . آل عمران، آية 159.[2] . شوري، اية 38.[3] . قيل لرسول الله ـ صلّي الله عليه و آله ـ : ما الحزم؟، «قال مشاورة ذوي الرأي و اتباعهم»، مكارم الاخلاق، ص 261.[4] . و مما اوصي النبي به علياً قال: «لا مظاهرة اوثق من المشاورة و لا عقل كالتدبير»، مكارم الاخلاق، ص 368.[5] . قال رسول الله: «مشاورة العاقل النّاصح يمن و رشد و توفيق من الله فاذا اشار عليك الناصح العاقل فايّاك و الخلاف فانّ في ذالك العطب»، مكارم الاخلاق، ص 367.[6] . عن ابي عبدالله ـ عليه السلام ـ قال: «انّ المشورة لا تكون الّا بحدودها الاربعة، فمن عرفها بحدودها و الّا كانت مضرتها علي المستشير اكثر من منفعتها: فاولها ان يكون الذي تشاوره عاقلاً و الثاني ان يكون حرّاً متديناً و الثالث ان يكون صديقاً مواخياً و الرابع ان تطلعه علي سرّك فيكون علمه كعلمك ثم يسرّ ذالك و يكتمه. فانّه اذا كان عاقلاً انتفعت بمشورته و اذا كان حرّاً متديناً اجهد نفسه في النصيحة و اذا كان صديقاً مواخياً كتم سرّك اذا اطلعته عليه فاذا اطلعته علي سرّك فكان علمه كعلمك تمّت المشورة و كملت النصيحة»، مكارم الاخلاق، ص 367.[7] . قال امير المؤمنين ـ عليه السلام ـ : «من غشّ المسلمين في مشورة فقد برئت منه»، بحار الانوار، ج 75، ص 99.