سر آغاز - ويژگی هاى بندگان خدا در قرآن نسخه متنی

سر آغاز

اهميت ارزش‏ها

كرامت و شرافت انسان به ارزش‏هاى وجودى اوست، ارزش هايى كه جانشين ضد ارزش‏ها گردد. با عبارت ديگر، سيادت و آقايى انسان با پرهيز از رذايل و تحصيل فضايل به دست مى‏آيد.

خداى تبارك و تعالى در قرآن كريم نيز هدف آمدن پيامبران را تزكيه و تعليم بيان مى‏كند.

هو الذى بعث فى الامبين رسولا منهم يتلوا عليهم آياته و يزكيهم و يعلمهم الكتاب و الحكمه(3)؛

خداوند كسى است كه در ميان جمعيت درس نخوانده، رسولى از خودشان برانگيخت كه آياتش را بر آنان مى‏خواند و آنها را تزكيه (پاك سازى) مى‏كند و به آنان كتاب و حكمت مى‏آموزد.

و اين همان ترك رذايل و كسب فضايل است كه از آن در علم اخلاق، به تخليه و تحليه تعبير مى‏شود؛ يعنى نخست بايد خود را از هر گونه ملكات و حالت‏هاى انحرافى و گمراه كننده و گناه، تخليه و پاك كرد و سپس، با زيورهاى فضايل و ارزش‏هاى والاى الهى و انسانى آراست.

به عنوان مثال، دو باغ را در نظر بگيريد كه يكى بر اثر نامساعد بودن زمين و فضاى آن، پر از علف‏هاى هرزه و مزاحم است و آثار و ثمرى جز آفت‏هاى گوناگون نداد؛ روشن است كه چنين باغى بى ارزش است و وجودش مايه نكبت و رنج و آزار خواهد بود. به عكس، باغ ديگرى است كه از نظر زمين و فضا و ساير ويژگى‏ها، ممتاز و شاداب بوده و داراى گل‏هاى رنگارنگ و ميوه‏هاى مختلف است، و آفت‏ها و علف‏هاى هرزه از آن دور بوده و وجودش موجب بهره‏هاى فراوان و بركات سرشار است.

انسان منهاى ارزش‏ها - كه در ضد ارزش‏ها غوطه ور است - همانند باغ نخست مى‏باشد كه نام باغ را دارد، ولى در حقيقت شوره زارى بيش نيست. به عكس، انسانى كه در صراط پرهيز از رذايل و تحصيل فضايل گام بر مى‏دارد، همچون باغ دوم است كه وجودش باغ دوم است كه وجودش مايه بركات و آثار درخشان است. به قول مولانا:

پيامبر اكرم (صلى الله عليه آله و سلم) به قدرى ارزش‏ها را مهم و محترم مى‏شمرد كه در جنگ سپاه اسلام با قبيله طى هنگامى كه سفانه، دختر حاتم طاليى اسير گرديد و به مدينه آورده شد و خود را به پيامبر (صلى الله عليه آله و سلم) معرفى كرد و پدرش حاتم را - كه داراى خصلت‏هاى ارزشى بود - توصيف نمود، پيامبر (صلى الله عليه آله و سلم) به او فرمود:

اين صفاتى كه درباره حاتم گفتى از صفات مومنان است، اگر پدرت مسلمان بود ما به او رحمت مى‏فرستاديم.

سپس به مسوولان فرمود:

خلوا عنها فان اباها كان يحب مكارم الاخلاق(4)؛

اين دختر را به پاس احترام ارزش‏هاى اخلاقى پدرش آزاد سازيد.

هم چنين وقتى در يكى از جنگ‏ها، خواهر رضاعى او را به صورت اسير نزد آن حضرت آوردند.

پيامبر (صلى الله عليه آله و سلم) با ديدن او خوشحال شد و فرش خود را براى وى بر زمين گستراند و او را بر آن نشانيد و خود بر روى خاك نشست و با چهره‏اى باز و خندان با او به گفت‏وگو پرداخت.

پس از آن كه او رفت، برادر رضاعى‏اش آمد، پيامبر (صلى الله عليه آله و سلم) به او نيز احترام شايان كرد، ولى به اندازه خواهر رضاعى‏اش.

شخصى از علت اين تبعيض پرسيد.

فرمود:
لانها ابر بابيها منه‏(5)؛

زيرا اين خواهر بيشتر از آن برادر به پدرش نيكى مى‏كند.

اين حادثه علاوه بر اين كه بيانگر نهايت تواضع پيامبر (صلى الله عليه آله و سلم) است، حاكى از آن است كه حضرت براى ارزش‏ها احترام قائل بودند.

همان گونه كه اشاره شد خداوند در سوره فرقان، عباد الرحمن را ستوده و دوازده فضيلت و ويژگى براى آنان ذكر كرده است و در پايان چنين نتيجه مى‏گيرد:

اولك يجزون الغرفه بما صبروا و يلقون فيها تحيه و سلاما؛

آنان به خاطر صبر و استقامتشان، داراى درجات عالى بهشت - از پاداش الهى - هستند و در بهشت با تحيت و سلام روبه‏رو مى‏شوند.

در اين اثر، اين ويژگى‏هاى دوازده گانه و پاداش آنها و نقش و صبر در تحصيل آنها را ذكر كرده، به شرح كوتاه هر كدام بپردازيم، به اميد آن كه با اتصاف به اين ارزش‏ها والا، مدارج كمال را پيموده و در صف عباد الرحمن، (بندگان ويژه، ممتاز و خاص خداوند سبحان) قرار گيريم.