لطفا منتظر باشید ...
مشخصات تاريخي و معماري سيزاغ
شناخت
1-1 ) مشخصات تاريخي و عمومي شهر و علل رشد و انحطاط آن
شهري كه توصيف آن در اين رساله آمده سيزاغ نام دارد اين شهر در عرض جغرافيائي 3 و27 و35 عرض شمالي در يك منطقه نيمه كوهستاني زاگرس محصور است . هسته اوليه اين شهر در دره اي با شيب كم از ناحيه شرق و جنوب و محصور به دو كوه شمالي و جنوب غربي است .اين شهر از كوچ اقوام آريايي در 2000 سال قبل از ميلاد مسيح بصورت يك قوم كوچك كه با كشاورزي بسيار ابتدايي امرار معاش مينمودند شكل گرفت و بصورت يك روستا شهر رونق پيدا كرد و تا 3000 سال دستخوش عواملي مختلف چون بيماري و قحطي قرار گرفت ولي برجاي ماند و در 2500 سال قبل شهري نسبتاً آباد شد تا اينكه در زمان يورش قوم سود ( 500 سال بعد ) مردم زيادي در آن كشته ، و بناي هاي بسياري ويران شد و شهر بصورت نيمه مخروبه درآمد و ساكنين كمي داشت تا اينكه 600 سال بعد از ميلاد به دليل عوامل امنيتي و امرار معاش بهتر ، شهر حدود 5 كيلومتر به سمت شهر تغيير مكان داد و در قسمت جنوبي كره شمالي آن ( سوران ) بصورت يك قلعه نظامي ساخته شد . كه علّت آن شكل گيري يك دولت قوي مركزي و سقط بر شهرهاي آن دوره بود .مرداويج كه يكي از سرداران آنوش دوم بود ، مردم را به مكان جديد سوق داد و قلعه شمالي آن را ساخت و نام خود را بر شهر نهاد كه بعدها به سيزاغ تغيير نام يافت . از نام قبلي آن اطلاعي در دست نيست ، با ظهور اسلام شهر چند بار تغيير و تحول يافت و بناهايي به آن اضافه يا كم شد ، به جا مانده در آن تقريباً همگي مربوط به دوره اسلامي است و مربوط به حدود 500 سال پيش به بعد1-2 ) مشخصات جغرافيائي ، طبيعي و اقليمي شهر
آنطور كه ذكر شد سيزاغ كنوني در دامنه جنوبي سلسله جبال زاگرس قرار دارد و در دامنه جنوبي كوه سوران ، داراي آب و هوايي مطلوب كوهپايه ايست بهار بسيار دل انگيز و مفرح و تابستانهاي نسبتاً گرم دارد و زمستانها بسيار سرد و برفگير است ، رودخانه اي نيز به همان نام ( سيزاغ ) از جنوب آن عبور ميكند باد غالب آن در سمت دره و از شمال غرب ميوزد ( سياه باد ) . جنوب شهر داراي زمينهاي آبرفتي و مستعد براي كشاورزي است كه متاسفانه از رونق افتاده است ( حاشيه رودخانه ) اگر چه زماني در اين نواحي كشاورزي بسيار پر رونق بوده است ( نقشه تاريخي ) .در غرب و شمال غرب درختان طبيعي و كشت مصنوعي از نفوذ باد به داخل آن جلوگيري ميكند و در شمال شرق آن يك معدن دولوميت با ظرفيت سال نه حدود 2700 تن وجود دارد كه به اشتغال آن كمك زيادي نموده است شهر تاكنون چند بار طغيان رودخانه را به ياد دارد و در سابقه آن ريزش برف از كوه شمالي آن نيز ميتوان سراغ گرفت اين شهر از نظر جغرافياي سياسي ، مركز استان زاگرس است .1-3 ) خصوصيات اجتماعي و اقتصادي سيزاغ
مردم اين ناحيه فارسي زبان هستند اگر چه اقوام كرد نيز در آن زندگي ميكنند ، آنچنانكه در سابقه تاريخي ذكر شد ساكنين شهر با پرداختن به كشاورزي و دامپروري امرار معاش داشته اند ولي هنگاميكه شهر امنيت بيشتري يافت هنر وصنعت نيز رونق يافت تا جايي كه گليم وفرش وبرخي صنايع دستي و همچنين ساختن بناهايي با اهميت بيشتر در آن آغاز شد و خدمات تازه تجاري و اداري نيز در آن رشد يافت و جنبه شهر نشيني آن اهميت بيشتر يافت .با ظهور عصر صنعت بخاطر وجود آب فراوان و كشف معدن دولوميت اين شهر اهميّت صنعتي نيز يافت و بر رونق آن افزوده شد در شهر سيزاغ كنوني طبق آخرين آمارگيري 000/400 نفر زندگي ميكنند و شهر به يك قطب نيمه صنعتي ، آموزشي ، توريستي و همچنين كشاورزي و دامپروري ( در حومه آن ) تبديل شده است همانطور كه ذكر شد معدن دولوميت شمال شرقي شهر نيز در اوج گيري شهر نقش موثري داشته است با وجود تمام عوامل مثبت ياد شده رشد جمعيتي شهر و توسعه سريع شهر نشيني و اقتصاد بيمار كشور باعث شده كه درصد نرخ بيكاري در آن به n% برسد كه اهميت ايجاد مشاغل جديد را در آن نمايانگر ميسازد1-4 ) مالكيت اراضي
آنچه در مالكيت اراضي بيشتر مطرح است توسعه و گسترش شهر در زمينهاي شهري و حومه آن است . در قسمت مركزي سيزاغ كه بناهاي قديمي فراوان با بافتي ارگانيك دارد امكان ساخت وساز ابنيه بسيار محدود است در منطقه غربي آن نيز و در فاصله 2 كيلومتري يك منطقه باستاني حفاظت شده قرار گرفته است ( شهر قديم ) كه سابقه تاريخي آن ذكر شد منطقه ذكر شده داراي بناهاي باقيمانده از قبل از اسلام است .از ناحيه شمال نيز شهر به خاطر وجود كوه سوران با شيب زياد محدود و بسته است و شمالي ترين بنا و مرتفع ترين آن قلعه نظامي است كه در دوران هاي تاريخي مختلف ساخته شده است در قسمت جنوبي شهر نيز زمينهاي كشاورزي محدودي وجود دارند همچنين برخي خدمات فراشهري چون پايانه هاي مختلف مسافربري در آن ايجاد شده است در شمال شرق نيز معدن دولوميت و ناحيه حفاظتي آن قرار گرفته است و تقريباً تنها منطقه باز و بدون مالكيت شرق شهر است كه توسعه فعلي شهر نيز بدان سمت بيشتر بوده است .1-5 ) تاسيسات و تجهيزات شهري
در سيزاغ يك فرودگاه تازه تاسيس ، ايستگاه راه آهن ، ترمينال مسافربري وجود دارد كه اغلب در ناحيه جنوبي شهر قرار گرفته اند همچنين شهر داراي يك تصفيه خانه فاضلاب و سيستم شبكه اي فاضلاب است كه در سالهاي اخير به بهره برداري رسيد . در حومه شرقي آن نيز يك نيروگاه سوختي و يك سيلوي بزرگ گندم و همچنين چند كارخانه بزرگ و كوچك وجود دارد كه باعث آلودگي آب شهر شده است تجهيزتجهيزات به كار رفته در شهر نيز عبارتند از چند پل بر روي رودخانه كه يكي از آنها بسيار قديمي و زيباست و بعضاً عناصر شهري بصورت تجهيزات پاركها و علائم و نمادها و يا دواره ها و عناصر ديگري كه جنبه هشداري تبليغي و ... دارند
1-6 ) شبكه عبور و مرور شهري
بحث درسترسي در سيزاغ از اهميت ويژه اي برخوردار است اين اهميت بخاطر وجود چند نكته است . اولاً وجود بافت ارگانيك در مركز و شمال آن كه به رواج تمامي شهرهاي قديمي مشكلات خاصي را به علت عدم تطابق زندگي ماشيني با فضاي سنتي دارد . ثانياً وجود رودخانه اي بين مركز و جنوب كه در طول شرقي و غربي شهر ، آن را به قسمت تقسيم نموده است كه دسترسي ها را محدود و غير منطقي و طبعاً بافت شهر را دچار ناهمگوني نموده است ، ثالثاً عدم وجود برنامه ريزي مطلوب در شبكه هاي دسترسي به علت وجود بافت قديم و عوارض مختلف جغرافيايي . اين مشكلات خود عوارض زيادي ايجاد نموده است كه در جاي خود بيشتر بررسي ميشودبه طور كلي شبكه دسترسي شهر داراي چند خيابان اصلي و طولاني شرقي و غربي است كه در نقاط زيادي توسط شبكه هاي عمودي شمالي جنوبي قطع شده اند و در بعضي نقاط تقاطع ها تبديل به ميدان شده اند يك كمربند جنوبي شرقي غربي نيز در شهر به ترافيك درون شهري كمك ميكند .
1-7 ) ساختار شهر
شهر سيزاغ در قسمت مركزي داراي بافت متراكم نظير ديگر شهرهاي قديمي است يك منطقه تجاري ، اداري و مذهبي در مركز شهر وجود دارد كه رفتارهاي شهري را تا حدي متمركز خود نموده است ( بازار - ارگ و مسجد جامع ) در حواشي آن بافت مرحله دوم شهر است كه از حدود 80 سال پيش به آرامي شكل گرفته و تا حدود 25 سال پيش پيشرفتي نه چندان منضبط ( تقريباً نيمه ارگانيك ) به شهر داده است داراي عملكردهاي تازه اداري ، تجاري و آموزشي و بعضاً پارك هاي محلي كوچك است اما خدمات به علت توسعه اندك شهري و عدم برنامه ريزي چندان پاسخگو نيستند و نبوده اند .در مرحله سوم كه از حدود 25 سال پيش آغاز شده است توسعه اصلي شهر با توجه به بعضي اصول طراحي و برنامه ريزي شهري و كنترل سرانه هاي خدماتي و طرحهاي و تفصيلي داراي شكل منطم و عملكردهاي شهري شده است و بعضاً مسائل شهري در آن حل شده است .1-8 ) سيماي شهر
در بافت ارگانيك و مركزي شهر سيزاغ فضاها و نماهاي خاص سنتي هنوز به طور وسيع ديده ميشود اگر چه با توسعه شهرنشيني مدرن بر سيما و ظاهر كلاسيك آن لطمه وارد شده است . ليكن تعاريف فضا و توده در آن مخصوصاً در نواحي پنهان بافت ( كوچه ها و خانه ها و تكيه ها و ... ) هنوز ساختار خود حفظ نموده است و سالانه اين بافت گردشگران داخلي و گاهاً خارجي بسياري را پذير است . بافت مياني شهر ، گرفتار يك ناهمگوني شديد در فضاها و نماها و ناخوانايي در لبه هاي شهري گشته است در بسياري از محلاًت بافت مياني تنها به حركت طولاني شبكه ها به صورت دو بعدي توجه شده است و به توده هاي:1- يك فضا در بافت قديم سيزاغ ( داراي اصالت و هويت خاص خود )
2- بدنه خيابان در بافت مياني سيزاغ ( ناخوانايي و عدم انسجام در بدنه شهري )
3- عملكردهاي جديد هويت بافت قديم را مخدوش نموده است ( بافت قديم )
شكل دهنده آن توجه زيادي نشده است توده ها نسبت به هم بي اعتنا بوده و هر كدام به تنهايي معني دارند و فضاها نيز بي هويت شده اند . در بافت جديد كه در بعضي مناطق با اصول تازه شهر سازي و رعايت تراكم ها و اصول شبكه بندي و تقسيمات شهري همراه بوده است تا حدي بافت شهري هويت نمايي و عملكردي يافته است .
1- 9 ) شكل شهر
قسمتي از شهر كه بافت قديمي دارد آنطور كه عنوان شد ارگانيك وخود رشد بوده و خيابانها و كوچه ها بصورت متراكم ، كم عرض و نسبتاً تو در تو و داراي فضاهاي باز مثل چهار سوق ، كاروانسراها و صحن مسجد و بعضاً مركز وجود داشته اند كه همگي در نظام شهري گذشته از فضاهاي شهري بوده اند . بافت ارگانيك نيز در بعضي نواحي خصوصاً حاشيه آن خود را با بافت مياني منطبق كرد و دچار تغيير و تحول شد و آسفالت معابر گسترش عرضي آنها و ساخت ابنيه جديد به تخريب برخي واحدها منجر شد و سپس بافت مياني تقريباً در ادامه اين تغييرات ساخته شد ، از سمت شرق و غرب آن رشد كرد و بصورت يك شبكه شطرنجي نمودار شد آنچه دراين رشد به وقوع پيوست ، مشكل ايجاد نواحي اتصال بافت مياني و ارگانيك بود كه در جاي خود بررسي ميشود در دوره سوم اين شبكه ها با توجه به عوارض زمين و اصول و ضوابط شهرسازي پيش رفت و تا حدي شكل منظم به شهر داد گسترش و شكل شهر به صورت تقريباً خطي از شرق به غرب است و اين شكل آنچنانكه عنوان شد به خاطر وجود عوارض مختلف زمين و محدوديت ها و مالكيت هاي زمين حادث شده است .به طور كلي شهر را به 5 منطقه ميتوان تقسيم كرد كه در طرح جامع نيز لحاظ شده است . در سمت بالاي رودخانه 4 قسمت كه دو قسمت آن در كنارة شرقي بافت مياني ، يك قسمت خود بافت مياني و نواحي اطراف آن و ديگري كناره غربي بافت مياني است نواحي زير رودخانه نيز خود يك منطقه محسوب شده است . برخي از عناصر ديگر شهر و فراشهري ( پايانه ها و تاسيسات و ... ) خارج از اين محدوده شكل گرفته است .2 ) تعيين اهداف كلي ( تشريح كلي مشكلات و شالوده طرحهاي پيش بيني شده )2-1 ) چگونگي بهبود بخشيدن به عملكرد و توسعه بافت ها ، فضاها و بناهاي موجود
الف ) بافت
مشكل اصلي در بافتهاي موجود كنوني از دوجهت است :اولاً
بافت هاي قديم كه داراي هويت و انسجام خاص در شهر سازي است و رشد ارگانيك آن نسبت به زمان خود پاسخگوي عملكردهاي آن دوره بوده است ديگر در حال حاضر جوابگوي رفتارها و عملكردها و رفع نيازهاي فيزيكي مردم سيزاغ نميباشد .ثانياً
بافت دوره دوم وسوم شهر سيزاغ كه با عملكرد و رفتارهاي كنوني مردم تا حدي منطبق است ، داراي همخواني و همراهي لازم با بافت قديم شهر نيست كه اين موارد خود موجب از بين رفتن و ايجاد اصطكاك در بافت قديم شده و مشكلات شده و مشكلات ترافيكي و عملكردي خاص را ايجاد نموده است.
ب ) شبكه عبور و مرور
پيرو مشكلات موجود در بافت كه توضيح داده شد طبعاً شبكه هاي عبور و مرور نيز ناهمگون بوده و كارايي لازم را ندارند اگر چه در بافت قديم در شبكه ها سلسله مراتب پياده و فضاهاي حركت و سكون در آن به خوبي رعايت شده ليكن كارآيي آن در مورد سواره ناكافي است . در بافتهاي دوران بعد نيز اغلب به خاطر توجه نكردن به مكانيابي صحيح خدمات شهري ( نبودن مراكز محله در جاي مناسب خودم سلسله مراتب حركتي در شبكه ها ناهمگون شده و گاهاً خيابانهاي درجه 2 يا حتي 3 متحمل رفتارهاي حركتي خيابانهاي درجه 1 شده اند .ج ) مراكز خدماتي
اهم مراكز خدماتي در شهر سيزاغ كه مشكل عملكردي دارند شامل اند بر مراكز تفريحي ، توريستي ، تجاري ، اداري و صنعتيمراكز تفريحي و توريستي سيزاغ با توجه به وجود جاذبه هاي طبيعي ( رودخانه و كوهستانهاي شمالي و جنگلهاي حومه شمال غربي ) و تاريخي ( شهر قديم در غرب شهر و بافت مركزي دوره اسلامي ) سالانه بازديد كنندگان زيادي از داخل كشور و بعضاً كشورهاي ديگر دارد و متاسفانه تاكنون به اين مراكز توجه كافي نشده است . مراكز تجاري و اداري شهر نيز بصورت غير اصولي و نابجا در شهر و مخصوصاً بافت مركزي آن ايجاد شده اند كه باعث بروز مشكلات ترافيكي شده است . كارخانه هاي صنعتي سيزاغ نيز بعضا ( كارخانه هاي قديمي و كوچك هنوز در حاشيه شهر ديده ميشوند كه باعث ايجاد و آلودگي شده اند و كارخانه هاي جديد نيز در قسمت شرقي شهر ( با فاصله حدود 5 كيلومتر ) قرار دارند و باعث آلودگي آب شهر شده اند ( جهت جريان آب از شرق به غرب است ) كه خود مشكلات بهداشتي بسياري را ايجاد نموده است . تراكم هاي مسكوني و خدماتي نيز در بافت جديد اصولي تر و عملكردي تر است .
2-2- ) پيش بيني و احداث بافت ها ، فضاها و بناهاي جديد در جهت رفع نيازهاي حال و آينده
الف ) گسترش شهر
با توجه به اينكه در محدوده اراضي شهر سيزاغ مالكيت در جهات مختلف شهر و همينطور عوارض طبيعي گسترش شهر را با مشكل مواجه ساخته است . پيدا كردن راهكارهاي اصولي در زمينه جهت گسترش و نحوه آن بسيار مثمرثمر خواهد بود .ب ) ايجاد مراكز خدماتي
با توجه به امكانات بالقوه سيزاغ در جهت توسعه اقتصادي و فرهنگي و فزوني نرخ بيكاري و ناكافي بودن خدمات موجود در زمينه هاي مختلف ايجاد سرمايه گذاري در زمينه فضاهاي جديد فرهنگي ، صنعتي ، توريستي ساخت و سازهاي تجاري و اداري در غالب طرحهاي مختلف با مشاركت مردم علاوه بر رفع نيازهاي موجود بر رونق اقتصادي و فرهنگي اجتماعي شهر كمك شاياني خواهد نمود .3- تعيين اهداف عملياتي
3-1 ) ساماندهي بافت قديم و نواحي اتصال بافت قديم و جديد
با توجه به مشكلاتي كه قبلاً در مورد بافت قديم شهر سيزاغ خصوصاً در زمينه عملكردي ذكر شد . بافت ارگانيك مركزي شهر با توجه به كليه زيبايي ها و محاسني كه داراست مشكلاتي را خصوصاً ترافيكي و عملكردي در شهر ايجاد نموده است علاوه بر اين بناهاي جديدي كه در بافت قديم در حال ساختن است هماهنگ با زمينه خود نيست و ايجاد ناخوانايي در لبه هاي شهري نموده است و اصالت و مفهوم عملكردي اغلب فضاهاي قديمي را از بين برده است . آنچه در اين مورد حائز اهميت است اينست كه چگونه بافت قديم خود را با عملكردهاي جديد منطبق سازد و يا چگونه رفتارهاي جديد خود را با مفهوم عملكردي بافت قديم وفق دهند !نواحي اتصال دو بافت قديم و جديد نيز مشكل تازه اي را ايجاد نموده اند زيرا ارگانيك هستند نه هندسي هم مشكلات سلسله مراتب حركتي را براي پياده ايجاد مينمايند و هم براي سواره كه مسلماً بايد در جهت اصلاح اين بافت نيز راه حل مناسبي در نظر گرفت مشكل اساسي در اين بافت خاص ، خيابانهايي است كه با فرم بناهاي اطراف هماهنگي ندارد ( توده هايي كه قرباني فضاي اتفاقي شده اند ) بناهايي كه اجباراً در سطوح نامنظم هندسي مشكل گرفته اند نمنه بارز اينگونه توده هاست كه گاهاً در اطراف رودخانه نيز به خاطر شكل ناموزون طولي آن بالعكس فضاهايي اينچنين شكل گرفته اند .
3-2 ) ساماندهي شبكه عبور و مرور
در مورد شبكه عبور و مرور آنچه خصوصاً در بافت مياني مشهود است . عدم رعايت سلسله مراتب دسترسي ها و اهميت حركتي آنها است . در بافت جديد اين نكته تا حد زيادي رعايت شده اگر چه ، خيابانهايي ناخواسته اهميت بيش از لياقت حركتي خود گرفته اند و موجب بروز مشكلات ترافيكي شده اند كه نياز به ريشه يابي علل آن قابل توجه است . اين مورد بعضاً با استفاده از پلهاي نابجا بر روي رودخانه و يا ايجاد فضاهاي خدمات نابجا شده اند .آنچه در بافت قديم نيز در مورد شبكه عبور و مرور قابل طرح است بيشتر كم عرض بودن معابر و شلوغي آنها است كه راه حلهاي ويژه خود را ميطلبد3-3 ) پيش بيني جهات گسترش و نحوه گسترش
آنچنانكه در مبحث مالكيت اراضي طرح شده جهات گسترش در شهر سيزاغ تقريباً محدود به شرق و جنوب آن است . زيرا شمال آن كوه سوران با شيب زياد و غرب آن محدود به منطقه حفاظت شده شهر قديم است . آنچنان كه ذكر شد جنوب شهر وجود برخي پايانه هاي مختلف حمل و نقل و مسافربري فضاهايي بزرگ را اشغال كرده و مسير توسعه را نسبتاً محدود نموده است و نواحي حومه شرقي نيز در امتداد توسعه طولي شهر زمينهاي مناسب را داراست آنچه در مورد نحوه گسترش ميتوان يادآور شد توجه به طرحهاي جامع و تفصيلي شهر است . طرحهاي آماده سازي زمين را نيز در حومه ميتوان قابل بررسي دانست بهرحال نحوه گسترش شهر در ساختار آن و نهايتاً شكل آن تأثير گذار خواهد بود .3-4 ) ساماندهي مراكز خدماتي و صنعتي موجود و مكانيابي آنها در فرآيند گسترش
آنچه در مورد مراكز خدمات و تاسيسات صنعتي شهر ( همچنين در سيزاغ ) حائز اهميت است بهترين دسترسي ها با توجه به نوع فعاليت آنها برخي از آنها بايد قابليت گرايش پياده را داشته باشند و برخي سواره . معمولاً برخي از خدمات شهري را ميتوان در مراكز محله مطرح نمود ( مانند برخي خدمات تجاري يا اداري محدودتر ) و برخي مقياس فرا شهري دارد مثل ادارات كل يا بازارهاي سنتي و ... و برخي اهميت استاني يا كشوري دارند كه در حد امكان در خارج شهر با دسترسي هاي مطلوب صورت ميگيرد مانند كارخانجات يا مراكز تفريحي خاص . در فرآيند گسترش و توسعه شهر سيزاغ نيز در طرحهاي جامع و تفضيلي در نظر گرفتن مراكز خدمات در مكان مناسب بايد مورد ارزيابي قرار گيرد همچنين توجه به مراكز خدمات كنوني شهر نيز كه بازدهي لازم را ندارند بايد مد نظر قرار داد .3-5 ) اهميت دادن به جاذبه هاي توريستي و چگونگي توسعه آن و رفع مشكلات آنها
آنچه بعنوان جاذبه توريستي ( اعم از گردشگر شهري يا فرا شهري ) ميتوان در سيزاغ مورد توجه قرار داد عموماً تقسيم ميشوند .الف ) جاذبه هاي توريستي طبيعي : كه قسمتي در داخل شهر و يا حواشي شهر هستند مثل اطراف رود زيباي سيزاغ و يا كوهستانهاي سرسبز شمال آن و يا نواحي خوش آب و هوا و مفرح خارج از شهر كه قابل سرمايه گذاري هستند .ب ) جاذبه هاي توريستي تاريخي : شهر سيزاغ داراي دو مركز تاريخي اصلي است كه يكي خارج شهر بنام شهر قديم كه منطقه ايست حفاظت شده از سوي سازمان ميراث فرهنگي . سابقه تاريخي آن همانطور كه در مراحل تاريخي ذكر شد به حدود ( 1500 ) سال پيش باز ميگردد و شهرت خاص يافته است ديگري بافت قديمي مركز شهر است كه همچون ديگر شهرهاي اسلامي داراي بناهاي مختلف خاص معماري اسلامي است و لطف و هويت خاص خود را دارد آنچه بايد در مورد اين مناطق توريستي ياد آور شد چگونگي رفع مشكلات و سرمايه گذاري و توسعه آنهاست .4-1 ) ارائه طرحها
آنچه در اين مرحله ذكر ميشود بيشتر بصورت گزينه اي ( با توجه به اهداف ذكر شده ) طرح ميگردد4-1 ) پيشنهاداتي در مورد استفاده از بافتهاي قديم و ناحيه اتصال بافتها :
آنچه در مورد بافت قديم و يا ترميمي آن ميتوان ذكر كرد در چند گزينه خلاصه ميشود .الف ) اهميت دادن به عملكرد و رفتارهاي عملكردي فيزيكي استفاده كنندگان در بافت قديم و اصلاح و حتي تخريب بافت براي رسيدن به هدف ذكر شده و استفاده از بناهاي مورد نياز عصر حاضر در آن در حد ساخت و ساز بافتهاي جديد ( تفكر صرفاً عملكردي )
ب ) بستن بافت جديد بر روي سواره و اتومبيل ها و بازگرداندن عملكردهاي گذشته در آن براي سالم نگهداشتن بافت و حفظ آن بصورت خالص گذشته و جلوگيري و جلوگيري از هر گونه عمليات بنايي در محدوده آن ( تفكر صرفاً ايده آليستي )
ج ) راه حل واسط بدين معني كه از دسترسي هاي بي مورد در بافت خودداري و بناهاي جديد را در آن طوري بسازيم كه هويت و اصالت آن از بين نرود و بناهاي جديد هم آوا و همخوان با بافت قديم باشند سعي شود در بافت از تخريب خودداري شود مگر برخي مواردي كه اجبارآن است ( در بناهاي كم ارزش تر )
در مورد نواحي اتصال نيز آنطور كه ذكر شد مشكل نامشخص بودن ساختار ناحيه و ايجاد فرم هاي نامتجانس است كه باز هم چند راهكار را ميتوان ارائه داد .الف ) تخريب كلي بافت و بازسازي آن منطبق با بافت جديد
.ب ) تخريب كلي بافت و بازسازي آن منطبق با بافت قديم
.ج ) ترميم دسترسي هاي بافت و امتداد آن در راستاي بافت هندسي در حد امكان و جلوگيري از تخريب بافت هاي قديم در حد امكان
4-2 ) پيشنهاداتي در مورد ساماندهي شبكه عبور و مرور
الف ) اصلاح فيزيكي و عملكردي معابر و دسترسي ها در بافت قديم و عدم استفاده از هناصر خدماتي و تاسيساتي در خيابانهايي كه شرياني هستند در بافت جديد.ب ) بستن معابر و دسترسي هاي بافت قديم به سواره جهت حفظ آن و استفاده از خدمات شهري در تمامي معابر بدين لحاظ كه همواره در دسترس باشد .ج ) تعريض معابر و دسترسي هاي بافت قديم جهت استفاده سواره و استفاده از عناصر خدمات شهري در شبكه هاي شرياني به فواصل مشخص
4-3 ) پيشنهاداتي در مورد جهات گسترش و نحوه آن
الف ) گسترش از سمت شرق و با توجه به زمينهاي مناسب و بدون مالكيت ادامه يابد به طوري كه در راستاي طرحهاي جامع و تفضيلي باشدب ) گسترش از جنوب و شرق بدون توجه جدي به طرح جامع و تفضيلي ادامه يابد و شهروندان را در انتخاب زمين و ساخت آن آزاد گذاشت
ج ) اولويت در گسترش از سمت جنوب باشد و نحوه آن منطبق با طرحهاي بالادست و استفاده از طرحهاي آماده سازي زمين با مشاركت مردم باشد
4-4 ) پيشنهاداتي در مورد مراكز خدماتي و تاسيسات صنعتي
سياستهاي كلي در مورد خدمات و تاسيسات در بافت كنوني و آينده شهر را ميتوان چنين ارائه نمود .در مورد مراكز خدمات داخل شهر موارد زير را ميتوان مطرح نمود :الف ) استفاده از مراكز خدمات بزرگ در مركز شهر و محدود كردن مراكز خدمات محله اي
.ب ) استفاده از مراكز خدمات خاص در مركز شهر و توسعه مراكز خدمات محله اي
.ج ) توسعه خدمات شهري در خيابانها و شريانهاي اصلي به صورت شبكه اي متصل در جهت توزيع پيوسته خدمات .در مورد مراكز تاسيسات صنعتي حومه شهري و خارج از شهر نيز ميتوان موارد زير را خاطر نشان ساخت :
الف ) استفاده از مراكز صنعتي شرق شهر و انتقال صنايع حاشيه شهر به آن قسمت و الزام صاحبان صنايع به آلوده نكردن آبها
.ب ) انتقال تدريجي صنايع به قسمتهاي حومه غربي با فاصله از آن ، و انتقال صنايع حاشيه شهري نيز به سمت ياد شده
.ج ) جلوگيري از صنعتي شدن بيشتر شهر با اين فلسفه كه سيزاغ شهري است تاريخي و توريستي و داراي منابع طبيعي مطلوب كه در معرض خطر قرار خواهد گرفت .
4-5 ) ارائه راه حلهايي جهت توسعه توريست و رفع مشكل توسعه آن
الف ) سرمايه گذاري مشترك دولت و مردم در جهت توسعه كوتاه دت اين مراكز و ساخت و پرداخت سريع آنها به حداكثر امكان اقتصادي بخاطر سود دهي مطلوب آنها.ب ) توجه به اقتصاد نامطلوب و ساختن و ترميم اينگونه مراكز بصورت خود اكتفا چنانكه اخذ سرمايه هاي بدست آمده در آن حتي بصورت طولاني مدت در جهت پيشرفت بيشتر اين مراكز هزينه شود .
5- ارزيابي طرحها
در اين مرحله با توجه به راهبردهاي مختلف ارائه شده سعي در ارزيابي و بررسي آنها خواهد شد.
5-1 ) بررسي پيشنهادات مطرح شده در مورد استفاده از بافت هاي قديم و ناحيه اتصال دوبافت جديد و قديم
در مورد بافت قديم موارد زير را ميتوان به بحث و بررسي گذاشت :الف ) اهميت دادن به عملكردي بودن فرآيند شهر و رفع مشكلات رفتاري استفاده كنندگان بعنوان يكي از ضروري ترين نيازهاي شهرسازي مطرح است ولي بايد توجه داشت كه اهميت بافتهاي قديم نه تنها در زيبايي و اصالت آن و نور تنها در جذب گردشگر و سرمايه و نه فقط به خاطر افتخار و غرور ملي است بلكه خود داراي اندرزهاي مختلف عملكردي و شناخت فضايي است بنابراين قرباني كردن بافت قديم با ساخت و ساز بي رويه و تخريب آن ضرر و زيان بزرگي در پي خواهد داشت
.ب ) اگر چه حفظ اين بافت در جاي خود حائز اهميت بسيار است ليكن باز گرداندن عملكردهاي گذشته با توجه به عادت به رفتارهاي اجتماعي جديد مردم كاري غير ممكن خواهد بود و نهايتاً بلااستفاده بودن بافت و تخريب تدريجي آن را به خاطر خواهد داشت . بنابراين لزوم استفاده از آن و حتي ساخت بناهاي جديد در آن در حد متعارف بلا اشكال است .ج ) اصولاً بافت قديم نيز خود فرآيندي است در طول مدت زمان معين و يا حتي نامعين ، و مجموعه اي نبوده است كه ناگهان شكل گرفته باشد بنابراين ساخت و ساز در آن با رعايت اصول فضاها و حتي عملكردها و همچنين حفظ خوانايي با بافت قديم و عدم تحت الشعاع قرار دادن نماياني اجزاء آن ميتواند از هر جهت مورد قبول واقع شود در مورد تخريب نيز بايد گفت كه تنها در مواردي صورت ميگيرد كه عملكردهايي لازم الاجرا و بافتي نه چندان با اهميت وجود دارد .در مورد نواحي اتصال نيز ارزيابي هاي انجام شده شامل مراحل زير است .الف ) تخريب كلي بافت كه در گزينه اول ارائه شد اصولاً داراي محدوديت هاي مالكيت زمين و مشكلات اقتصادي فراوان است علاوه بر آن اغلب بر جهاد و دروازه هاي اندكي كه از بافت قديم باقي مانده و داراي ارزش بنايي زياد هستند در اثر انطباق آن با بافت جديد تخريب خواهند شد
.ب ) علاوه بر آنچه در مورد تخريب كلي بافت ها گفته شد در مورد انطباق با بافت قديم كه در مورد دوم مطرح است بايد گفت كه كاري بيهوده ، بي ارزش و اصولاً غير ممكن خواهد بود و داراي هيچ منطق اجرايي نيست
.ج ) آنچه كمترين تخريب و هزينه را خواهد داشت و منطقي به نظر ميرسد اصلاح و ترميم دسترسي ها در راستاي بافت جديد و كمترين تخريب در بافت قديم علي الخصوص بناهاي قديمي آن است كه در مورد اجراي آن ميتوان مشاركت مالي و ارضي مردم را مورد توجه قرار داد اگر چه نميتوان بيشترين كارآيي را از اين روش انتظار داشت
5-2 ) ارزيابي پيشنهادات داده شده در مورد ساماندهي شبكه عبور و مرور
الف ) در بافت قديم با توجه به محدوديتهاي تخريب و كم عرض بودن اغلب دسترسي بهتر است اين شبكه ها بيشتر حالت شرياني ( حركتي ) و كمتر حالت ارائه خدمات داشته باشند مگر در بعضي نقاط ويژه با توجه به عملكرد آنها ، آنهم با توجه به ايجاد توقفگاههاي لازم و حتي الامكان اجازه ورود اتومبيل به تمام نقاط حساس اين بافت داده نشود ( مانند آنچه در ميدان نقش جهان اصفهان اتفاق افتاده است ) در بافت جديد سيزاغ نيز توجه به نوع دسترسي ها و نحوه ارائه خدمات آنها بايد مورد توجه واقع شود در اغلب شريانهاي اصلي بايد از استفاده طولي خدمات مختلف اجتناب كرد و آنها را بصورت مراكز محله يا منطقه با مسيرهاي انحرافي در نقاطي مجتمع نمود تا مشكل ترافيك ايجاد نشود ( بزرگراهها ) در مورد استفاده رودخانه شهر نيز بايد دقت كرد به طوري كه پلها را در معابر درجه 1 و نهايتاً 2 ايجاد كرد تا محلات مسكوني كمتر در معرض حركت اتومبيل ها قرار گيرند .ب ) بستن معابر در بافت قديم و جلوگيري از حركت اتومبيلها در آن از جهاتي در حفظ ساختار و ايجاد اصالت اين بافت و كمك به تاثير گذاري عناصر آن بر انسان در محيطي ساكت و اصول ميتواند مورد توجه قرار گيرد ليكن اگر چه در بعضي نقاط بافت اين عمل منطقي به نظر ميرسد ليكن به طور كلي غير منطقي است و معضلات شهري بسياري را بوجود خواهد آورد . در بافت جديد نيز وجود خدمات شهري به صورت طولي اگر چه نيازهاي خدماتي را در تمام لحظات و نقاط مرتفع ميسازد اما باعث ايجاد مشكلات ترافيكي در طول مسير خواهد شد مگر آنكه خيابان قابليت هاي فضايي اين حالت را دارا باشد كه در آن صورت قابل بررسي استج ) در بافت قديم به لحاظ خصوصيات خاص اعتباري بدنه هاي شهري تعريض ، راه حل اصولي نيست مگر در بعضي نقاط خاص در بافت جديد نيز تعيين استاندارد فاصله براي عناصر خدماتي كاري غير اصولي است زيرا بايد سرانه ها و تراكم هاي مختلف دقيقاً مورد ارزيابي قرار گيرد و سپس نسبت به انتخاب محل تصميم گرفت عليرغم آنكه رعايت اين مورد به گره ترافيكي شهر يا عملكردهاي شبكه اي نيز تاثير ندارد .
5-3 ) ارزيابي راه حلهاي گسترش شهر و نحوه انجام آن
الف ) با توجه به اينكه حومه شرقي شهر سيزاغ داراي زمينهاي مناسب و فضاي كافي براي ساخت و ساز است مالكيت اراضي آن غير از نواحي شمال كه در اختيار تاسيسات معدن اتس و دولتي است ، مانع ديگري ندارد ميتواند براي گسترش شهر جهت مناسبي باشد به شرط آنكه توجه به طرحهاي بالادست در ساختار آن رعايت شود . مورد اصلي اين جهت ازدياد گسترش طولي از شرق به غرب در شهر است كه باعث طولاني شدن دسترسي ها در يك جهت و اتلاف وقت حركتي خواهد شد و نهايتاً ساختار و شكل شهر را تحت شعاع قرار ميدهد.ب ) گسترش از هر دو قسمت جنوب و شرق ميتواند يك تعديل در گسترش جهات مختلف شهر ايجاد نمايد كه با توجه به آزاد گذاشتن شهروندان در ساخت و ساز و انتخاب زمين و تنها هدايت و نظارت به آنها به صورت كلي ممكن است يك بافت ارگانيك خاص با توجه به نيازهاي و رفتارهاي جامعه جديد ايجاد شود و تجربه اي كه در بافتهاي ارگانيك قديم تكرار شد و براي زمان خود پاسخگو بود اينبار نيز عملي شود اگر چه در اين مورد ديگر برنامه ريزي شهري از اهميت چنداني برخوردار نخواهد شد .ج ) با توجه به بافت خطي فعلي شهر سيزاغ كه بيشتر به خاطر عوارض طبيعي ايجاد شده است اهميت استفاده از زمينهاي جنوبي و اولويت دادن به ساخت در آن جهت منزوي نكردن خدمات فراشهري از نقاط شهري و در دسترس قرار دادن آن به تمامي نقاط شهري با توجه به رعايت حريم هاي كاربري هاي اصلي جنوب شهر ( خصوصاً پايانه هاي مسافري و حمل و نقل ) ميتواند مطرح باشد اگر چه اين كيفيت بايد با برنامه ريزي دقيق شهري و توجه به طرحهاي بالا دست صورت گيرد و براي تشويق مردم براي ساخت و ساز در اين ناحيه ميتوان از طرحهاي آماده سازي زمين با مشاركت خود آنها در اين نواحي استفاده كرد اين طرحها داراي كاربري هاي شهري مطلوبي نيز هستند و فضا در آنها اهميت خاص يافته است با توجه به اين حالت كمربند جنوبي شهر نيز كه لياقت ترافيكي ، عملكردي بيشتري نيز دارد ميتواند در مقياس حركتي شهر نيز مطرح شود وبه ترافيك كمك شاياني نمايد به شرط آنكه به اتصالات دسترسي هاي فرعي آن توجه كافي بشود در مراحل بعدي مناطق شرقي شهر نيز ميتواند مورد توجه واقع شود ( با فرآيند رشد كمتر )
5-4 ) ارزيابي راه حلهاي پيشنهادي در مورد مراكز خدماتي و تاسيسات صنعتي
در مرحله اول راه حلهاي مشكلات خدمات درون شهري را مورد بررسي قرار ميدهيم :الف ) استفاده از يك مركز خدمات بزرگ شهري در مركز شهر قادر است به اغلب نيازهاي شهري پاسخگو باشد و تمركز و ازدحام را در يك نقطه جمع نموده و از كثرت آن جلوگيري مي كند و از نظر دسترسي نيز همگي يكسان باشند و مراكز خدمات محله اي تنها خدمات مختصر و كم اهميت تر را ارائه دهند .ب ) برخي خدمات خاص را كه ميتواند مقياس فراشهري داشته باشد ، ميتوان در مركز شهر ايجاد نمود گروهي از اين خدمات به طور سنتي وجود دارند ( مثل مسجد جامع و يا بازار ) و گروه ديگر را نيز ميتوان با توجه به كيفيت بافت قديم در آن ايجاد كرد ( مثل موزه ها ) ليكن ايجاد مراكز تجاري و اداري عظيم اگر چه ممكن است در بعضي از اين نقاط قابل اجرا باشد ليكن نميتواند يك راهكار كلي در نظر گرفته شود و بهتر است اين عناصر شهري را به مراكز مناطق با دسترسي هاي مطلوب منتقل كرد ، خدمات در اين مراكز ميتواند شامل اداري ، تجاري ، ورزشي ، فرهنگي و ... بصورت كلان در نظر گرفت و در محلات ميتوان بعضي از آنها را بصورت خرد تر در نظر گرفت .ج ) توسعه خدمات شهري در طول شريانها و شبكه هاي شهري آنطور كه در مبحث شبكه هاي دسترسي توضيح داده شد ميتواند خدمات را بصورت « خلق الساعه »! در تمامي مسير ارائه نمايد به شرط آنكه خيابانهاي شهر قدرت ارائه خدمات و راهكار حل مشكل ترافيك شهر را داشته باشند در غير اينصورت خيابانها عملكرد واقعي خود را از دست ميدهند .در مرحله دوم راه حل مشكلات مراكز صنعتي خارج شهري را مورد بررسي قرار ميدهيم .الف ) صنايعي كه در حومه شرق سيزاغ شكل گرفته است از اين نظر كه در جهت باد غالب شهر ( شمال غرب به جنوب شهر ) قرار ندارند ، باعث آلودگي شهر نميشوند جايگاه خوبي دارند ليكن جريان رودخانه سيزاغ از شرق به غرب است و اين صنايع باعث آلودگي آب رود و نهايتاً جريان آن در شهر باعث ايجاد و بيماري هاي خاصي در مردم نموده است . در نتيجه بايد كارخانجات را ملزم به رعايت قوانين محيط زيست نمود و در صورت موفقيت بقيه كارخانجات حاشيه شهر و كارخانه جاتي را كه در آينده تاسيس خواهند شد را به آن نقطه منتقل نمود .ب ) از آنجا كه آلودگي آبها آنهم آبي كه از شهر عبور مي كند ميتواند آلودگي غير قابل جبراني پديد آورد و از آنجا كه وجود آب براي اغلب صنايع اجتناب ناپذير است بهتر است آنها را به فاصله زياد در نواحي غربي حومه شهر منتقل كرد به طوري كه جريان باد نيز آلودگي را برفراز شهر منتقل نكند البته روند اين عمليات بايد بصورت تدريجي و با ساختن يك شهرك صنعتي در ناحية مورد نظر و ارائه زمينهاي آن با قيمت ارزان و تشويق صاحبان صنايع به سازوساز در آن و انتقال تدريجي صنايع موجود در شرق و صنايع كوچك در حومه به آن نقطه را ، به طور كلي ، بايد پي گيري كرد اگر چه در آن شرايط نيز بايد الزامات جلوگيري از آلودگي آب رعايت شود .ج ) با توجه به اينكه براي ايجاد يك شهر توريستي تمام پيش زمينه هاي شهري را بابد منطبق با آن در نظر گرفت و ايجاد صنايع در از بين بردن ارزش تاريخي و طبيعي و كم كردن زيبائي آن مثمرثمر است لذا بايد از ساخت صنايع جديد در اين شهرپرهيز كرد و اين نكته را در نظر گرفت كه ضرري كه از وجود صنايع بر پيكره شهر و گردشگري آن وارد ميشود از سود آن بيشتر است .
5-5 ) بررسي راه حل هاي پيشنهادي در مورد توسعه صنعت گردشگري و رفع معضلات آن
الف ) صنعت گردشگري يكي از منابع مهم جذب سرمايه براي يك منطقه و حتي يك كشور است واغلب كشورها درآمد عمده شان از اين مورد حاصل مي شود به همين لحاظ ايجاد زمينه هاي مختلف توسعه در اين صنعت به طوري كه بتواند در كوتاه مدت و حداكثر توان اقتصادي عملي شود ميتواند پاسخگوي تمامي نيازهاي مالي و اقتصادي ديگر شهر نيز باشد ايجاد مشاركت بين مردم در طرحهاي دولتي براي اين مهم علاوه بر بازگشت سريع سرمايه بصورت مستقيم و غير مستقيم ( مردمي و دولتي ) انگيزه حفظ و نگهداري آنها را نيز در ميان جامعه بيشتر ميكند .ب ) از آنجا كه مشكلات اقتصادي ، اجتماعي و فيزيكي بسياري در شهر سيزاغ بصورت بيكاري در جوانان يا نامناسب بودن بهداشت و آموزش و مشكلات شهري و ....... وجود دارد بهتر است ابتدا سرمايه ها را در جهت التيام موارد عمده فوق هزينه كرد وبراي توسعه گردشگري تنها به درآمدهاي كه در طول مدت زمان از آن حاصل است اكتفا نمود .6 ) انتخاب راه حل بهينه
6-1 ) انتخاب بهترين راه حل در زمينه بافت و نحوه اتصال آن
الف ) در مواردي كه در مورد بافت قديم و چگونگي استفاده از آن مورد بررسي قرار گرفت بهترين انتخاب توجه به عوامل عملكردي در عين حفظ اصالت و هويت است و رعايت هر دو جنبه نبايد سبب از بين بردن ديگري شود بنابراين مورد ( ج ) بهترين راهكار است .ب ) در مواردي كه در مورد نواحي اتصال دو بافت مورد بررسي قرار گرفت بهترين و كارآمدترين راه حل مورد ( ج ) است كه با توجه به توضيحات داده شده اگر چه اصلاح و شبكه هاي دسترسي در راستاي بافت هندسي حداقل مشكل دسترسي ها و تقاطع هاي غير متعارف را حل ميكند و اقتصادي ترين و اجرايي ترين پيشنهاد است ليكن نميتوان بهبود عملكرد 100% را از آن انتظار داشت6-2 ) انتخاب بهترين راه حل در زمينه ساماندهي شبكه عبور و مرور
با توجه به مواردي كه در اين مواردي كه در اين مورد توضيح داده شد بهترين راه حل اولين آن است ( الف ) اگر چه برخي از موارد ذكر شده در پيشنهادات ديگر از جمله جلوگيري از فعاليتهاي شهري نابجا در بافت قديم ( پيشنهاد دوم ) و همچنين تعريض بافت قديم ( پيشنهاد سوم ) را نيز در بعضي از نقاط ميتواند قابل طرح باشد ليكن مهمترين مسائل همان شرياني كردن معابر بافت و جلوگيري از ورود اتومبيل به بعضي نقاط بافت و استفاده از پاركينگهاي عمومي در نقاطي كه خدمات عمده ارائه ميشود ، ميباشد .6-3 ) گزينش بهترين راهكار در ارزيابي موارد عنوان شده در گسترش و نحوه آن در شهر سيزاغ
بهترين راه حل در اين مورد همان اولويت در گسترش از سمت جنوب با انطباق از طرحهاي بالادست و استفاده از طرحهاي آماده سازي با مشاركت مردم است ليكن پيشنهاد سوم ( ج ) بهترين است . در مورد بافت ارگانيك خاص و جديد شهري كه در مورد دوم ( ب ) مطرح شد بايد توجه داشت كه اين روند حاصلي جز اغتشاش در شهر سازي نداشته و نمونه آن ساخت و سازهاي بي رويه و بدون مجوز حاشيه شهرها است كه سيماي شهر را از بين برده است .6-4 ) انتخاب بهترين راهبردها در بررسي حل مشكلات مراكز خدماتي و تاسيسات صنعتي
در مورد انتخاب بهترين راه حل خدمات درون شهري بايد گفت آنچه در مورد خدمات درون شهري حائز اهميت است بهترين دسترسي به آنها به صورتي كه بتوان در حداقل زمان و حداقل ترافيك اين خدمات سرويس دهي كنند . بنابراين بهترين راهكار استفاده از مراكز خدمات خاص در مركز شهر و توسعه مراكز خدمات محله اي است ( گزينه ب ) در مورد ( الف ) ما هميشه بيشترين ترافيك را ايجاد ميكنيم و در مورد ( ج ) ايجاد چنين شريانهاي خدماتي عملاً در خيابانهاي غير ممكن است .در مورد مراكز صنعتي نيز بهترين پيشنهاد انتقال تدريجي صنايع به قسمتهاي حومه غربي شهر با فاصله نسبتاً زياد از آن و انتقال صنايع حاشيه اي نيز به سمت ياد شده ، ميباشد ( مورد ب ) . در مورد ( الف ) با توجه به اينكه الزام صاحبان صنايع به رعايت محيط زيست لازم است اما عملاً بسيار مشكل است و به هر حال كارخانه جات آلوده كننده اند در مورد ( ج ) نيز بايد توجه داشت كه هر شاخه از فعاليتهاي شهري در جاي خود ارزش و اهميت دارد و به خاطر كوچكترين منافات با شاخه ديگر آن نميتوان آنرا حذف كرد بلكه بايد راههاي استفاده صحيح از هردو را بررسي كرد . در مورد صنعتي شدن و توريستي شدن شهر نيز ميتوان به نكات ذكر شده توجه كرد بنابراين گزينه ( ب ) آنطور كه گفته شد اگر چه در مدت طولاني قابل اجرا است و صرف هزينه ميكند اما لازم الاجرا و حياتي است .6-5 ) گزينش بهترين راهبرد در مورد صنعت گردشگري و حل مشكلات آن
بهترين پيشنهاد در اين مورد نيز ، پيشنهاد ( الف ) است زيرا گردشگري اگر سريعتر توسعه يابد جذب سرمايه نيز زودتر انجام ميشود ، سرمايه اي كه ميتواند هنگفت تر از هر گونه سرمايه گذاري شهري باشد و چون بازگشت سرمايه ( By Back ) سريع خواهد بود با اين لحاظ ميتواند مشكلاتي را نيز كه در مورد ( الف ) بدان اشاره شد و به عنوان معضلات اصلي جامعه شهري سيزاغ مطرح شد را نيز مورد معالجه قرار داد .7- اجراء
آنچه بايد بيشتر در اين مرحله در نظر گرفت اولويت بندي پيشنهادات و حتي الامكان چگونگي سرمايه گذاري است نكات مختلف ارائه شده به ترتيب اولويت اجرايي ارائه ميگردد . اما آنچه قبل از ذكر اين نكات و توضيح درباره آنها بايد خاطر نشان ساخت تراز مالي فيزيكي آنهاست كه بر اساس آن سود آوري و ارزش افزوده طرحها ( تراز مثبت ) و يا هزينه گري ( تراز منفي ) آن را بررسي ميكنيم بعضي طرحها نيز خود اكتفا هستند و به صورت فرآيندي انجام ميشوند .اولين موردي كه در سرمايه گذاري ميتواند در اولويت باشد ايجاد جاذبه هاي توريستي مختلف و توسعه آنها است تا حدي كه حتي تا حصول نتيجه آن ميتوان كمتر به كارهاي ديگر پرداخت ( به طور نسبي ) البته ميتوان در سرمايه گذاري آن مشاركت مردمي را نيز در نظر قرار داد مورد ديگر در فرآيند اجرا ساماندهي مراكز خدماتي و پيرو آن صنعتي است كه باز هم در اين زمينه ميتوان به مشاركت بخش خصوصي در اين پروژه ها اهميت ويژه داد بهتر است از خدمات آغاز كرد كه تراز مثبت مالي و فيزيكي و بازگشت سرمايه دارند مثلاً خدمات تجاري و بعضاً تاسيساتي .مورد ديگر لازم الاجرا كه باز هم ميتواند از طريق مشاركت بخش خصوصي تامين سرمايه اوليه نمايد عمليات توسعه شهري ، بازسازي و نوسازي در بافت شهري و خاصه بافت مركزي آن است كه احتياج به صرف هزينه هاي هنگفت دارد و در بعضي موارد با فعاليتهاي توسعه گردشگري نيز همسويي دارد ( مثل عمليات مرمت بناهاي بافت مركزي تحت نظارت سازمان ميراث فرهنگي )مسئله ديگري كه بعد از آن مطرح است اصلاح شبكه عبور و مرور است كه عموماً توسط شهرداري انجام ميشود . اين مرحله داراي تراز مالي فيزيكي منفي است هزينه هاي آن را شهرداري معمولاً از طريق درآمد ناشي از عوارض ، خودياري ، جريمه و يا ترازهاي مالي مثبت و ... تامين مينمايد در عين حال اين مهم نيز ( با وجود صرف هزينه بدون بازگشت ) بسيار اساسي است و در فرآيند بهبود فضاي شهري و حل مشكل آن تقريباً نقش اول را ايفا ميكند .مورد ديگري كه ميتوان جداي از اين موارد مطرح كرد فرآيند گسترش بافت شهر است گسترش بافت شهر نوعي رشد است كه به هر حال انجام ميشود و احتياج به سرمايه گذاري خاصي ندارد زيرا بخش خصوصي در آن حرف اول را ميزند . ليكن بايد آن را كنترل نمود و در جهت دلخواه آنرا هدايت كرد كه در اين مورد علاوه بر استفاده از طرحهاي بالادست ( جامع و تفصيلي ) و كنترل تراكم هاي مسكوني و خدماتي بايد از پروژه هاي ديگر نيز ( آنچنان كه قبلاً ذكر شد ) مانند طرحهاي آماده سازي زمين و توسعه فضاي شهري استفاده كرد تا علاوه بر ايجاد تراز مالي مثبت بازده عملكردي بهتري نيز داشته باشد
.
تبصره
موارد هفت گانه ياد شده در بال قطعاً ميتواند پاسخگوي مسائل و مشكلات شهري باشد ليكن احتياج به بررسي و ارائه مطالب بسيار بيشتر از مطالبي كه ارائه شده دارد . توضيحات داده شده بنابر سفارش استاد گرامي در حدود 45 برگ تنظيم و ارائه گرديد .تا چه در نظر افتد !با تشكر از زحمات استاد در طول ترم
دانشجو شراره قناويزچيان
24/11/81
