فیزیک زلزله شناسی
ديد کلي
تحولات داخلي زمين
امواج زلزله
ساختار زمين لرزه
ما و خطوط زلزله
علائم وقوع زلزله
مباحث علمي مباحث کاربردي و تجربي
زمين لرزه شدت زلزله
امواج زلزله ((قويترين زلزله دنيا))
ايمني در برابر زلزله زلزله مصنوعي
پيش بيني رايانهاي زلزله علائم وقوع زلزله
مقياس ريشتر پس لرزه
تحولات داخلي زمين ساختار زمين
کانون زلزله زلزله بم
خطوط زلزله زلزله رودبار
زلزله شناسي
بررسي ماهوارهاي زمين
ديد کلي
معمولا هر زلزله وقتي خوب منعکس ميشود که تلفات زيادي داشه باشد، و گرنه زلزلهاي شديد ولي با تلفات کم از ديد عام زلزله بزرگي محسوب نميشود؛ ساليانه در کره زمين بطور ميانگين يک زلزله بسيار شديد 8 ريشتر ، 100 زلزله نسبتا شديد ، هزاران زلزله متوسط و حدود 3 ميليون زلزله ضعيف اتفاق ميافتد، در روي زمين هر دقيقه با 7 زلزله مواجه هستيم.
قويترين زلزله دنيا به بزرگي 8/25 ريشتر در سايفرانسيسکو سال 1906 به علت لغزش گسل سان آندرياي کاليفرنياي غربي و بيشترين تلفات مربوط به شنسي چين در 24 ژانويه 1556 با 830000 کشته ثبت شده است.
تحولات داخلي زمين
شايد اولين نظريهپرداز زلزله ارسطو بود، که با اعتقاد به تلاش ماده براي رسيدن به مکان واقعي خود بر اين باور بود هوايي که در شکافهاي مرکز زمين محبوس شده ، در تلاش براي آزاد شدن باعث لرزش زمين ميگردد. امروزه ميدانيم که علت اصلي زلزله فعل و انفعالات مرکز زمين است که به صورت انرژي گرمايي شديد از طريق شکستگيهاي درز مانند زمين يعني گسلها ، آزاد ميگردد. مواردي مانند فعاليت آتشفشانها ، ايجاد درياچههاي مصنوعي پشت سدها و عدم تعادل فشار هيدرواستاتيکي به علت برداشت بيرويه آب از سفرههاي زيرزميني آب نيز ممکن است باعث حرکت ناگهاني گسلها و زلزله گردد، زلزله با دو مقياس مرکالي ( تخريب ظاهري و احساسي زلزله ) و ريشتر ( مقدار انرژي آزاد شده از کانون ) تعيين ميگردد.
کانون ، مرکز دروني زلزله است که شکستگي و رها شدن انرژي از آنجا آغاز ميگردد و ممکن است با مرکز سطحي زلزله که نقطه بالاي کانون در سطح زمين است تا عمق 700 کيلومتر فاصله داشته باشد. در مقياس ريشتر به جاي اصطلااح شدت از اصطلاح بزرگي استفاده ميشود. ريشتر مقياس لگاريتمي است بطوريکه با افزايش هر عدد شدت زمين لرزه 31 بار بيشتر خواهد شد.
امواج زلزله
فيزيک امواج زلزله با 3 نوع اوليه ، ثانويه و سطحي منتشر ميشوند. فيزيک امواج اوليه يا طولي که جهت انتشار آنها با ارتعاشات منطبق است با حرکت فنر وارد در جامدات ، مايعات و گازها حرکت ميکنند و سرعت آنها بيش از سرعت ساير فيزيک امواج است. فيزيک امواج ثانويه يا عرضي که جهت انتشار آنها با ارتعاشات عمود است فقط در جامدات حرکت ميکنند و اين فيزيک امواج پس از امواج ? ميرسند و همچون پرده فيزيک امواج زمين زا تکان ميدهند. و بالاخره فيزيک امواج سطحي که بر خلاف دو نوع قبلي در سطح زمين حرکت ميکنند. و خطرناکترين فيزيک امواج زلزله هستند.
ساختار زمين لرزه
زمين با ضخامت حدود 6400 کيلومتر از مرکز تا سطح شامل لايههاي پوسته ، جبه و بالاخره هسته ( با حالتي مايع و حرارتي معادل 66600 درجه سانتيگراد ) است. ((ليتوسفر ، پوسته زمين يکپارچه نيست بلکه از صفحاتي تکنونيکي تشکيل شده که همواره تحت تأثير نيروهاي دروني زمين در حال حرکتند. مرز اين صفحات تحت فشار و کشش ايجاد گسل يا ((چين خوردگي و کوهها را سبب ميشود. حرکات اين طيف به صورت خفيف و مستمر و سيستماتيک در حد چند سانتيمتر در سال انجام ميگيرد.
حرکت آرام گسلها باعث تخليه انرژي به صورت زلزلههاي خفيف ميگردد که اين عمل همانند سوپاپي مطمئن احتمال وقوع زلزلههاي شديد ميکاهد. اما در صورت برخورد سنگها در خطوط گسلها و توقف حرکت تجمع انرژي و رها شدن ناگهاني آن تا سرعت 8000 کيلومتر در ساعت ، ايجاد زلزله شديد ميکند. اگر زلزلهها در حاشيه اقيانوس آرام موسوم به حلقه آتش پاسيفيک ، در اقيانوسهاي هند و اطلس و نيز در نواري طولاني از شرق آسيا تا غرب به وقوع ميپيوندد. حجمهاي سهمگين شونامي که در تا ارتفاع 60 متر ساحلها را در مينوردد، نتيجه زلزلههاي اعماق اقيانوسهاست.
ما و خطوط زلزله
ايران روي نوار طولاني زلزله تا اروپا در حاشيه جنوبي صفحه عظيم اوراسيا واقع شده است. صفحه اوراسيا از شمال صفحه هند و از استراليا از جنوب شرقي و صفحه غربي از جنوب غربي در محل تلاقي خود ناحيهاي مثلثي شکل تشکيل داده که ايران را در بر ميگيرد. هر ضلغ اين مثلث مرز صفحاتي است که سنگهاي مهم و فعال در آن قرار دارند. برآيند فشار اين اضلاع حدود شمال شرقي کشور است. با اين ترتيب حدود %90 حوزههاي انساني کشورمان در معرض خطر زلزلهاند. بطوريکه در قرن گذشته 20 زمين لرزه بزرگ که هر کدام بيش از 5000 قرباني داشته در کشورمان ثبت گرديده است.
علائم وقوع زلزله
يکي از بارزترين علائم زلزله پيش لرزههاي خفيف ناشي از موجهاي اوليه است که در پي آنها فيزيک امواج اصلي زلزله اتفاق ميافتد. گاهي صداهاي انفجار گونه ناشي از حرکت لايههاي زمين نيز توام با رسيدن اين فيزيک امواج شنيده ميشود. در شهر بم قبل از وقوع زلزله اصلي فيزيک امواج خفيف سه بار آنرا لرزانده بود و چند ساعت قبل نيز صداهاي عجيبي از درون زمين شنيده شده بود.
نور نيز يکي از علائم وقوع زلزله ميباشد. قبل از زلزلههاي رودبار و بم نوري در آسمان مناطق مشاهده گرديده بود. نور ناشي از زلزله احتمالا به دليل آزاد شدن گازهاي هيدروکربني لايههاي زيرين زمين قبل از انجام زلزلهاند. که انتشارشان توليد نورهاي شديد ميکند.
از علائم ديگر وقوع زلزله ناآرامي حيوانات به دليل حواس تيزشان است که توان تشخيص تکانهاي خفيف تودههاي سنگ در شرف لغزيدن و سر و صداهاي جزي آنها را دارند از جمله کبک ، سگ برخي ماهيها ، کوسهها و....