بررسي اثرسطوح مختلف نمک طعا م بر جوانه زنی بذورگندمهای بها ره آذربايجا نشرقي

چکيده

كلمات كليدي : تنش شوري‎‎ ‏‏‎‎‎‎، جوانه زني ، گندم .

مقدمه

از مراحل مختلف رشد گياهان مرحله جوانه زني يکي از مراحل حساس به شوري مي باشد به طوري که درجه مقاومت براي گياهان مختلف در اين مرحله رشد متفاوت است(1). اولين نتيجه قابل استفاده جهت نشان دادن مقاومت نسبي گياهان در مرحله جوانه زني در مقابل شوري در سال 1898 گزارش شده است (5) و بعدها به وسيله محققين زيادي تکميل تر شد (4) . کورکور و همکاران (3) آب شور 1500 تا 12000 ميلي مول املاح را در گندم اثر داده و متوجه شدند که بسته به مرحله و زمان رشد گياه اثر شوري متفاوت است. اگر آب شور در موقع کشت بر گياه اثر کند به خاطر جلوگيري و کاهش مقدار جوانه زني بر محصول نهايي اثر خواهد داشت. در اين آزمايش تمامي غلظتهاي به کار برده شده باعث کاهش محصول شدند.

مواد و روشها

براي تهيه تيمارها ابتدا محلول مادر Nacl با آب مقطر جوشانيده شده و با غلظت دو مولار تهيه شده و از روي اين محلول مادر غلظت هاي 100،75،50،25 ميلي مول در ليتر تهيه گرديد . غلظت شاهد از آب مقطر جوشانيده شده بود.

جدول شماره 1 محل جمع آوري 5 توده بومي گندم بهاره و شماره دو توده مورد آزمايش

شماره

نام محل توده

شهرستان

بخش

روستا

-
پرش 3

صوفيان

امند

ايوند

-
پرش4

اهر

ورزقان

طرزوم

25
يازليق

ميانه

ترکمن چاي

اوزومچي

17
يازليق 2

ميانه

ترکمن چاي

ثانيان سفلي

-
محلي باسمنج

تبريز

باسمنج

-
جدول شماره 2 شماره لاينهاي به کار رفته به تفکيک توده ها

رديف

محل باسمنج

يازليق 2

يازليق 1

پرش 4

پرش 3

1

3

1

2

9

18

2

4

7

5

-

-

3

6

11

8

-

-

4

10

13

12

-

-

5

20

16

14

-

-

6

22

19

15

-

-

7

24

21

23

-

-

8

-

26

-

-

-

نتايج و بحث

جدول شماره 3 تجزيه واريانس درصد جوانه زني بذور ژنوتيپهاي مختلف گندم بهاره در غلظتهاي مختلف Nacl

F

MS

SS

Df

s.v

**650

0.3645

1.46

4

(A)غلظت

**15.1

0.0085

0.213

25

(B)ژنوتيپ

** 3.8

0.0022

0.215

100

غلظت*ژنوتيپ(A*B)

0.00056

0.22

390

اشتبا ه آزما يش (E)

2.56%

CV

جدول شماره 4 تجزيه واريانس درصد جوانه زني بذور ژنوتيپهاي مختلف گند م بها ره در تک تک غلظتهاي مورد مطا لعه نمك طعام

Msدرغلظت 100 ميلي مول

Msدرغلظت75 ميلي مول

Msدرغلظت50 ميلي مول

Msدرغلظت25 ميلي مول

Msدر آب مقطرشاهد

Df

s.v

E-2**0.808

E-2**0.556

E-3** 0.22

E-3**0.52

E-3**0.88

25

ژنوتيپ

E-30.821

E-20.101

E-30.487

E-3 0.192

E- 3 0.295

78

اشتباه آزمايش

3.78%

3.59%

2.34%

1.41%

1.75%

-

CVضريب

**به مفهوم معني دار در سطح احتمال 1% مي باشد.

نتايج مقايسه ميانگين ژنوتيپها ي مورد مطالعه براي هر غلظت نمک با استفاده از آزمون دانکن (LSR) در سطح احتمال 5 درصد در جدول شماره 5 آمده است. مقايسه ميانگين ژنوتيپ ها در غلظت شاهد (صفر ميلي مول) و 25 ميلي مول نشان داد که 17 ژنوتيپ در غلظت شاهد و 16 ژنوتيپ در غلظت 25 ميلي مول نمک طعام داراي رتبه اول بوده و اختلاف معني داري را نسبت به هم ندارند و بقيه ژنوتيپ ها نيز درصد جونه زني بالاتري را دا شته اند. اين موارد مي توانند نشان دهنده اين باشد که ژنوتيپ هاي مورد مطالعه از نظر جوانه زني در غلظت صفر و 25 ميلي مول نمک طعام اختلاف معني داري نداشته يا اختلاف جزئي نسبت به هم دارا مي باشند.

لاينهاي شماره 10،20،24،4 منتج از توده محلي باسمنج و لاين پرش 3 به شماره 18 و توده يازليق 2 به شماره 17 در هر 3 غلظت 100،75،50 ميلي مول نمک طعا م و همچنين لاين هاي شماره 6،3،22 از توده محلي باسمنج و لاين پرش 4 به شماره 9و لاين شماره 15و 23 منتج از توده يازليق 1 در هر دو غلظت 75و 100 ميلي مول نمک طعام بشترين جوانه زني را دارا مي باشند . همچنين مقايسه ميانگين ژنوتيپ ها در حالت کل جدول شماره 5 نشان مي دهد که 6 لاين به شماره هاي 20،10،6،3،22،4 که همه منتج از توده محلي باسمنج بوده و توده يازليق 2 به شماره 17 و دو لاين پرش 3و 4 به شماره 18 و19 و يک لاين از يازليق 1 به شماره 14 داراي رتبه اول از نظر درصد جوانه زني مي باشد که حداکثر 7/95 و حداقل 55/93 درصد جوانه زني را داشته و اختلاف معني داري را نسبت به هم نشان نداده اند .

چنانچه مشخص است اکثر لاينهاي منتج از توده محلي باسمنج و همچنين لاينهاي پرش 3و4 داراي درصد جوانه زني بيشتري در غلظتهاي بالاي نمک مي باشند. در ضمن با توجه به اينکه اکثر لاينهاي منتج از توده يازليق 2 از نظر درصد جوانه زني در غلظتهاي بالاي نمک در رتبه هاي پائين قرار دارند ولي خود توده يازليق 2 در هر سه غلظت 100،75،50 ميلي مول نمک طعام در رتبه اول ميباشد اين نتيجه را مي توان در اين دانست که تک تک لاينها در مقابل شوري از نظر جوانه زني حساس مي باشند ولي در داخل توده ممکن است لاينهاي مقاومي از نظر جوانه زني در غلظتهاي بالاي نمک وجود داشته باشد که باعث بالا رفتن درصد خود توده يازليق 2 در اين حالت باشد.

2 لاين شماره 8و 14 منتج از توده يازليق 1 و لاين شماره 1 منتج از توده يازليق 2 در غلظت 50 ميلي مول نمک طعام بيشترين درصد جوانه زني راداشته ولي با افزايش غلظت نمک لاين هاي فوق تحريک شده و درصد جوانه زني آنها افزايش يافته ولي با افزايش بيشتر غلظت نمک درصد جوانه زني آنها کاهش يافته است.

1-بي نام ، 1375، كشاورزي ايران در يك نگاه. معاونت برنامه ريزي و پشتيباني وزارت كشاورزي.

2-FAO.1993.Production year Book , Vol. 47. Food and agriculture Organization , Rome. Italy.

3-Korkor, S A. and M. H. Hilal, 1975. The use of saline water for irrigating wheat crop. Egyp. J. of soil. special, 237=44.

4-Kreeb,K.1964.Oekologische groundage der bewasserangs kulturen in den subtropen. Gustav fischer verlag. Stuttgart.

5-Stewart.j. 1898. Effect of alkali on seed germinatioan. Utah agr.Exper, stat, 9 th.A.R.

Abstract

The study of Nacl deferent level of spring wheat East Azarbaijan on generation

stage

A.Ahmadzade.M.Fath.N.Kasra.M.keramat

Wheat is important production of agriculture in world and according reports of FAO has been culture important in almost of world .This research has been performed for the recognition of salty tolerance of genotypes, spring wheat and finally presentation of salty tolerance genotypes in the generation stage. One of the ways to encounter with these dangers is recognition and representing the genotypes that are resistant to these conditions. So this must be started in the implantation stage by evaluating and recognizing the reaction of plants. The experiment has been performed in the laboratory of Shabestar Islamic Azad university of agriculture faculty. In this experiment the seeds of 24 lines of 20nt native masses with two masses of YAZLIG 1, 2 exposed to densities of 0, 25, 50 and 75 ml of pure Nacl. The experiments were performed on a completely randomized factorial design with four repetitions. There are significant differences between genotypes, and cross effect of genotypes that were resistant. Most lines resulted from BASMENJ native masses including two masses of YAZlIG1, 2 and two lines of paresh 1, 2 had more percentages of generation and also the meaningful generation decline in increase of amount of density in sensitive genotypes have been observed. We hope the results of this research have become basis for the next researches in recognition and discovering resistant genotypes for cultivation in the area or genetic sources for correction of compatible of more harvesting cultivate figures for area.

1- Agriculture faculty Islamic Azad Shabestar University. Shabestar .Iran, Telephone: 0471- 2226554, fax: 0471 - 2224927, Email:Ahmadzadeh_al@yahoo.com.Email:Ahmadzadeh_al@yahoo.com.

2- Students Islamic Azad Shabestar University