تجزيه كنترل ژنتيكي تحمل به خشكي در گندم رقم شايان با استفاده از لاينهاي جايگزين
تنش خشكي به عنوان مهمترين تنش غيرزيستي نقش مهمي در كاهش تنوع ژنتيكي و عملكرد گياهان زراعي در جهان دارد. مطالعه حاضر با استفاده از سري كامل لاينهاي ديزوميك جايگزين شده گندم نان (1A, 2A, …,7A) ، (1B, 2B, …, 7B) و (1D, 2D, …, 7D) به همراه والدهاي دهنده (Triticum aestivum L.cv. Sheynne) و گيرنده (T. aestivum L. cv. Chinese spring) دريافتي از مؤسسه تحقيقات علوم آكادمي مارتون واشر مجارستان به منظور مطالعه تجزيه كنترل ژنتيكي به خشكي در گندم رقم شايان انجام شد.
نتايج حاصل از تجزيه واريانس و مقايسه ميانگين صفات مورد مطالعه نشان داد كه براي محلهاي كروموزمي رقم شايان از نظر صفات مورد مطالعه تنوع ژنتيكي وجود دارد، بنابراين تنوع موجود بيانگر اختلاف ژنتيكي بين محلهاي كروموزمي بوده و امكان گزينش محلهاي كروموزمي حامل ژنهاي كنترل كننده تحمل به خشكي را آسانتر مينمايد. براساس ميزان آب نسبي برگ (RWC) به عنوان مهمترين شاخص فيزيولوژيكي، محلهاي كروموزمي 7A، 6D، 2D و 5A گزينش شدند. ميزان شاخص تحمل به خشكي (DTI) نيز براي محلهاي كروموزمي A7، 2A، 4D، 6D، 1Bو B2 بالا بود. شاخص انتخاب چندگانه (MSI) كه همبستگي بالايي با شاخص تحمل به خشكي و شاخصهاي فيزيولوژيكي نشان داد، ميزان آن براي محلهاي كروموزومي A7،2B، 1D، 2D، 6D، 3Dو D4 بالا بود.
نتايج حاصل از تجزيه ژنومي در گندم رقم شايان نشان داد كه ژنوم Dبا 43.11% كارآيي انتخاب براساس شاخص انتخاب چندگانه بيشترين تأثير را در كنترل ميزان تحمل به خشكي دارد. نتايج حاصل از تجزيه خوشهاي و تجزيه تابع تشخيص نشان داد كه لاينهاي جايگزين شده 7A،4D، 6D و 2D براساس فاصله اقليدسي براي شاخصهاي DTI و MSI اختلاف معنيداري نداشته و به عنوان مهمترين گروه نقش مهمي در كنترل ميزان تحمل به خشكي دارند. براساس نتايج حاصل، احتمالاً محلهاي كروموزومي 7A،4D، 6D و 2D با بيشترين مكانهاي ژني كنترل كننده تحمل به خشكي، نقش مهمي در كنترل ميزان تحمل به خشكي در گندم رقم شايان دارد.