پيشينه پژوهش ميداني محوطه

در سال 1376 آقاي دكتر مير اسكندري در راس هياتي به گمانه زني هاي محدود در درون غار و بيرون غار اقدام نمود، اولين كاوش توسط نگارنده نيز در زمستان سال 1379 به مدت 45 روز در تالار بزرگ و طولاني طبقه دوم انجام گرفت كه به جهت خاكبرداري هاي غير اصولي كه قبلا" بيشتر در آن انجام شده بود، نتيجه لازم و قابل اعتمادي دستگير هيات نشد. بنابر اين توجه به طبقه چهارم معطوف گرديد. و در همين سال تعدادي گمانه در طبقه چهارم زده شد كه به لحاظ نتايج قابل توجه اي كه در بر داشت. برنامه كاوش آن براي سال 80 ارئه گرديد.

در سال 1380 ( تابستان و پائيز ) علاوه بر كاوش هايي كه در طيقه چهارم انجام شده و مطالعات قبلي را تكميل نمود، در دامنه هاي جنوبي غار و آن سوي دره ( دامنه كوه سه دختران ) در ارتباط با دوره هاي مختلف غار كاوش هايي انجام گرفت كه فقط به دوره اسلامي آن قرون 7 و 8 كه همزمان با غار كرفتو بود، دست پيدا نموديم كه عبارت بود از يك گورستان و نيز در محوطه هاي اطراف از جمله ده كهنه ( غرب غار كرفتو به فاصله يك كيلومتر ) تلك آوي 2 كيلومتري جنوب غربي غار، غار كاني ميكائيل يك كيلومتري شمال غار كرفتو كاوش هايي انجام گرفت كه همگي با دوره هاي مختليف غار، پيش از تاريخ پارت و ساساني، اسلامي، همخواني داشته است.

كاوش در اين محوطه ها نشان داد كه در دوره هاي مختلف به جز پيش از تاريخ ( اواخر هزاره پنجم و اوايل هزاره چهارم ) غار كرفتو به عنوان يك مركزيت قرار داشته است و اينكه ايا مي توانسته به خصوص در دوران پارت و ساساني به جايگاه ويژه اي چون نيايشگاه و محل اجراي مراسم مذهبي باشد جاي مطالعه و تحقيق بيشتري را طلب مي كند، با اين وجود نگارنده معتقد است اين معماري ايجاد شده در دل كوه و تراش صخره ها كه بي نظير ترين معماري صخره اي در ايران است پيامي غير از يك فضاي مسكوني را دارا است مطالعه بر روي معماري موجود اشيا و سفالينه هاي بدست آمده ما را در نتيجه گيري نهايي ياري خواهد نمود.