آمادگی برای امتحان

راهنمایی های كلی زیر شما را در آماده شدن برای آزمون ها و امتحانات و گذراندن موفقیت آمیز آنها یاری می كنند.
آمادگی كلی
1. حتماً در جلسات آخر درس پیش از امتحان در كلاس شركت كنید. اغلب معلمان مطالب امتحان را در جلسات آخر مرور می كنند و درباره امتحانات توضیح می دهند.
2. سعی كنید بفهمید كه دقیقا چه مطالبی در امتحان خواهند آمد.
3. از معلم بخواهید تا نوع امتحان خود (انشایی، چند گزینه ای، و غیره) را از پیش مشخص كند. اگر از پیش بدانید كه چه نوع امتحانی از شما به عمل خواهد آمد، به طور مؤثرتری می توانید برای آن امتحان بخصوص مطالعه كنید.
4. خود را پیش از وقت آماده كنید. تمام مطالب مربوط (كتاب درسی، یادداشتهای كلاسی، و سایر مطالب) را به طور اجمالی و انتخابی بخوانید. بر اساس این بررسی میزان دشواری مطالبی را كه لازم است با دقت بیشتری بخوانید مشخص كنید.
5. مقدار زمان لازم را تخمین بزنید و زمان مطالعه خود را از پیش تقسیم بندی كنید.
6. به طور دقیق معین كنید كه در هر مطالعه به چه هدفی می خواهید برسید.
داشتن یك هدف مشخص از مطالعه بهتر از بدون هدف و به طور اتفاقی خواندن است. در شب قبل از امتحان فقط به دوره كردن مطالب بپردازید. در فاصله بین آخرین دوره كردن و جلسه امتحان مطلب دیگری نخوانید.
آماده شدن برای امتحانات تشریحی
1. در مطالعه اجمالی خود به دنبال روالها و مضمونها بگردید.
2. در مطالعه خود سؤالاتی طرح كنید كه به نظرتان سؤالات مناسبی برای امتحان خواهند بود. در تهیه سؤالات خود زیاد زیركانه در پیش بینی كردن سؤالات كار نكنید، بلكه سؤالاتی را در نظر بگیرید كه بیشتر حاوی نكات و مطالب مهم و توضیحات مربوط به آنها هستند. توجه خود را بر روی سؤالاتی متمركز كنید كه مطالب مختلف مطالعه را به هم ربط می دهند.
3. با توجه به سؤالات خود نكات علامت گذاری شده و حاشیه نویسی شده خود را دوره كنید. سؤالات خود را با توجه به تز اصلی،‌ نكات اصلی و اطلاعات جزیی جواب دهید.
4. بیشتر وقت خود را صرف سازمان دادن و از نو بیان كردن اندیشه ها بكنید، نه اینكه تنها به دوباره خواندن مطالب علامت زده شده بپردازید. پاسخ دادن به سؤالات انشایی اغلب مستلزم از نو بیان كردن و بازسازی اندیشه ها و مضامین به راههای تازه است.
5. مطالب را به زبان خود بیان كنید. اگر این كار را پیش از امتحان نمی توانید انجام دهید، احتمالاً به هنگام امتحان هم قادر به انجام آن نخواهید بود.
6. برای به كار بردن فنون مطالعه انتقادی جهت بیان طرز فكر و نظر انتقادی خود، خصوصاً در مورد دروس مربوط به علوم انسانی و ادبیات، آمادگی كسب كنید.
7. اگر بیش از یك كتاب را در یك درس مورد استفاده قرار داده اید،‌ مطمئن شوید كه هر كتاب را به خوبی یاد گرفته اید و می توانید روابط بین آنها را از طریق مقایسه و مقابله بیان كنید.
گذراندن امتحانات تشریحی
1- ابتدا به سرعت تمام سؤالات را بخوانید، و توجه مخصوص به راهنماییها بكنید. وقت امتحان را برحسب اهمیت سؤالات بودجه بندی كنید و كمی هم وقت برای دوره كردن پاسخها منظور كنید.
2- ابتدا سؤالاتی را جواب بدهید كه در مورد پاسخ دادن به آنها اطمینان بیشتری دارید.
3- پیش از پاسخ دادن به سؤال كلمات راهنما را مورد توجه قرار دهید. بعضی از كلمات مهمی كه غالباً در طرح سؤالات انشایی مورد استفاده قرار می گیرند به قرار زیرند:
سؤالات توصیفی و تحلیلی
توصیف كنید = خصوصیات و صفات موضوع بحث را معرفی كنید.
تحلیل كنید = موضوع را به عناصر تشكیل دهنده آن تقسیم كنید.
فهرست كنید = ردیفی از عناصر تشكیل دهنده موضوع را به دنبال هم قرار دهید.
بحث و نتیجه گیری كنید = از یك نقطه شروع كنید و به یك نتیجه منطقی برسید.
ریشه یابی كنید = به صورت نقل، جریان پیشرفت و تكامل یا وقایع تاریخی را از یك نقطه دنبال كنید.
خلاصه كنید = تز و نكات اصلی موضوع را به صورت فشرده ارائه دهید.
سؤالات تشریحی و استدلالی
تبیین كنید / تفسیر كنید = موضوع را به صورت خلاصه تر و صریحتر بازگو كنید.
تعریف كنید / فرمول بندی كنید = موضوع را طبقه بندی كنید و ویژگیها و كیفیتهای مهم آن را مشخص كنید.
اثبات كنید = اعتبار مطلب را از طریق آزمایش، بحث و استدلال یا ارائه ی شواهدی نشان دهید.
توضیح دهید = از طریق ارائه مثال تبیین كنید یا به اثبات برسانید.
با تصاویر نشان دهید = از طریق اشكال،‌ تصاویر یا مثالهای عینی توضیح دهید.
سؤالات مقایسه ای
مقایسه كنید = شباهتها یا وجوه اشتراك موضوعات را نشان دهید.
مقابله كنید = وجود اختلاف را نشان دهید.
ربط دهید = رابطه بین دو یا چند چیز را معلوم سازید.
سؤالات مربوط به قضاوت شخصی
انتقاد كنید / ارزشیابی كنید = موضوع از نظر حقیقت، زیبایی، ارزش یا اهمیت آن به طور مستدل مورد قضاوت قرار دهید.
تفسیر كنید = موضوع را برحسب اطلاعات و اعتقادات خود تبیین و ارزشیابی كنید (همچنین نگاه كنید به تبیین كردن)
توجیه كنید = معمولاً منظور این است كه یك مطلب را آن طور كه نظر مؤلف است مورد تأیید قرار دهید. یعنی از شما خواسته می شود كه از نظر خود موضوع را مورد دفاع قرار دهید سعی كنید نظر واقع بینانه ای داشته باشید (همچنین نگاه كنید به اثبات كردن)
كلماتی كه لازم است بیشتر روشن شوند
كلمات زیر معانی مختلفی دارند. این معانی مختلف وابسته اند به موضوع و زمینه مطلب و نظر طرح كننده سؤال.
اظهار نظر كردن = نگاه كنید به توضیح دادن، تبیین كردن، انتقاد كردن.
تعریف كردن = نگاه كنید به توصیف كردن، تعریف كردن، تبیین كردن.
بحث كردن = نگاه كنید به تحلیل كردن، توصیف كردن، تبیین كردن.
تبیین كردن = گاه ممكن است معنی تعریف كردن داشته باشد.
تفسیر كردن = نگاه كنید به تفسیر كردن، تبیین كردن.
توجیه كردن = نگاه كنید به اثبات كردن.
مرور كردن = نگاه كنید به تحلیل كردن، اظهار كردن، انتقاد كردن، خلاصه كردن.
بیان كردن = نگاه كنید به تعریف كردن، توصیف كردن، خلاصه كردن.
در پاسخ دادن به پرسشهای امتحانی دقیقاً همان كاری را انجام دهید كه از شما خواسته شده است. اگر از شما خواسته شده است كه در پاسخ خود مطلبی را تحلیل كنید فهرستی تهیه نكنید و وقتی كه از شما خواسته شده است انتقاد كنید، تعریف نكنید. در نوشتن پاسخهای خود فقط مطالب مهم را بنویسید و یك مطلب را تكرار نكنید.
4. اگر سؤال احتیاج به یك فرمول، شكل یا قانون دارد، پیش از آنكه آنها را فراموش كنید، آنها را یادداشت كنید.
5. پیش از نوشتن جواب خود به سؤالات انشایی، جواب را به صورت یك شكل بر روی ورقه امتحانی منظم كنید. این شكل به شما كمك خواهد كرد تا یك جواب روشن تر بدهید، و جواب شما به اصلاح كردن مجدد احتیاج كمتری خواهد داشت و استاد به راحتی بیشتری خواهد توانست آن را تصحیح كند. و اگر وقت كافی برای تمام كردن توضیحات خود نداشتید اقلاً از طریق این تصویر جریان تفكر خود را ارائه داده اید.
6. از مقایسه و مقابله های مناسب استفاده كنید. این كار را نه تنها در مورد مطالب درسی مورد ارزشیابی بلكه در مورد مطالب سایر درسها و سایر مطالب نیز انجام دهید. این طریق تفكر تحلیلی را نشان می دهد نه تنها حافظه را.
7. مرتباً به ساعت نگاه كنید و اگر پیش از اتمام وقت تمام كردید اطمینان حاصل كنید كه كلیه سؤالات را جواب داده اید. پاسخهای خود را دوباره بخوانید و تصحیح كنید.
امتحانات عینی (یا تستی)
آماده شدن برای امتحانات عینی
1. مطالب خواندنی و یادداشتهایی را كه از سخنرانیهای استاد برداشته اید و خصوصاً‌ آنهایی را كه علامت گذاشته اید یا مطالبی را كه زیر آنها خط كشیده اید دوره كنید و مطالب مهم را یا به طریق شفاهی در پیش خود از حفظ بگویید یا بر روی كاغذ بنویسید.
2. تعریف تمام اصطلاحات و مطالبی را كه در كتاب با حروف درشت یا كج نوشته شده اند حفظ كنید. خصوصاً‌ در رشته های علمی تعداد زیادی اصطلاح است كه باید یاد بگیرید.
3. برای دروس زبان خارجی لغات لازم را باید حفظ كنید. برای این منظور فهرست لغات را به گروههای كوچك تقسیم كنید و به حفظ كردن این لغات بپردازید. همچنین نكات دستوری را دسته بندی كنید و از طریق كاربرد آنها در جملاتی كه در مورد زندگی شخصی خود می سازید آنها را یاد بگیرید.
4. در تمام دروسی كه در آنها حل مسائل جزء لازمی به حساب می آیند مسائل نمونه را خود حل كنید و تنها به مرور كردن راه حل مسائل اكتفا نكنید.
5. دلایل، شكلها، فرمولها و سایر نكات مهم را كه ممكن است در پاسخ دادن به سؤالات امتحانی لازم باشند یاد بگیرید. برای اینكه خاطر جمع شوید كه یاد گرفته اید سعی كنید آنها را بنویسید.
حتی برای امتحانات عینی ساختمان كلی مطلب را یاد بگیرید،‌ ولی تأكید بیشتری بر روی جزئیات بنمایید. به احتمال زیاد سؤالات تز اصلی و نكات اصلی (از جمله روابط بین اجزا، نكات اصلی و تز اصلی) به عنوان یك چهارچوبی كه جزئیات در آن جای خواهند گرفت مفیداست. بدون آشنایی با این روابط، بسیاری از جزئیات به سرعت فراموش می شوند.
گذراندن امتحانات عینی
1. سؤالات را به طور اجمالی بررسی كنید.







راهنماییها را به دقت بخوانید و متوجه تعداد و نوع سؤالات باشید. وقت خود را بر طبق ارزش سؤالات برای هر قسمت بودجه بندی كنید.
2. ابتدا سؤالات ساده را جواب دهید و بعد به سؤالات دشوار بپردازید. سعی كنید تمام سؤالات را جواب دهید مگر اینكه نمره منفی وجود داشته باشد.
3. به سؤالاتی كه ممكن است به عنوان راهنما برای سؤالات دیگر به حساب آیند توجه كنید.
4. در سؤالات صحیح - غلط متوجه بیانات مطلق یا دسته ای باشید. اینها معمولاً‌ غلط هستند. بیانات نسبی بیشتر صحیح هستند. بیانات تعمیمی اغلب تا حدودی صحیح هستند. هر چه بیان سؤال وسیعتر باشد احتمال اینكه درست باشد بیشتر است.
5. در سؤالات چند گزینه ای، پاسخهایی را كه می دانید غلط هستند كنار بگذارید و بدین طریق تعداد پاسخ ها را محدود كنید تا احتمال پیدا كردن پاسخ صحیح را بیشتر كنید. ولی همه پاسخها را حتی اگر می دانید كه بعضی از آنها غلط هستند بخوانید بعضی وقتها آخرین پاسخ «همه موارد بالا» است.
6. در سؤالات جور كردنی به تدریج كه موارد را با هم جور می كنید آنها را حذف كنید. در این صورت پاسخها كمتر خواهند شد و احتمال كاربرد مجدد آنها كاهش خواهند یافت.
7. در موقع حدس زدن معمولاً‌ اولین حدس شما صحیح ترین است. بنابراین،‌ جواب خود را در صورتی عوض كنید كه مطمئن باشید پاسخی را كه پیدا كرده اید از پاسخ اول شما صحیح تر است.
8. زمانی برای مرور تست بگذارید، ولی پاسخها را عوض نكنید مگر اینكه اطمینان حاصل كنید كه پاسخ اول شما غلط بوده است. هرچه بیشتر بر سر یك سؤال مردد باشید، احتمال زیادتری دارد كه سرگیجه بگیرید.
بعد از امتحان
وقتی كه معلم ورقه امتحانی را به شما برگرداند، تمام اظهار نظرهای او را بخوانید. جوابهای غلط خود را بررسی كنید و ببینید چرا آنها غلط هستند، و سعی كنید كه در امتحانات بعدی دیگر مرتكب این اشتباهات نشوید.
کتاب روش تحصیل - مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران